Abstrakt

Artykuł przedstawia zagrożenia i koncepcję bezpieczeństwa zewnętrznego oraz wewnętrznego Rzeczpospolitej Polskiej (RP). Koncepcja ta i jej priorytety są omówiona głównie w kontekście dwóch podstawowych dla bezpieczeństwa dokumentów: Konstytucji RP oraz Strategii Bezpieczeństwa RP przyjętej w 2007 roku.

WstępBezpieczeństwo każdego kraju jest bardzo istotnym elementem polityki funkcjonowania państwa. Państwo powinno zapewniać bezpieczeństwo jego obywatelom w wielu dziedzinach życia. Stworzenie struktur zapewniających ciągłą opiekę i ochronę obywatelom powinno być priorytetem każdego rządu. Każdy obywatel podlega ochronie prawnej i jest równy wobec prawa[1]. Niezwykle bogata historia naszego kraju wskazuje na wiele momentów, w których te struktury nie funkcjonowały wystarczająco poprawnie. Dotyczy to zarówno bezpieczeństwa wewnętrznego jak i międzynarodowego. Sytuacje polityczne i stosunki międzynarodowe ulegają ciągłym zmianom. Rząd oraz instytucje pozarządowe powinny nieustannie badać i podejmować odpowiednie kroki mające na celu poprawę dotychczasowej sytuacji.

Priorytety w polskim systemie bezpieczeństwa wynikają z Konstytucji RP oraz ze Strategii Bezpieczeństwa RP przyjętej przez Rząd i podpisanej przez Prezydenta w 2007 roku. Konstytucja i strategia kierują ściśle określonymi celami. Są zgodne z prawem międzynarodowym, z prawem Organizacji Narodów Zjednoczonych, z prawem Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie a także z wieloma umowami, których Polska jest sygnatariuszem. Określają zasady polityki państwa w celu zapewnienia społeczeństwu i państwu bezpieczeństwa przed zagrożeniami wewnętrznymi oraz zewnętrznymi.

Podstawy bezpieczeństwa państwa

Koncepcja Bezpieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej jest z mocy Art. 126 i 146 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej podstawą do opracowania przez władzę wykonawczą (Prezydenta i Rząd) programów i dokumentów organizacyjnych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa narodowego. Programy i dokumenty organizacyjne dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa państwa zgodnie z Art. 95 Konstytucji RP podlegają rozpatrywaniu i w miarę potrzeb aktualizacji przez Parlament [2].

Cele polityki bezpieczeństwa naszego kraju są powiązane z ochroną suwerenności i niezawisłości Rzeczpospolitej oraz zapewnienie nienaruszalności granic i integralności terytorialnej kraju. Działania rządu służą zapewnieniu bezpieczeństwu obywateli, ich praw i wolności oraz stworzeniu odpowiednich warunków do cywilizacyjnego i gospodarczego rozwoju Polski, a także wzrostu dobrobytu jej obywateli, ochronie dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej, realizacji zobowiązań sojuszniczych oraz obronie i promowaniu interesów państwa polskiego[3].

Polska jako średniej wielkości państwo w Europie Środkowej jest nieustannym i aktywnym uczestnikiem polityki międzynarodowej. Zmalało niebezpieczeństwo bezpośredniej agresji na Polskę, co daje możliwość mobilizacji i zorganizowania sił i środków do rozwiązywania wewnętrznych problemów w kraju. Polska mimo problemów wewnętrznych osiąga coraz mocniejszą pozycję wśród krajów Europy Środkowej. Stanowi swoisty pomost między krajami wschodu i zachodu, mając do dyspozycji zaplecze naukowo – techniczne, gospodarcze, wiele surowców itp. Jest bardzo atrakcyjnym partnerem międzynarodowym. Bierze także czynny udział w rozwiązywaniu problemów międzynarodowych takich jak przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się broni masowej zagłady, przeciwdziałanie międzynarodowemu terroryzmowi, zapobieganie konfliktom, prace nad bezpieczeństwem nuklearnym, biologicznym i radiacyjnym.

Zagrożenia bezpieczeństwa rzeczpospolitej polskiej

Istotnym współcześnie zagrożeniem dla kraju są kłopoty gospodarcze („krach”). Recesja i kłopoty budżetowe kraju muszą być zmniejszane i eliminowane, gdyż mają znaczący wpływ na wszystkie sektory państwa, w tym obronne. Obniżają one aktywność innowacyjną, inwestycyjną, rozwoju zaplecza naukowo–technicznego, modernizacji krajowej bazy technologicznej, itp. Ważną rolę odgrywa partnerska współpraca międzynarodowa, pomoc materialna i instytucjonalna, mająca na celu rozwój całego kraju i jego gospodarki.

Przemiany ustrojowo – polityczne przyczyniły się do pojawienia się zagrożeń wewnątrz kraju takich jak: zagrożenia polityczne, społeczno – ekonomiczne, ekologiczne, koszty gospodarki sterowanej centralnie czy koszty przeprowadzenia reform. Są to elementy, które osłabiają nasze państwo i zwiększają jego podatność na wpływy bądź presje zewnętrzne. W przypadku destabilizacji politycznej i gospodarczej pojawiają się nowe zagrożenia i niebezpieczeństwa, którym podołać można dzięki sprawinie działającemu systemowi bezpieczeństwa[4].

Działalność proekologiczna jest również istotnym elementem systemu bezpieczeństwa. Niezadowalający jest stan eksploatacji surowców i zasobów naturalnych przy wykorzystaniu technologii niewystarczająco sprzyjającej środowisku. Stan ochrony przyrody i elementy z nią związane wymagają podjęcia szeregu działań i reform. Unijne dotacje i możliwości wprowadzania innowacji są w dalszym ciągu wykorzystane w bardzo małym procencie. Zdarzają się przypadki nielegalnego przemycania przez terytorium Polski i składowania substancji i materiałów szkodliwych dla środowiska, odbywające się wbrew zasadom bezpieczeństwa. Polityka ekologiczna powinna przeciwdziałać zagrożeniom oraz katastrofom ekologicznym mogącym wynikać z winy człowieka, wypadkom środków transportu z materiałami niebezpiecznymi, skażeniem wód, gleby i atmosfery, nielegalne wysypiska, zapobieganie awariom zakładów energetycznych i chemicznych.

Wraz z postępującym zjawiskiem globalizacji pojawił się szereg zagrożeń, wyzwań i niebezpieczeństw. Największym z nich jest międzynarodowa działalność terrorystyczna – nieprzewidywalna polityka dyktatorów i reżimów, a także rozwój broni masowego rażenia. Rozwój zorganizowanej przestępczości objawia się w przemycie broni, narkotyków, ludzi czy niebezpiecznych materiałów, a także działania korupcyjne, oszustwa finansowe i destabilizacja systemu finansowego. Na rozwój tych zjawisk ma także wpływ położenia geograficznego naszego kraju – tranzyt między wschodem i zachodem.

Jednym z poważniejszych zagrożeń dla kraju jest sektor energetyczny. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i zaopatrzenie w nośniki energii takie jak gaz ziemny i ropa naftowa stanowią poważne wyzwanie dla rządu RP. W obecnej sytuacji dynamicznych zmian cen surowców na świecie niezbędne są ciągłe badania rynku, a także nacisk w polityce bezpieczeństwa na ochronę miejsc ich eksploatacji. Istotnym elementem są także trasy tranzytu surowców strategicznych[5].

Dokonując analizy zagrożeń widać, że dotyczą one w głównej mierze problemów wewnętrznych i mają charakter polityczny, gospodarczy, społeczny, socjalny, ekologiczny, duchowy i informacyjny. Daje to wielką szansę by skupić się na budowie Polskich Sił Zbrojnych i modernizacji jej zaplecza naukowo-technicznego. Stosunki międzynarodowe, uczestnictwo Polski w polityczno–gospodarczych i militarnych strukturach Euroatlantyckich stwarza wiele możliwości, w tym trwałego odsunięcia zagrożenia agresją zbrojną oraz podjęcia działań mających na celu rozwiązywanie wielu problemów wewnętrznych związanych z reformami i rozwojem kraju.