Po zakończeniu zimnej wojny i pomimo znikomej groźby ataku w skali światowej, na którekolwiek z państw członkowskich, w erze globalizacji Unia Europejska musi stawić czoła nowym rodzajom zagrożeń – bardziej złożonym, mniej widocznym i mniej przewidywalnym. Zagrożenia te zmusiły Unie Europejską do wypracowania nowych rozwiązań w dziedzinie polityki i strategii bezpieczeństwa. Głównymi zagrożeniami, z którymi muszą się uporać państwa członkowskie są: Terroryzm: Ostatnia fala terroryzmu urosła do skali światowej. Ugrupowania terrorystyczne są coraz lepiej zorganizowane, mają dostęp do coraz nowszych technologii i uzbrojenia, stają się coraz bardziej okrutne, a co za tym idzie ich ataki powodują ogromne straty wśród ludności cywilnej oraz są przyczyną ogromnych kosztów, które muszą ponosić państwa aby zapobiegać terroryzmowi lub niwelować skutki jego działania. Europa jest dla terrorystów doskonałym celem, a kraje jak Hiszpania lub Wielka Brytania doświadczyły tego na własnym „ciele”. Rozpowszechnianie broni masowego rażenia: Jest to jedno z największych niebezpieczeństw dla Unii Europejskiej. Traktaty oraz kontrole międzynarodowe ograniczyły zjawisko rozpowszechniania BMR. Jednak wciąż istnieje duże ryzyko, że BMR może dostać się w ręce terrorystów i może zostać przez nich użyta przeciwko państwom Europy. Konflikty regionalne: Konflikty zbrojne toczące się w pobliżu granic UE (bliski wschód) ale i te, które toczę się w odleglejszych regionach świata (Afryka) mają znaczący wpływ na bezpieczeństwo Europy. Wojny prowadzą do wyniszczenia infrastruktury państwa, osłabienia władzy, prowadzą do powstania ekstremizmu, a także terroryzmu, ułatwiają powstawanie i rozpowszechnianie się przestępczości zorganizowanej. Brak poczucia bezpieczeństwa w danym regionie może sprzyjać popytowi na BMR. Sposobem zapobiegania eskalacji konfliktów może być bezpośrednia interwencja w ramach misji pokojowych mających na celu jak najszybsze zażegnanie konfliktu i ustabilizowaniu sytuacji społecznej i politycznej w danym kraju. Przestępczość zorganizowana: Przemyt i handel narkotykami, handel bronią, kobietami, przemyt nielegalnych imigrantów stanowią dużą część działalności gangów. Może mieć również powiązania z terroryzmem. Ma to również wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne UE. Jednym z organów służącym do zwalczania przestępczości zorganizowanej na terenie UE jest Interpol. Zagrożenia ekonomiczne: Oprócz zagrożeń „militarnych” istnieją również zagrożenia ekonomiczne. Europa jest największym importerem surowców energetycznych na świecie, bo aż ponad 50% surowców wykorzystywanych przez UE pochodzi właśnie z importu. Wartość ta ma wzrosnąć w 2030 do ponad 70%. Znaczna część energii zużywanej przez UE pochodzi z Zatoki Perskiej, Rosji i Afryki Północnej. Ta zależność energetyczna UE od innych krajów jest sporym powodem do obaw ponieważ w przypadku przerwania dostaw surowców energetycznych dla państw UE spowodowałoby bardzo poważne problemy gospodarcze oraz społeczne. Przeciwdziałanie zagrożeniom Unia Europejska nie może pozostawać bierna wobec zagrożeń dla jej bezpieczeństwa dlatego aktywnie je zwalcza. Po ataku terrorystycznym 11 września 2001 roku na WTC, Unia Europejska zastosowała środki obejmujące przyjęcie europejskiego nakazu aresztowania oraz kroki służące zwalczaniu finansowania terroryzmu. Prowadzi również politykę przeciwko proliferacji (zjawisko przemytu, rozpowszechniania BMR). Unia Europejska i państwa członkowskie interweniowały, by ułatwić rozwiązanie konfliktów regionalnych i pomóc przywrócić stabilność w krajach np. Afganistan, DRK. Dużym krokiem w kierunku poprawy bezpieczeństwa UE było ustanowienie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz procesy prowadzące do zacieśnienia współpracy i integracji międzynarodowej. Wśród przemian mających na celu polepszenie bezpieczeństwa w ramach UE było stworzenie Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (European Security and Defence Policy – ESDP). Kolejną kluczową decyzją służącą poprawie bezpieczeństwa UE, która zapadła podczas szczytu w Helsinkach w grudniu 1999 r. było określenie tzw. Europejskiego Celu Operacyjnego (European Headline Goal – EHG) polegającemu na powołaniu do 2003 r. sił operacyjnych na poziomie korpusu, czyli do 15 brygad lub 50-60 tys. żołnierzy, które mogły by być rozmieszczone na terenie zagrożonym w ciągu 60 dni, na czas przynajmniej roku. Mówiąc o ESDP nie można zapomnieć o relacjach unijnej polityki bezpieczeństwa z działaniami NATO. Dlatego też niezbędna była współpraca między UE a NATO, która przyczyniła się do powodzenia całej inicjatywy. Kolejnym wyzwaniem stojącym przed UE jest stworzenie unijnych sił szybkiego reagowania (Rapid Reaction Elements), które mają być wyodrębnione z sił zgłoszonych do Europejskiego Celu Operacyjnego i posiadać zdolność do podjęcia działań w ciąg 5-30 dni lub krótszym. Mimo wielu różnorodnych niebezpieczeństw i wyzwań stojących przed Unią Europejską uważam, że jest ona dobrze przygotowana do uporania się z nimi i zmierza w dobrą stronę, aby zwiększyć bezpieczeństwo nie tylko w państwach członkowskich ale i na całym świecie.

Bibliografia Czaj, S., Tyszkiewicz, E., (2000) Unie Europejska, NATO a bezpieczeństwo Polski, Warszawa: Dom wydawniczy Bellona ppłk dr Kaliński, M., (2003) Unia Europejska jako wspólnota bezpieczeństwa, Warszawa. Ziemba, R., (2005) Europejska polityka bezpieczeństwa i obrony, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe