Motyw matki cierpiącej, był w literaturze sredniowiecznej bardzo popularny. Generalnie, wizerunek Maryi często się pojawiał, zarówno w motywie Stabar Mater Dolorosa, jak też w motywie Deesis. Do najbardziej charakterystycznych wizerunków matki cierpiącej, należy Maryja z ‘‘Lamentu Świętokrzyskiego’’ oraz Matka Boża z utworu ‘‘Stabat Mater’’. Obie te kreacje Bogarodzicy nie do końca są analogiczne, chociaż wyróżniamy wiele podobieństw między nimi .
W utworze ‘‘Lament Świętokrzyski’’, podmiotem lirycznym jest sama Maryja, która zwraca się do odbiorcy o współcierpienie. Życzy też innym matkom, by nigdy nie zaznały podobnego cierpienia i nie musiały obserwować męki swojego dziecka. ‘‘Lament świętokrzyski’’ to swoisty monolog Maryi, która stoi pod krzyżem . Jest świadkiem przedśmiertnej męki swojego syna. Budowa utworu jest dosyć nieregularna, poprzez przydługie, nieregularne wersy czytelnik ma wrażenie zawodzenia, ekspresji, emocji. Matce Bożej towarzyszą takie uczucia jak bezsilność, rozgoryczenie. Maryja ma także żal do anioła Gabriela, iż zataił to, że Jezus zostanie ukrzyżowany, a jedynie opowiadał jej o szczęściu jakie jej się przydarzy. W utworze ‘‘Lament Świętokrzyski’’ znajdziemy wiele środków stylistycznych, które mają zapoznać czytelnika z tematem męki na krzyżu. Matka zwraca się również do Jezusa licznymi zdrobnieniami, pokreślając w ten sposób swoje uczucie. Maryja jest gotowa dzielić cierpienie ze swoim synem i ulżyć mu w niedoli - pragnie wytrzeć krew, dać mu wody, podeprzeć opadającą głowę. Matka Boża z ‘‘Lamentu Świętokrzyskiego’’ w niczym nie różni się od innych matek. Wiersz zamyka apostrofa do Jezusa, która podkreśla dramatyzm utworu. W utworze ‘‘Stabat Mater’’ Józefa Wittlina, podmiotem lirycznym już nie jest Maryja.Osobą mówiącą w wierszu jest jakiś człowiek, który jest swoistym obserwatorem wydarzeń mających miejsce w sytuacji lirycznej. Podmiot liryczny opisuje Maryję, która stoi pod krzyżem, na którym znajduje się jej syn. Uczucia towarzyszące matce to niewątpliwie niewyobrażalny ból, a także wielka rozpacz i bezradność. Maryja ma świadomość, że nie ma wpływu na rozdzierające jej serce wydarzenia. Józef Wittlin opisał matkę cierpiącą w sposób bardzo realistyczny, a jednocześnie - kobieta niczym nie różni się od innych matek. Jest nazwana ‘‘polską matką w służącowskiej chustce’’. Mimo tego, że Maryja odczuwa ogromny ból, nie okazuje tego po sobie, ‘’nie płacze i nic nie mówi’’, nie prosi ludzi o współczucie i współcierpienie, nie daje żadnych rad innym matkom. W wierszu nie znajdziemy wielu środków stylistycznych, bo autor bardziej skupił się na przekazaniu faktów, a nie emocji. Oba te utwory są do siebie podobne, i w niemal analogiczny sposób oddają rozpacz i rozgoryczenie Matki Bożej. Należy pamiętać, że motyw matki cierpiącej był popularny nie tylko w literaturze, ale również w malarstwie. Autorzy starali się, by wizerunek Matki był jak najbardziej realistyczny