Z punktu widzenia ochrony interesów Skarbu Państwa za główną część środków penalnych uznaje się ustawowy priorytet środków dolegliwości ekonomicznej. Istotne znaczenie w ramach ustawowego priorytetu środków dolegliwości ekonomicznej pełni przepadek przedmiotów. System środków penalnych w prawie karnym skarbowym można podzielić na trzy zasadnicze grupy: środki o charakterze dolegliwości ekonomicznej, środki progresji karania, środki o charakterze degresji karania. Do grupy środków o charakterze dolegliwości ekonomicznej należy, w szczególności zaliczyć przepadek przedmiotów. Instytucja przepadku przedmiotów jest tradycyjną instytucją prawa karnego skarbowego.
Na gruncie Kodeksu skarbowego (dalej k.k.s.) przepadek przedmiotów pełni rolę środka karnego za przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe , a także środka zabezpieczającego za przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe . Jako środek karny przepadek przedmiotów odgrywa w prawie karnym skarbowym najszerszą rolę ze wszystkich środków penalnych. W praktyce jest najbardziej preferowanym środkiem penalnym. Dodatkowo podkreślenia wymaga fakt, że zakres przepadku przedmiotów za przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe jest szeroki. Regulacja normatywnoprawna dotycząca środka karnego przepadku przedmiotów została w całości zlokalizowana w części ogólnej k.k.s.. W części szczególnej brak jest przepisów dotyczących przepadku przedmiotów. W odniesieniu do przestępstw skarbowych, regulacja dotycząca przepadku przedmiotów normowana jest w szczególności przez przepisy art. 29-31 k.k.s. oraz art. 49 k.k.s. wodniesieniu do wykroczenia skarbowego. W stosunku do ustawy kodeksu karnego (dalej k.k.) regulacja dotycząca środka karnego przepadku przedmiotów ma charakter w pełni autonomiczny (k.k. nie recypuje na podstawie przepisów k.k. ). Względem k.k. regulacja środka karnego przepadku przedmiotów za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe zawiera szereg odmienności odróżniających go od odpowiednich unormowań prawa karnego powszechnego. Przepadek przedmiotów jest środkiem o charakterze jednorazowym, ma charakter ściśle majątkowy (sprowadza się do utraty majątku) i dotyczy mienia. Ogólnie rzecz biorąc, jako środek karny, przepadek przedmiotów pełni funkcję represyjną, prewencyjną i ochroną. Środek karny przepadku przedmiotów może zostać orzeczony obok kary lub zamiast kary. W drugim przypadku chodzi o następujące dwie sytuacje. Po pierwsze, w przypadku odstąpienia od kary na rzecz środka karnego w trybie art. 19 § 1 k.k.s. z zastrzeżeniem art. 19 § 2 k.k.s. Po drugie w przypadku nadzwyczajnego złagodzenia kary . Kodeks karny skarbowy przewiduje możliwość odstąpienia od obligatoryjnego orzeczenia środka karnego przepadku przedmiotów w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary i środka karnego , po drugie w przypadku nadzwyczajnego złagodzenia kary , z tym, że w obydwu przypadkach odstąpienie nie może nastąpić w stosunku do postaci przedmiotów z art. 29 pkt 4 k.k.s. Instytucja przepadku przedmiotów pełni istotną rolę dla aktualizacji instytucji zaniechania ukarania sprawcy z rozdziału II „Zaniechanie ukarania sprawcy” k.k.s. Złożenie przedmiotów podlegających obligatoryjnemu orzeczeniu stanowi przesłankę instytucji zaniechania ukarania sprawcy czynnego żalu . Podobną uwagę należy odnieść do dobrowolnego poddania się odpowiedzialności . Zasadą jest, że przepadek przedmiotów może nastąpić tylko i wyłącznie w wypadkach przewidzianych przez k.k.s., a sąd orzeka go, jeżeli kodeks tak stanowi . Katalog sytuacji kiedy może zostać orzeczony przepadek przedmiotów ma charakter zamknięty i wyczerpujący. Przepadek przedmiotów może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Podstawę prawną dla orzeczenia przepadku przedmiotów tytułem środka karnego za przestępstwo skarbowe określają przepisy , natomiast w odniesieniu do wykroczenia skarbowego , a nie przepis . Zastosowana technika przez ustawodawcę w przepisach w odniesieniu do wykroczeń skarbowych nie ma charakteru przypadkowego. Poszczególne paragrafy powoływanych przepisów odnoszą się do poszczególnych rozdziałów części szczególnej k.k.s. I tak, art. 30 § 2 k.k.s. odnosi się do: przestępstw skarbowych przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji z rozdziału i części szczególnej k.k.s.; art. 30 § 3 k.k.s. odnosi się do przestępstw skarbowych przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami z rozdziału II części szczególnej k.k.s.; art. 30 § 4 k.k.s. odnosi się do przestępstw skarbowych przeciwko obrotowi dewizowemu z rozdziału III części szczególnej k.k.s.; art. 30 § 5 k.k.s. do przestępstw skarbowych przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych z rozdziału IV części szczególnej k.k.s. Nieco inna technika zastosowana została na gruncie rozdziału IV „Wykroczenie skarbowe”, gdzie przepadek ma zawsze charakter fakultatywny. Z brzmienia art. 49 § 2 k.k.s. wynika, że w wypadkach określonych w art. 54 § 3, art. 55 § 3, art. 56 § 3, art. 63 § 5, art. 64 § 7, art. 66 § 2, art. 67 § 4, art. 68 § 3, art. 69a § 2, art. 70 § 5, art. 73 § 2, art. 73a § 3, art. 86 § 4, art. 87 § 4, art. 88 § 3, art. 89 § 3, art. 90 § 3, art. 107 § 4 oraz art. 107a § 2 k.k.s. przepadek obejmuje przedmioty określone przez art. 49 § 1 k.k.s. Przepis art. 49 § 2 k.k.s. odnosi się do więcej niż jednego rozdziału części szczególnej k.k.s. W stosunku do przedmiotów podlegających przepadkowi może zostać zgłoszona interwencja. Podobnie jak w przypadku przepadku przedmiotów tytułem środka karnego, tu również regulacja ma charakter w pełni autonomiczny względem k.k. Jako środek zabezpieczający, przepadek przedmiotów nie jest orzekany w celu wymierzenia dolegliwości ekonomicznej. „Dolegliwość, która łączy się z zastosowaniem tego środka jest nieodzownym «działaniem ubocznym» łączącym się z wykonywaniem środka zabezpieczającego”. Orzeczenie przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego ma również na celu zapobieżenie ponownemu popełnieniu przestępstwa skarbowego czy wykroczenia skarbowego. Przepadek przedmiotów nie ma charakteru jednolitego. Kodeks karny skarbowy przewiduje wielopostaciowość przepadku przedmiotów. Należy wyraźnie podkreślić, że przepis nie stanowi samoistnej podstawy orzekania przepadku przedmiotów. Przepis ten jako postać przepadku przedmiotów wskazuje na ruchomości i nieruchomości. Inaczej rzecz ujmując nie obejmuje on swoim zakresem, jako postaci przepadku przedmiotów, praw majątkowych czy wierzytelności, albo rzeczy oznaczonych co do gatunku.