Wstęp

1. Natura jest integralnym elementem świata człowieka. Zastanów się, jaką rolę ogrywa przyroda w życiu ludzi.
2. W powieści Orzeszkowej natura zyskała ponadto wymiar znaczeniowy. Dzięki opisom przyrody pisarska tworzy niezwykle malarską konstrukcję świata przedstawionego, oddaje jego piękno i wskazuje na silny związek człowieka z naturą.

Rozwinięcie

1. Już tytuł powieści wskazuje na miejsce, w którym rozgrywa się akcja dzieła. Rzeka jest obecna w każdej sytuacji i pełni ważną rolę w opisach przyrody. Wskazuje, że jest to miejsce symboliczne i ważne dla bohaterów. Niemen łączy wszystkie wątki utworu, współtworzy warunki życia bohaterów od czasów najdawniejszych. To właśnie rzeka wraz z otaczającą puszczą żywiła i dała schronienie legendarnym założycielom rodu Bohatyrowiczów. Niemen prowadzi również do Mogiły powstańców. Jest elementem scalającym powieść. Zastanów się, w jaki sposób Orzeszkowa oddaje piękno rzeki.

2. Zwróć uwagę, w jaki sposób Orzeszkowa opisuje nadniemeńską przyrodę. Jakimi środkami stylistycznymi oddaje jej piękno? Podkreśl, że natura jest harmonijna, doskonała, nigdy nie zagraża człowiekowi, który powinien żyć z nią w zgodzie.

3. Stosunek poszczególnych bohaterów do natury w znacznym stopniu wpływa na ich ocenę w oczach bohatera. Sympatią pisarki cieszą się ci, którzy potrafią żyć w zgodzie z naturą i są szczególnie związani z ziemią. Przywiązanie to podkreślane jest poprzez pracę. Zastanów się jaki stosunek do pracy i do ziemi mają: Jan Bohatyrowicz, Benedykt Korczyński, Zygmunt i Emilia. Podkreśl, że ci bohaterowie, którzy żyją w zgodzie z naturą, są radości, zdrowi, silni i prawi. Natomiast brak kontaktu z przyrodą degeneruje osobowość bohaterów, czyni ich bezużytecznymi i słabymi.

4. Poprzez kontakt z naturą człowiek zyskuje. Orzeszkowa tworzy obraz idealnego ziemianina, który może realizować etos szlachecki wyłącznie na swojej ziemi.

5. Z kart powieści wyłania się obraz piękna przyrody, która jest niezmienna od wieków, żywa i współpracuje z człowiekiem.

Zakończenie Przyroda w „Nad Niemnem” tworzy świat idealny dla bohaterów. Dzięki niej Bohatyrowicze, Korczyński mają zapewniony byt, a miejsce ich egzystencji staje się miejscem, przypominającym mityczną Arkadię.