Symbolizm w dramacie Stanisława Wyspiańskiego

Symbol to motyw lub zbiór motywów, pojęć, obrazów, które oprócz znaczenia dosłownego posiadaj również ukryte znaczenie- symboliczne. Symbol jest chwiejny, niejednolity znaczeniowo, możliwości jego interpretacji są dowolniejsze. Jego znaczenie należy odczytywać z kontekstu całego utworu. Może mieć wiele znaczeń, a możliwości jego interpretacji są swobodne. Posługiwanie się symbolami było typowe dla literatury modernizmu, zwłaszcza dla jej nurtu symbolizmu. W ,,Weselu” Wyspiański posługuje się symbolami, aby stworzyć wizyjny dramat narodowy, ze (nie) zwykłej, jak się na początku wydawało poetyckiej relacji z wesela swego przyjaciela. Dramat ten obfituje w symbole, które można podzielić na: postacie, przedmioty oraz sceny.

• Postacie Chochoł- zostaje wezwany przez młodą parę pod koniec aktu I, jest on twórcą urojeń. Rzuca czar na zebranych, budzących w nich ukryte uczucia. Uosabia utajone pragnienia. Chochoł to także krzak bez życia, otulony słomą na zimę. Jego znaczenie można odczytać na dwa sposoby. Martwy krzak oznacza martwicę, niemożność czyli pogrzebaną czy też uśpioną sprawę narodową. Jednak krzak czeka na wiosnę , wówczas ożyje i rozkwitnie najpiękniej jak potrafi, może sprawa narodowa czeka na lepszy czas, aby odzyskać niepodległość.

Widmo- Jest narzeczonym Marysi, który zmarł na suchoty. Jego duch przybył na wesele. Rozpamiętuje chwile gdy byli razem, gdy istniała między nimi jakaś więź. Jest to upostaciowanie wewnętrznych przeżyć Marysi. Z jednej strony cieszy się ona z jego przybycia, a z drugiej obawia. Pogodziła się z jego śmiercią. Jest to symbol utraconej miłości oraz miłości romantycznej. Dziewczyna przypomina sobie spędzone z kochankiem chwile i boi się stabilizacji z mężem.

Stańczyk- Stańczyk to symbol mądrości, a zarazem głos wewnętrzny dziennikarza. Wie on, że dziennikarz jako inteligent powinien przewodzić narodowi. Jest też symbolem postawy patriotycznej. Ukazuje niebezpieczeństwo zaniku walki o niezawisłość Rzeczpospolitej. Zarzuca dziennikarzowi wypowiadanie jedynie słownych deklaracji. Stańczyk jest jego sumieniem i dlatego z ironią wręcza mu kaduceusz.

Rycerz (Zawisza Czarny)-Symbol honoru i patriotyzmu, mocy, odwagi, zwycięstwa. Jest uosobieniem pragnień poety, który tęskni do siły narodowej, chociaż w epoce Młodej Polski panują dekadenckie nastroje . Poeta cierpi, bo to, co tworzy, jest odzwierciedleniem ducha czasu. Rycerz przypomina mu epokę panowania Jagiełły, uświadamia artyście, że ma szansę prowadzenia ludu do walki, jednak on nie chce napisać wielkiego dzieła. Nie jest w stanie podołać przywództwu narodu. Rycerz symbolizuje również dawną siłę poezji oddziałującej na społeczeństwo.

Hetman (Branicki- jeden z przywódców targowicy. Uznawany za symbol zdrady narodowej)

Hetman to duch Branickiego. Symbol fałszu, zdrady, magnackiego egoizmu. Jest butny, dumny, dominuje nad chłopami. Naród polki mu nie pomoże bo zaprzedał on swoją ojczyznę szatanowi. Uważa, że Pan Młody, żeniąc się z chłopką, zdradził swój stan. Ten tłumaczy mu, że to moda, a nie szczere bratanie się z ludem. Upiór (Jakub Szela- przywódca rabacji chłopskiej, czyli ruchu mającego na celu wymordowanie i ograbienie polskiej szlachty.) Jakub Szela stanął na czele powstania chłopskiego. Jest cały we krwi, gdyż podczas galicyjskiej rabacji zabił wielu szlachciców. Chce się obmyć wodą. Dziad stara się go odpędzić. Dla Szeli najważniejsze są dobra materialne. Przypomina, że bratanie się chłopów i szlachty jest niedorzeczne. Jest symbolem krwawej zemsty na panach.

Wernyhora (legendarny wieszcz ukraiński) Postać pochodząca z XVII wieku, znany głównie z legend. Kozak, wróżbita, propagator polsko-ukraińskiego pojednania. Jego przybycie jest związane z jedną z jego przypowieści. Zapowiedział on bowiem swój powrót w chwili, gdy Polska będzie chylić się ku upadkowi i pomoc we wskrzeszeniu jej. Ofiarowuje złoty róg gospodarzowi. Zwiastun czynu i niepodległości.

• Przedmioty

• Chata, w której rozgrywa się akcja symbolizuje całą Polskę, osoby w niej przebywające to bardzo szeroki przekrój polskiego społeczeństwa.

• Czapka z pawim piórem jest symbolem próżności, przywiązania do dóbr materialnych, przywiązywania zbyt dużej uwagi do ubioru, egoizmu, ciągoty chłopów do bogactwa. Postacią, która uosabia te cechy jest Jasiek, który schylając się po czapkę nawet nie zauważył jak zsunął mu się z szyi złoty róg.

• Złoty róg symbolizuje szansę odzyskania niepodległości, jego dźwięk miał wyzwolić ducha narodu.

• Złota podkowa zgubiona przez konia Wernyhory symbolizuje wielkie szczęście jej znalazcy.

• Sznur jest najwymowniejszym symbolem niewoli, która pozostała Polsce po zaprzepaszczeniu największej szansy na odzyskanie niepodległości, jaką niósł ze sobą złoty róg.

• Dzwon Zygmunta w słowach Stańczyka symbolizował wielką tradycję historyczną Polski. Dzwon jest sercem narodu i dopóki on dzwoni, naród żyje.

• Kaduceusz, który Stańczyk wręcza Dziennikarzowi jest symbolem nie tylko przywództwa politycznego, ale przede wszystkim usypiania i dezorientowania narodu, zniechęcania go do walki narodowo-wyzwoleńczej, zachęcania do lojalności wobec zaborców.

• Przykryty słomą krzak róży symbolizuje naród żyjący w niewoli, naród, w którym tli się życie i nadzieja.