Cierpienie dla Juranda ze Spychowa staje się powodem zemsty na Krzyżakach. Rycerz stara się znaleźć ukojenie po śmierci żony, prowadząc prywatną wojnę z braćmi zakonnymi. Jego udrękę potęguje porwanie jedynej córki. Pod wpływem tragicznych przeżyć zmienia się i w cierpieniu odnajduje przymierze z Bogiem. Dla Jagienki cierpienie wynikające z nieodwzajemnionej miłości i świadomości, że jej ukochany poślubił inną kobietę, staje się drogą do dojrzałości emocjonalnej. Żywiołowa i radosna dziewczyna nabiera godności i powagi, zwłaszcza że w jej sercu nie ma miejsca dla zawiści i zazdrości, gości w nim jedynie smutek i współczucie dla Zbyszka, któremu los nie oszczędził osobistej tragedii. Również Zbyszko z Bogdańca pod wpływem cierpienia zmienia się z zapalczywego chłopca w dorosłego mężczyznę. Jego cierpienie po śmierci Jurandówny potęguje świadomość, że nie dane mu było zaznać małżeńskiego szczęścia u boku młodziutkiej żony i że trud w odnalezieniu ukochanej zakończył się tragicznie. Cierpienie Danusi, porwanej i zniszczonej emocjonalnie przez Zygfryda de Löve sprawia, że dziewczynka popada w obłęd i poddaje się chorobie.