„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza jako epopeja narodowa

Epopeja (inaczej epos) jest jednym z bardziej charakterystycznych gatunków epickich. Była jednym z dominujących gatunków literackich do momentu pojawienia się powieści. Inspiracją do napisania tego typu dzieł bywają często przełomowe wydarzenia historyczne w życiu danego narodu. Ponadto, aby utwór zyskał miano epopei musi wykazywać szczególną wartość z punktu widzenia artystycznego. “Pan Tadeusz” jest jednym z najbardziej charakterystycznych eposów, który powstał w XIX wieku. Obraz życia danego narodu, który jest prezentowany w epopei bywa realistyczny, jak również wszechstronny.

Epopeja (inaczej epos) jest jednym z bardziej charakterystycznych gatunków epickich. Była jednym z dominujących gatunków literackich do momentu pojawienia się powieści. Inspiracją do napisania tego typu dzieł bywają często przełomowe wydarzenia historyczne w życiu danego narodu. Ponadto, aby utwór zyskał miano epopei musi wykazywać szczególną wartość z punktu widzenia artystycznego.

“Pan Tadeusz” jest jednym z najbardziej charakterystycznych eposów, który powstał w XIX wieku.

Obraz życia danego narodu, który jest prezentowany w epopei bywa realistyczny, jak również wszechstronny. Obraz szlachty zaprezentowany w tym utworze jest niezwykle bogaty i różnorodny.

Przedstawiciele szlachty, którzy występują w “Panu Tadeuszu” są przedstawieni w sposób niezwykle zróżnicowany. W związku z tym pojawiają się osoby majętne - do reprezentantów tej części szlachty należy z pewnością: Hrabia, także Podkomorzy oraz Sędzia. Śmiało można rzec, że należą oni do elity szlacheckiej. Pozostała część to szlachta zubożała, jak również zaściankowa. Cieszą się ze swego pochodzenia, jednak sami muszą wykonywać ciężkie prace na roli. Ponadto w “Panu Tadeuszu” znajdują się również przedstawiciele chłopstwa, z którymi konwersuje ksiądz Robak. Poza tym pojawiają się oni w karczmie w towarzystwie herbowych sąsiadów. Chłopi spędzają czas przy pracy lub w kościele, jak również na wiejskich zabawach czy dożynkach dworskich. To właśnie tym ludziom młody Tadeusz daje przywileje, w tym zamyśle ma sprzymierzeńca w postaci stryja Sędzi. Ten pomysł pochwalają także inni ludzie. W ten sposób wielu z przedstawicieli polskiego narodu znalazło swoje miejsce na kartach epopei autorstwa Adama Mickiewicza.

Postaci ukazane w “Panu Tadeuszu” prezentowane są jako ludzie pracujący, bawiący się, jako ci, którzy smucą się i weselą. Posiadają oni zalety oraz wady. Do ich najbardziej charakterystycznych wad należą: pycha, także skłonność do wszczynania kłótni oraz mściwość. To właśnie wady ludzkie wpłynęły po części na to, że doszło do rozbiorów Polski.

W “Panu Tadeuszu” mamy do czynienia z odchodzeniem w przeszłość tych przedstawicieli narodu, których określa się mianem starego pokolenia szlacheckiego. W związku z tym wśród obywateli rodzą się mieszane uczucia, zarówno żalu jak i radości.

Jednym z cech charakterystycznych eposu jest prezentowanie losów narodu na tle istotnych i przełomowych dla kraju wydarzeń historycznych. W tym kontekście śmiało można rzec, że dzieło Adama Mickiewicza spełnia to kryterium, ponieważ prezentowana tu rzeczywistość dotyczy ostatnich momentów ustroju feudalnego. Iskierką i zalążkiem nowej “ery” stają się niektóre postanowienia, jak np. dotyczące sprawy uwłaszczenia chłopów. Poza tym istnieje jeszcze drugie wydarzenie historyczne, które posiada przełomowe znaczenie dla narodu polskiego. Dotyczy ono przemarszu wojsk napoleońskich. Okazuje się, że do armii zgłaszają się przedstawiciele Polaków. Wszyscy popadają w stan euforii, ponieważ zwycięstwo Napoleona wydaje się niepodważalne. Natomiast klęska narodu rosyjskiego wydaje się być nieuchronna. Wśród Polaków rodzi się nadzieja na lepsze jutro. W tym oto kontekście Adam Mickiewicz uchwycił ówczesnych obywateli.

Kolejnym warunkiem, który winien spełniać utwór jako epopeja jest doskonałość z punktu widzenia artystycznego. Z pewnością żaden z czytelników “Pana Tadeusza” nie wątpi w walory artystyczne tego dzieła. Mając na uwadze tradycję eposu Adam Mickiewicz wprowadza do swego dzieła wiele szczegółowych opisów: np. ogrodu, lasu, jak również zachodu słońca. W pojawiających się opisach odnaleźć można porównania homeryckie, co oczywiście odpowiada stylizowaniu dzieła na epos. Porównanie homeryckie przybiera postać szerokiego opisu, który zaobserwować np. w opisie walki, w której walczący szlachcice zostają porównani do pracy maszyny używanej w rolnictwie. Niezwykle piękny jest również opis ogrodu pełnego warzyw. W tej części pojawiają się metafory, także epitety, sam opis jest niezwykle barwny ze względu na kolorystykę. Poza tym kunsztowności dodaje tu obecność personifikacji.

Na piękno dzieła Adama Mickiewicza wpływa niepospolita zwyczajność, która przejawia się w sprawach potocznych, wypadkach oraz przedmiotach prostych. Sposób ich prezentacji jest niezwykle prosty, jednak urzeka czytelnika swym pięknem. Marzeniem autora było, aby jego dzieło trafiło do jak największego kręgu odbiorców. Na artyzm “Pana Tadeusza” wpływa także obecność wyrazów dźwiękonaśladowczych, w ten sposób pobudzone zostają zmysły czytelnika, który doświadcza uczucia szumiącego lasu, ptasiego koncertu oraz grzmotów burz. W wyobraźni czytającego zjawiają się różnobarwne obrazy, także srogie błyskawice oraz promienie słoneczne, a wszystko wydaje się być w ruchu.

Nie ulega wątpliwości, że “Pan Tadeusz” został napisany 13-zgłoskowcem, który był niezwykle popularny w literaturze staropolskiej. W momencie gdy autor na chwile zrezygnował z takiej formy zauważyć można, że chciał przekazać w inny sposób czytelnikowi gwałtowne uczucia danej postaci (np. księdza Robaka).

Mając na uwadze powyższe rozważania można wysnuć wniosek, że epopeja narodowa kojarzy się z niezwykłym i doskonałym dziełem. Sądzę, że “Pan Tadeusz” spełnia ten warunek. W związku z tym utwór ten jest określany jako mianem najcenniejszej epopei narodowej Polaków.