KONTROLA ZEWNĘTRZNA SPRAWOWANA PRZEZ SĄDY I TRYBUNAŁY

Funkcjonowanie administracji publicznej ściśle wiąże się z kontrolowaniem jej działań. W systemie prawnym Polski można wyróżnić następujące kryteria, które podlegają ścisłej kontroli są to kolejno: legalność, gospodarność, rzetelność oraz celowość. Wszystkie powyższe kryteria sprecyzowane zostały w ustawach. Wartym zwrócenia uwagi jest fakt, że nie wszystkie podmioty administracyjne są kontrolowane w oparciu o wszystkie kryteria. O sposobie kontroli danego podmiotu decyduje ustawodawca. Podstawowym celem sprawowania kontroli jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania oraz eliminowania odkrytych błędów.

Funkcjonowanie administracji publicznej ściśle wiąże się z kontrolowaniem jej działań. W systemie prawnym Polski można wyróżnić następujące kryteria, które podlegają ścisłej kontroli są to kolejno: legalność, gospodarność, rzetelność oraz celowość. Wszystkie powyższe kryteria sprecyzowane zostały w ustawach. Wartym zwrócenia uwagi jest fakt, że nie wszystkie podmioty administracyjne są kontrolowane w oparciu o wszystkie kryteria. O sposobie kontroli danego podmiotu decyduje ustawodawca. Podstawowym celem sprawowania kontroli jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania oraz eliminowania odkrytych błędów. Kontrola ma również charakter zapobiegawczy a także zabezpiecza przed nieprawidłowym działaniem kontrolowanych organów w przyszłości. Kontrole można podzielić na dwie grupy a mianowicie na kontrole: wewnętrzne oraz zewnętrzne. Kontrolę zewnętrzną w tym przypadku sprawuje odpowiednio wyspecjalizowany w tym celu organ, który nie może być w żaden sposób zależny. Należy wyodrębnić następujące kontrole: resortową, międzyresortową, instancyjną oraz prokuratorską. W II RP przyjęto austriacki model sądownictwa administracyjnego, w którym na czele stał Najwyższy Trybunał Administracyjny. W byłym zaborze pruskim utrzymano trójinstancyjny model pruski. Konstytucja Marcowa z 1921 roku przewidywała wprowadzenie, co najmniej, dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, jednakże jej zapowiedzi nie zrealizowano. Sądownictwo administracyjne należało do tych instytucji przedwojennej administracji, których początkowo nawet nie ze względów zasadniczych nie przywrócono po II wojnie światowej, poczyniono to dopiero w 1980 roku. I tak w Polsce organami sprawującymi kontrolę nad administracją publiczną są sądy: Naczelny Sad Administracyjny, Sąd Najwyższy, sądy powszechne oraz dwa trybunały: Trybunał Stanu i Trybunał Konstytucyjny. 1. NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY. Instytucja Naczelnego Sądu Administracyjnego bada legalność zaskarżonych czynności administracyjnych i ma prawo uchylenia aktu niezgodnego z prawem. Do sądów administracyjnych w Polsce można zaskarżać: decyzje administracyjne; postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym; postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym; akty prawa miejscowego; akty organów jednostek samorządu terytorialnego w sprawach z zakresu administracji publicznej; akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego; bezczynność organów administracji publicznej.