Współczesny świat coraz bardziej zapełnia się różnego rodzaju maszynami, urządzeniami, samochodami i innymi pojazdami mechanicznymi. W prawie każdym miejscu pracy, jest wykorzystywany komputer i inne sprzęty biurowe, prowadzi się wielkie budowy i remonty z wykorzystaniem tzw. “ciężkiego sprzętu” itd. Miasta rozbudowują się do wielkich aglomeracji, gdzie mimo nowoczesności i przepychu, człowiek tworzy przeludnione skupiska, w których brakuje zieleni, przestrzeni i przede wszystkim coraz bardziej poszukiwanej ciszy. Dzisiejszą rzeczywistość często określa się jako zabieganie wśród wiecznego hałasu i zgiełku. Hałas jest niestety ubocznym skutkiem cywilizacji. Najprościej można go określić jako dźwięk lub zespół dźwięków o niepożądanym działaniu. Niestety hałas, nawet mały i niezbyt intensywny wywiera duży wpływ na życie i zdrowie ludzi, zwierząt i całą przyrodę.

Szkodliwość hałasu zależy od wielu czynników, głównie od natężenia tworzących go dźwięków, ich częstotliwości, czasu oddziaływania, charakteru ich zmian w czasie albo długotrwałości ich zmian w czasie, a nawet zawartości tzw. składowych niesłyszalnych. Każdy człowiek ma inną wrażliwość na dźwięki, a tym bardziej na ich nadmiar czyli hałas. Dla niektórych ludzi już nawet niewielki hałas sprawia trudności w koncentracji, zdenerwowanie i rozdrażnienie, a dla innych jest prawie niezauważalny. Podobnie jest z innymi parametrami określającymi hałas, każdy z nas odbiera je inaczej i w innym momencie określi dochodzące dźwięki jako hałas. W procesie słyszenia istotne jest również to, że przy małym natężeniu dźwięku człowiek słyszy najlepiej środkowe pasmo częstotliwości fal dźwiękowych, natomiast im głośniejszy jest dźwięk tym “szerzej” go słyszymy - tzn. zarówno niskie jak i wysokie tony. Mimo to, że poziom akceptacji hałasu jest rzeczą subiektywną, to jednak powyżej pewnej granicy, czy jego natężenia, czy też czasu trwania, jest on jednoznacznie określany jako szkodliwy, a nawet niebezpieczny. Obiektywną ocenę szkodliwości hałasu umożliwia określanie tzw. poziomu dźwięku, który go tworzy. Poziom ten określa tak naprawdę poziom ciśnienia akustycznego wywoływanego przez hałas i docierającego do naszych uszu. Ciśnienie to w normalnych warunkach i przy zdrowym narządzie słuchu, umożliwia nam słyszenie poprzez przenoszenie energii mechanicznej fali dźwiękowej na membranę ucha, a potem przez systemem nerwowym do mózgu. Jednak gdy poziom hałasu jest zbyt duży, ciśnienie które mu towarzyszy może nie tylko powodować ból wewnątrz ucha, ale również utratę słuchu lub jego uszkodzenie. Poziom głośności dźwięków mierzymy w jednostce o nazwie “decybel”, który oznaczmy “dB”. Ze względu na granice słyszalności ludzkiego ucha, hałas określa się jako dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Poziom hałasu o częstotliwości odpowiadającej progowi słyszenia przypisano wartość 0dB, natomiast tzw. granicy bólu odpowiada wartość 130dB. Sformułowano również wielkość nazywaną dokuczliwością hałasu, której jednostką jest tzw. noys. Wartość 1 noys, oznacza dokuczliwość (dla przeciętnej wrażliwości na hałas) dźwięku o częstotliwościach w zakresie 910 - 1090 Hz i natężeniu 40 dB. Zarówno zmiana natężenia dźwięku jak i zmiana częstotliwości przy zachowaniu tego samego natężenia, spowoduje zmianę wcześniejszej dokuczliwości. Najmniej dokuczliwe są dźwięki o niskich częstotliwościach -do kilkudziesięciu Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 5-10 noysów), najbardziej - dźwięki ok. kilku tysięcy Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 30-35 noysów).

Wyróżniamy dwa rodzaje hałasu ze względu na czas jego trwania: ciągły (jak szum, szmer) i impulsowy (jak huk, trzask). Natomiast pod względem widma częstotliwości hałas dzielimy na: złożony i prosty.

Hałas a środowisko człowieka

Hałas ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka, gdyż oddziałuje bezpośrednio i pośrednio na różne ośrodki ludzkiego ciała.

Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na:

Hałasy o poziomie

poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale mogą wywoływać zdenerwowanie. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody, brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi, odgłos pracującej lodówki lub komputera. Hałasy te rozpraszają w czynnościach wymagających skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp., szczególnie gdy trwają bardzo długo. od 35 do 70 dB negatywnie wpływają na układ nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i wypoczynek. od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy i negatywny wpływ na układ nerwowy człowieka. od 85 do 130 dB powodują uszkodzenia słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia, nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 metra. od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre wewnętrzne organy ludzkiego ciała, mogą nawet powodować ich trwałe schorzenia lub nawet uszkodzenia. Praca w takim hałasie wiąże się z dużym zagrożeniem rozległego osłabienia słuchu, a nawet jego poważnych i trwałych uszkodzeń. powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi. Wśród osób pracujących w takim hałasie (np. przy hamowaniu silników odrzutowych) aż w 80% stwierdza się zapadanie na nieuleczalne choroby, stany lękowe i depresyjne, oraz inne objawy chorób psychicznych. Z powyższej klasyfikacji poziomu hałasu ze względu na szkodliwość dla człowieka, wynika, że trzy główne płaszczyzny oddziaływania hałasu na nasz organizm, to:

ucho środkowe i wewnętrzne (wpływ bezpośredni) układ nerwowy i psychikę (wpływ pośredni) na inne narządy (wpływ na zasadzie odruchu).