Pojęcie demokratycznego państwa prawnego nie zostało zdefiniowane w żadnym przepisie prawa. Jak przyjęto w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego „klauzula demokratycznego państwa prawnego stanowi swego rodzaju zbiorcze wyrażenie szeregu reguł i zasad, które nie zostały ujęte w pisanym tekście konstytucji ale w sposób immanentny wynikają z aksjologii oraz z istoty demokratycznego państwa prawnego.Owe reguły i zasady miały najróżniejszy charakter odnosząc się zarówno do prawa materialnego koniecznym elementem demokratycznego państwa prawnego uznano istnienie niektórych praw jednostki, jak prawo do życia, prawo. do prywatności, prawo do sądu), jak i do tzw. zasad przyzwoitej legislacji (np. zakaz stosowania przepisów z mocą wsteczną, nakaz poszanowania praw słusznie nabytych), a ogólną podstawą było uznanie, że demokratyczne państwo prawne wymaga poszanowania zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa".

Zasada demokratycznego państwa prawnego obejmuje zatem zbiór maksym, premii, reguł rozumowania i postępowania wypracowanych przez kulturę prawniczą, czyli tzw. topik prawniczych wyodrębnionych z punktu widzenia akceptowania określonych podstaw aksjologicznych."

W literaturze podkreśla się, że z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego wynika dla administracji publicznej obowiązek działania na podstawie i w granicach prawa wykazującego określone wartości obowiązek respektowania praw i wolności jednostek oraz poddania swoich działań kontroli sądowej.