Charakterystyka Jacka Soplicy

Jacek Soplica to główna postać epopei Adama Mickiewicza “Pan Tadeusz” i jego kreacja jest szczególnie istotna dla jej treści. Soplica jest ojcem tytułowego bohatera, starszym bratem Sędziego oraz człowiekiem który poświęcił całe swoje życie na odkupienie swojej winy oraz walce o wolność ojczyzny. Całe życie podporządkowuje on idei przywrócenia wolności ojczyźnie, walcząc w armii napoleońskiej i planując rozpalenie powstańczego ognia na Litwie. Właśnie w tym celu powraca on do Soplicowa. Jest to jedna z najbardziej fascynujących postaci przedstawionych w utworze, który zaskakuje nas swoją wewnętrzną przemianą.

Jacek Soplica to główna postać epopei Adama Mickiewicza “Pan Tadeusz” i jego kreacja jest szczególnie istotna dla jej treści. Soplica jest ojcem tytułowego bohatera, starszym bratem Sędziego oraz człowiekiem który poświęcił całe swoje życie na odkupienie swojej winy oraz walce o wolność ojczyzny. Całe życie podporządkowuje on idei przywrócenia wolności ojczyźnie, walcząc w armii napoleońskiej i planując rozpalenie powstańczego ognia na Litwie. Właśnie w tym celu powraca on do Soplicowa. Jest to jedna z najbardziej fascynujących postaci przedstawionych w utworze, który zaskakuje nas swoją wewnętrzną przemianą. Z impulsywnego i niedojrzałego szlachcica ze średnio zamożnej rodziny (był on synem Podczaszego), pod wpływem tragicznych wydarzeń zmienił się w stu procentach. Po wyjeździe poza granice kraju, Soplica przywdział habit mnicha, prowadził działalność konspiracyjną, pełnił funkcję emisariusza, do czego doprowadziła jego naznaczona zbrodnią młodość. Symbolicznym wyrazem jest zmiana imienia. Wraz z tą przemianą silnie zaznacza się pragnienie zadośćuczynienia za popełnione zbrodnie. Jego burzliwe losy stanowią kanwę fabularną dzieła, jego postać jest bardzo dynamiczna, a jako jedyny spośród mickiewiczowskich bohaterów odnosi sukces, jakim było wybaczenie zamordowania Stolnika oraz pozostanie w pamięci rodaków jako bohater narodowy, gdyż zostaje on pośmiertnie zrehabilitowany i wszyscy poznają jego prawdziwe nazwisko. Badacze orzekli, że to właśnie ks. Robak jest główną postacią “Pana Tadeusza” ze względu na fakt najpełniejszej, najbardziej dynamicznej i zespalającej wszystkie wątki książki biografii. Jak też słusznie zauważa Alina Witkowska (A. Witkowska, “Romantyzm”, Warszawa 2, s.) ma on niejako “dwie biografie”, co jest spowodowane wielką zmianą jaka zaszła w psychice bohatera. Aby jednak podtrzymać konstrukcję bohatera romantycznego, Mickiewicz dodaje fakt, że w czasie popełnienia przez Soplicę zbrodni, przeżywa on swoją pierwszą prawdziwą miłość, którą zapałał do córki Stolnika, Ewy Horeszkówny. Jako, że jest to iście romantyczne uczucie, nie mogło doczekać się szczęśliwego spełnienia, bowiem Jacek dostał od ojca swojej oblubienicy “czarnej polewki” oznaczającej odrzucenie oświadczyn, co jednak nie zmieniło uczuć bohatera w stosunku do ukochanej, o czym może świadczyć fakt, ż interesował się dalszymi losami ukochanej aby następnie podjąć się opieki nad jej córką Zofią (ks. X, w. 826-827). Podczas czytania pierwszych ksiąg utworu, poznajemy Soplicę jako księdza Robaka, aczkolwiek jego blizny oraz zachowanie wskazywały na to, iż nie zawsze był on mnichem i w przeszłości mógł służyć w szeregach wojskowych, a jego prawdziwą godność poznajemy dzięki spowiedzi księdza i wspomnieniom Gerwazego, który był naocznym świadkiem wydarzeń z młodości Jacka (ks. X, w. 460). Jako młodzieniec, Soplica był urodziwym młodzianem (zdrowy, rumiany/Piękny), toteż budził podziw i zainteresowanie wśród młodych dam. Gdy go poznajemy, nad jego prawym uchem widnieje duża blizna, która podobnie jak żołnierski chód zdradzał żołnierską przeszłość mnicha. Ksiądz Robak jest stary, lecz krępy i bardzo pleczysty. Nosił on ogromne, długie, zakręcone i sumiaste wąsy od ucha do ucha, przez co był znany również jako “wąsal”. Jedną z wielu wad młodego Soplicy był zbyt wielki egoizm, co pokazał w momencie ożenku z kobietą której wcale nie kochał. Po tym kroku stopniowo zaczęły ujawniać się jego wady, przez co zupełnie przestał panować nad swoimi emocjami i stał się zły, porywczy, opryskliwy i gwałtowny. Był samolubny co okazywał poprzez trwonienie pieniędzy, unieszczęśliwianie żony, która zaniedbana przez swojego męża umarła pozostawiając mu jedynie syna Tadeusza. Poprzez swoją rozrzutność wpadł w pijaństwo, co było definitywnym końcem małżeństwa Soplicy z matką jego syna. Zraniona ambicja, odrzucenie doprowadziło do tego, że nieznoszący sprzeciwu, zbyt pewny siebie Jacek zranił śmiertelnie w złości Stolnika Horeszkę doprowadzając do jego śmierci, tylko dlatego, że Horeszka nie oddał mu swojej córki za żonę, ponieważ pochodził z nie dość zamożnej rodziny. To zdarzenie pokazuje również wrażliwość Jacka, który nie potrafił zapomnieć o ukochanej, a może przede wszystkim o tym, że został upokorzony przez Stolnika, pomimo tego, że przyczynił się on do przeświadczenia młodego szlachcica o przychylnym stosunku ojca Ewy do ich małżeństwa. Jego pycha, zaczepność, a także kłótliwość doprowadziły do tego, że przewodził zarówno okolicznej szlachcie, jak i trzystuosobowej rodzinie Sopliców, których został reprezentantem w Sejmie i przywódcą ze względu na to, że bojowym charakterem zaskarbił sobie ich zaufanie. Dzięki swojemu tupetowi, pieniactwu i odwadze zdobył sławę wśród szlachty, dlatego nazywano go paliwodą, kłótnikiem, czy też Wojewodą. Stolnik zaprzyjaźnił się z młodym szlachcianem aby na ten na sejmikach skłaniał szlachtę do poparcia określonych racji, a w szczególności prywatnych zamierzeń Horeszki, co ten wykorzystywał. Jego zaczepność powodowała, że niewiele było mu trzeba, aby rozpocząć bójkę. Był typowym szlacheckim warchołem który swój głos oddawał temu, kto więcej zapłaci. Najwyższą wartością dla młodego Soplicy był honor, jednak był pozbawiony skrupułów jeśli chodzi o politykę. Cechował go również brak patriotyzmu. Był świetnym strzelcem i szermierzem, właściwie najlepszym na Litwie, a dzięki temu bała się go cała szlachta. Jacek był szczery, prostolinijny i otwarty, jednocześnie także ufny ale mało podejrzliwy, co czyniło go człowiekiem naiwnym. To, co wydarzyło się po zamordowaniu Stolnika świadczy o tym, że Soplica jednak nie był człowiekiem bezwzględnym, że drzemały w nim jednak okruchy dobroci. Postanowił się zrehabilitować służąc wiernie ojczyźnie, toteż wstąpił do zakonu i przyjął imię “Robak” na znak skruchy. Wykazał się bohaterstwem i poświęceniem gdy jako emisariusz utrzymywał łączność z Polakami w zaborach. Młody szlachcic Jacek Soplica zmienia się poza granicami kraju nie do poznania. Jako ksiądz Robak jest cichy, spokojny i rozważny, powściąga swój ognisty temperament, imponuje przebiegłością i opanowaniem. Jest także uparty i konsekwentny, co powoduje, że jego działania odnoszą skutek. Jego pobudką do przemiany jest cierpienie z powodu piętna zdrajcy, które do niego przylgnęło (ks. X, w. 799-803), a także wielka chęć odpokutowania za swoje wcześniejsze czyny, co pokazuje, że miał w sobie także wiele pokory. Opuszczając Soplicowo staje się zagorzałym patriotą, który każdym swym działaniem pragnie przyczynić się do odzyskania niepodległości. Staje się także bardzo odpowiedzialny i opiekuńczy, ponieważ czuwa nad losami Tadeusza i Zosi, a jego marzeniem jest doprowadzić do ich ślubu. Jacek jako ksiądz Robak resztę swojego życia służy dobrym przykładem, jako dojrzały patriota wykorzystuje swój talent mówczy aby zjednoczyć szlachtę w imię wspólnej sprawy jaką było odzyskanie suwerenności przez Polskę (ks. X, w. 841-843. Jednocześnie ksiądz pozostając tajemniczym, cieszy się wielkim szacunkiem i poważaniem, a wszyscy z uwagą słuchają jego słów, które świadczą o jego mądrości o rozwadze politycznej. Psychika Soplicy z lat młodzieńczych bardzo różni się od psychiki Robaka- Jacek jest bardzo egocentryczny, natomiast ks. Robak jest osobą opanowaną, spokojną i zrównoważoną. Stawia dobro państwa nad osobistym, co można ujrzeć w momencie, gdy dowiaduje się od swego brata, że ten nie chce zgody z Hrabią namawia go do porzucenia prywatnych zatargów i przejęcia dowództwa w powstaniu. Swoją odwagę którą zachował z młodości pokazuje odważnie ratując życie Hrabiemu, Gerwazemu oraz Tadeuszowi. Jacek osiągnął swój cel jakim było uzyskanie przebaczenia Gerwazego, pozbycie się piętna zdrajcy i docenienie jego działalności patriotycznej, przez co pogrzebano go jako bohatera narodowego. Najprawdopodobniej jednak sam bohater nigdy nie pogodził się z popełnioną przez siebie zbrodnią i wciąż nie miał odwagi spojrzeć w oczy mieszkańcom rodzinnego Soplicowa, dlatego też przybył tam jako ks. Robak, wyjawiając swą tożsamość jedynie swemu bratu. Sam Tadeusz nie dowiedział się od niego prawdy o swoim pochodzeniu (“Nie - rzekł Ksiądz - o niczem / (Płacząc długo z zakrytem rękami obliczem). / I po cóż by miał wiedzieć biedny, że ma ojca, / Który się skrył przed światem jak łotr, jak zabójca?). Po śmierci Soplicy przywrócono pamięć o jego czynach, a order Legii Honorowej powieszony został na jego nagrobku. Jacek Soplica jest bohaterem neutralnym, ponieważ popełnione przez niego w młodości różnorakie błędy i głupstwa doprowadziły między innymi do tego, że stracił zaufanie i szacunek ludzi oraz zniszczenia swojej opinii. Naprawia to jednak powracając jako ks. Robak. Reprezentuje on literacki typ “nawróconego grzesznika”, do którego nawiąże np. Henryk Sienkiewicz w “Potopie”. Postać ta zawsze będzie budzić kontrowersje i sprzeczne opinie. Jednak sama przemowa Podkomorzego i fakt nadania Soplicy orderu przez cesarza wyrażają to, iż czyny Jacka, pomimo popełnienia zbrodni która nie zostanie zapomniana, zostały wynagrodzone. Jego życie możemy podzielić na dwa etapy: pierwszy- przed zabójstwem Stolnika drugi po wyjeździe z kraju. W pierwszej części jego życia, odbieram go zdecydowanie jako postać negatywną, która nie potrafi poradzić sobie z przeciwnościami zgotowanymi mu przez los, a jedynym usprawiedliwieniem dla niego mógłby być fakt, iż w momencie popełnienia zbrodni był jeszcze młody i nierozważny. Jednak po wyjeździe Jacka, jestem zaskoczona przemianą jakiej dokonał i dzięki odpokutowaniu swoich win oraz wykazaniu się poświęceniem na rzecz kraju, mogę z czystym sumieniem nazwać bohatera patriotą. Jego poświęcenia, wyrzeczenia i chęć udowodnienia, że jest jednak osobą godną poszanowania sprawia, że staje się on w pewnym sensie przykładem do naśladowania tego, jak bardzo człowiek potrafi się zmienić jeśli tylko tego zechce. Myślę, że miano zdrajcy które do niego przylgnęło nie było do końca usprawiedliwione, ponieważ był to jeden z błędów młodego szlachcica, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że był on w takim wieku, gdzie czasem emocje biorą górę nad rozumem i rozwagą. Jednak nie zmienia to faktu, iż Soplica pozostaje mordercą w zakonnym habicie i przez to jest go trudno jednoznacznie ocenić, ponieważ nie można do końca przekreślać człowieka który popełnił w młodości jeden nierozważny czyn. Jest to ciekawa psychologicznie, dynamiczna i zmienna osobowość. Soplica to także uważny obserwator, ciekawy i mądry rozmówca zarówno w młodości, jak i po przemianie w księdza Robaka. Popełnione błędy pomogły mu dojrzeć, zmienić spojrzenie na świat i zmienić także swoje postępowanie, co sprawiło, że jego patriotyzm jest znacznie dojrzalszy niż u wcześniejszych bohaterów romantycznych. Mickiewicz w swoim utworze świadomie podkreślił jak wielkie znaczenie ma służba i poświęcenie dla ojczyzny, jak również żarliwy patriotyzm, co powoduje, że przebaczamy Jackowi jego wcześniej popełnione błędy i stawiamy go obok tych bohaterów literackich, którzy stanowią dla nas pewne wzorce osobowe. Myślę także, że autor świadomie nie idealizował postaci Soplicy, aby pokazać, że nie ma ludzi idealnych i nawet początkowo zły człowiek może stać się wzorem do naśladownictwa. Pomimo jego błędów młodości, uważam Jacka Soplicę za postać godną podziwu, gdyż umiał odnaleźć w sobie siłę, aby zmienić swoje postępowanie, swoje życie, a także odkupić winy i przysłużyć się ludziom oraz ojczyźnie. Myślę, że ta postać jest bardzo prawdziwa przez to, że nie jest taka idealna. Na początku Soplica to wcale nie wzór cnót , potem przeżywa całkowity upadek. Okazuje się jednak, że każdy może się zmienić, liczy się tylko chęć i wytrwałość. Bohater dzieła Adama Mickiewicza jest tego przykładem. Uważam postać Jacka za godną podziwu, gdyż znalazł w sobie siły, by odkupić winy, przysłużyć się ludziom i ojczyźnie.