Poprzez charyzmę natomiast należy rozumieć: (…) uznawaną za niepowszednią (pierwotnie, zarówno w przypadku proroków, jak i mędrców biegłych w terapii czy prawie, albo wodzów polowań lub bohaterów wojennych, uchodzącą za magiczną) cechę jakiejś osoby, z racji której uważana jest ona za obdarzoną nadprzyrodzonymi, nadludzkimi lub przynajmniej rzeczywiście niezwykłymi, nie każdemu dostępnymi siłami czy właściwościami, albo za osobę posłaną przez Boga, za wzorzec i dlatego za „przywódcę”. Dla pojęcia tego obojętne jest naturalnie to, jak wyglądałaby „obiektywnie” trafna ocena tej cechy z etycznego, estetycznego lub innego punktu widzenia, chodzi wyłącznie o to, jak jest ona faktycznie oceniana przez osoby podlegające charyzmatycznemu panowaniu, przez „zwolenników” (Weber 2002:181). Uznanie charyzmy przywódcy ma swe źródła w nadziei i silnej wierze zwolenników. Jeśli zaś przywódca nie spełnia pokładanych w nim nadziei i nie zapewnia pomyślności swoim zwolennikom to charyzma może zanikać. Panowanie charyzmatycznego przywódcy opiera się na aktach jego woli, które muszą być uznawane. Panowanie charyzmatyczne w przeciwieństwie do racjonalnego i tradycjonalnego jest niepowszednie i nie podlega żadnym formalnym regułom i prawom. Charyzmatyczny przywódca w swej czystej postaci gardzi również tradycyjnym gospodarowaniem i pozyskiwaniem dochodów. W pewnym sensie przypisać mu również można charakter rewolucyjny, odrzucający przeszłość i orientujący swoje działania na nowe wyzwania i cele. Jeśli panowanie charyzmatyczne okazuje się trwałe i znajduje oparcie w formalnych związkach, jak np. gmina, związki polityczne, to traci ono swój niepowszedni charakter i upodabnia się do typów racjonalnego i tradycjonalnego. Wiąże się to nie tylko z chęcią jak najdłuższego utrzymania się przywódcy przy władzy, ale również z powstawaniem administracyjnych i biurokratycznych struktur w otoczeniu przywódcy. W tego typu sytuacjach również poszukiwanie następcy charyzmatycznego przywódcy nosi cechy działania tradycyjnego, a więc zbliża się do tradycyjnego typu panowania. Inaczej mówiąc inna jest Obrazy przywództwa politycznego… 71 podstawa panowania i inne źródła szacunku dla przywódcy. Przykładem tego może być przekształcenie się norm charyzmy w normy tradycjonalno – stanowe, przypisywane jednostce na zasadzie dziedziczenia. Jak pisze Weber: Wraz ze spowszednieniem, charyzmatyczny związek panowania przybiera zatem w dużej mierze formy powszedniego panowania: patrymonialną, przede wszystkim stanową, lub biurokratyczną (Weber 2002:189). Dla przywódcy charyzmatycznego istotą sprawy jest to, aby był on postrzegany jako charyzmatyczny właśnie przez społeczność, której ma przewodzić. Charyzma powstaje na gruncie kontaktów między przywódcą a otoczeniem (Willner 1984). Bardzo duże znaczenie mają tutaj narzędzia i techniki stosowane przez konkretnych polityków i ich doradców, w trakcie działań marketingowych na scenie politycznej. W trudnej sztuce kreowania siebie na charyzmatycznego przywódcę w oczach otoczenia pierwszorzędną rolę ma komunikacja społeczna. W przypadku panowania charyzmatycznego decydującą rolę odgrywa kategoria cudu, pomyślnego losu, czy sprzyjającej fortuny. Przez to forma ta nabiera cech panowania irracjonalnego, czy jak wspominałem wcześniej rewolucyjnego. Jak zauważa M. Karwat, charyzma nie jest realnym atrybutem, ale jest efektem społecznych wyobrażeń, powszechnego wrażenia cudowności i niepowtarzalności danego przywódcy (Karwat 2001). W ten sposób również należy