System wartości obowiązujący w danej epoce kształtował się pod wpływem czynników historycznych, wierzeń, literatury, filozofii, obowiązującej etykiety i zachowań społecznych. W romantyzmie obowiązywał mit Polaka – patrioty, a współcześnie każda jednostka posiada wolną wolę, podejmuje własne decyzje co do obowiązków wobec bliźniego i narodu. Jak zwykły człowiek zachowuje się w sytuacji moralnego wyboru pomiędzy dobrem osobistym a obowiązkiem wobec zbiorowości? Konrad Wallenrod – pierwsze otwarcie patriotyczne dzieło Adama Mickiewicza, przedstawia historię mężczyzny, który pod postacią zakonnika decyduje się poświęcić dla dobra Polski. Akcja utworu tocz się w XIV wieku w Malborku. Tytułowy bohater to Walter Alf z „Opowieści Wajdeloty”. Jako dziecko został porwany z rodzinnej Litwy przez krzyżaków. Nie stracił jednak przywiązania do Ojczyzny dzięki pieśniom starego Litwina – Halbana, które przypominały mu o miłości do kraju, tożsamości narodowej oraz podkreślały niechęć, a nawet nienawiść do państwa krzyżackiego. Wychowanie i dojrzewanie chłopca opierało się na podtrzymaniu w nim uczuć patriotyzmu, przywiązania do ukochanej ziemi i buntu wobec tych, którzy go porwali. Jako młody mężczyzna uciekł na Litwę, na dwór księcia Kiejstuta, gdzie zakochał się w jego córce Aldonie, którą szybko poślubił. Nienawiść do zakonu krzyżackiego była tak silna, że doprowadziła do chęci zemsty, porzucenia ukochanej. Mężczyzna pragnął podstępem zniszczyć Zakon. Pod przybranym nazwiskiem decyduje się wstąpić w szeregi Zakonu, a następnie wybrany Wielkim Mistrzem doprowadza do klęski wojsk krzyżackich w wojnie z Litwą. Jest to bohater bajroniczny – dumny indywidualista, samotnik, wędrowiec, uciekinier, postać o tajemniczej przeszłości, walcząca o ideały moralne, narodowe, społeczne. Poświęcenie się dla dobra zbiorowości skutkuje nieszczęściem osobistym. Historia powoduje, że bohater opuszcza swoją ukochaną, jest zabójczą siłą, która unicestwia bohatera, zabierając mu prawo do indywidualności, wymaga bezwzględnego podporządkowania się i skutkuje popełnieniem samobójstwa przez kochanków. Od tego bohatera pochodzi również termin „wallenrodzym” czyli polska odmiana bajronizmu. Bohater zmuszony jest wybierać pomiedzy wartościami etycznymi, a koniecznością historyczną, domagającą się sięgnięcia po nieetyczne metody działania dla dobra zbiorowości. Tragizm to zagadnienie wywodzące się z dramatu greckiego, jest to sytuacja w której bohater musi wybrać jedno z dwóch rozwiązań, mimo że żadne z nich nie będzie korzystne i przyniesie tylko negatywne skutki.