Każdemu człowiekowi, bez względu na płeć, rasę, narodowość, pochodzenie, wiek, majątek czy zawód bezwzględnie przysługuje zespół praw, wynikający z samego faktu bycia człowiekiem. Prawa człowieka to zbiór reguł moralnych określających poszanowanie wartości najcenniejszych dla człowieka, wynikających z godności człowieka. Prawa te są ze sobą powiązane, współzależne przyrodzone, powszechne, bo przysługują wszystkim, są niezbywalne, nie można się, więc ich zrzec oraz są nienaruszalne, gdyż nie można człowieka tych praw pozbawić. Współcześnie prawa człowieka można podzielić na trzy kategorie: prawa pierwszej generacji, drugiej generacji oraz trzeciej generacji. Do praw pierwszej generacji należą trzy najważniejsze i podstawowe prawa człowieka – do życia, wolności i własności. Kolejna generacja praw zapewnia fizyczny i duchowy rozwój człowieka oraz zapewniają jego byt materialny. Wyróżnia się tu prawa społeczne, kulturalne i ekonomiczne. Najmniej skonkretyzowanymi, bo powstałymi najpóźniej prawami, są prawa trzeciej generacji przysługujące zbiorowością społecznym i wymagające współpracy na arenie międzynarodowej. Idea praw człowieka rozwijała się już w starożytności, jej początki możemy znaleźć w filozofii greckiej, prawie rzymskim oraz nauce chrześcijańskiej. Średniowieczne przekonanie o człowieku, jako istocie stworzonej przez Boga na jego podobieństwo również przyczyniło się do ochrony życia ludzkiego. Jednakże dopiero w oświeceniu pojawiło się przeświadczenie o tym, iż człowiekowi przysługują określone prawa wynikające z samego faktu bycia człowiekiem. W XVIII wieku pojawiły się dwa dokumenty, w których zawarto oświeceniowy pogląd o wartości każdej istoty ludzkiej, a były to Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych oraz Deklaracja praw człowieka i obywatela uchwalona we Francji. Pierwszym ogólnoświatowym zbiorem najważniejszych praw i wolności stała się jednak Powszechna deklaracja praw człowieka uchwalona w Paryżu w 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych, która rozpoczęła proces budowy międzynarodowego systemy ochrony praw wszystkich ludzi.

Pomimo, że w dzisiejszych czasach przekonanie o nienaruszalnej godności każdego człowieka jest bardzo powszechne, często dochodzi do łamania praw człowieka. Przyczyny łamania tychże praw są bardzo złożone i różnią się w zależności od, na przykład sytuacji danego państwa, jego kultury i tradycji oraz momentu powstania. Mała wiedza obywateli o posiadanych prawach, przyzwolenie społeczne, bezkarność osób łamiących te prawa, brak egzekwowania, czasem nawet licznych dokumentów gwarantujących nienaruszalność godności ludzkiej lub brak takich dokumentów, sytuacja ekonomiczna państw – to niektóre z wielu przyczyn oburzającej sytuacji wielu ludzi na całym świecie.

Jednym z najbardziej fundamentalnych praw jest prawo do życia, które zakazuje umyślnego pozbawienia życia innego człowieka. Pojęcie to jest jednak w centrum debat w kwestii aborcji, eutanazji, kary śmierci, samoobrony czy wojny. Są kraje w których przerwanie ciąży jest legalne, między innymi w Wielkiej Brytanii, Japonii, Włoszech, Niemczech. W niektórych krajach, na przykład w Finlandii, Polsce i Danii aborcja jest dopuszczalna ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia matki, gdy ciąża jest wynikiem gwałtu, gdy płód jest ciężko upośledzony oraz ze względu na szereg względów społecznych, różniących się w zależności do kraju. W Chinach mamy nawet do czynienia z aborcją przymusową, wynikającą z polityki jednego dziecka (ograniczenie przyrostu naturalnego Chińczyków). Przyspieszenie lub niezapobieganie śmierci w celu skrócenia cierpień chorego człowieka, czyli eutanazja zalegalizowana jest na przykład w Holandii, Albanii, Japonii i Belgii i wymaga dobrowolnej zgody chorego, potępiana jest jednak przez większość religii. Kara śmierci uznawana jest przez wielu obrońców praw człowieka za naruszającą prawo do życia. ONZ wywiera presje na kraje, które cały czas stosują karę śmierci, aby doprowadziły do jej zniesienia. Prawo do samoobrony jest prawem człowieka do użycia przemocy w celu obrony własnego życia lub życia innych ludzi, zezwala ono na zabójstwo napastnika/-ów aby ochronić siebie lub innych. Dyskusje prowadzone są również w kwestii tak zwanej wojny sprawiedliwej, czyli walk w wypadku wojny obronnej, będącej odpowiedzią na bezprawną agresję, gdy celem nie jest ludność cywilna i gdy przemoc stosuje się w przypadkach uzasadnionych. Wiąże się z tym powstałe w XX wieku prawo konfliktów zbrojnych mające na celu nadanie wojnie bardziej cywilizowanego charakteru, zawiera między innymi kwestie związane z okupacją nieprzyjacielskiego terytorium, ochroną osób cywilnych, w tym ludności nieprzyjacielskiego państwa, formy ochrony chorych i rannych oraz środki i metody prowadzenia walki.

Wolność od tortur, czyli celowego zadawaniu komuś cierpień fizycznych, psychicznych bądź moralnych, przede wszystkim poprzez zadawanie silnego bólu, również należy do podstawowych praw człowieka. Tyczy się to również przeprowadzania eksperymentów naukowych na ludziach bez ich zgody. Mimo wielu ustanowionych przepisów i konwencji w wielu miejscach na świecie nadal w sposób niejawny stosowane są tortury. Współcześnie tortury są stosowane w takich krajach jak Chiny, Rosja, Białoruś, Turcja, Uzbekistan, Arabia Saudyjska, USA i wielu innych. Głośne stały się oskarżenia o stosowanie tortur przez żołnierzy amerykańskich między innymi w bazie Guantanamo na Kubie czy w więzieniu Abu-Ghraib w Bagdadzie.

Kolejnym zasadniczym prawem człowieka jest wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej. Mimo, że formalnie niewolnictwo zakazane jest we wszystkich krajach świata praktykowane jest bardzo szeroko. Organizacje antyniewolnicze szacują liczbę niewolników na 27 mln. Współczesne niewolnictwo przybiera nowe, nieznane w historii formy. Jedną z nich była praca przymusowa więźniów w hitlerowskich i stalinowskich obozach koncentracyjnych, praktykowana dziś nadal na szeroką skalę w chińskich obozach laogai, a także w Birmie. Jedną z współczesną form niewolnictwa jest też międzynarodowy handel dziećmi jako tanią siłą roboczą, uprawiany głównie w krajach Azji i Afryki oraz międzynarodowy handel kobietami, zmuszanymi do prostytucji.

Prawo do rzetelnego procesu sądowego to prawo podstawowe, we wszystkich krajach, z poszanowaniem praworządności. Procesy w tych krajach, które uznaje się za nieuczciwe zazwyczaj zostają wznowione a ich werdykty uznaje się za nieważne. Obejmuje ono prawo do słusznego i publicznego procesu, do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie oraz do niezawisłego i bezstronnego sądu. Przykładowo w Chinach, ciężko o sprawiedliwy proces. Stając przed sądem jest się od razu pozbawianym wszelkich praw, a często, w trakcie takiego procesu, oskarżony zmuszany jest do składania obciążających go zeznań, nierzadko podczas stosowania tortur.

Uważane za jedno z norm cywilizacyjnych jest prawo wolności słowa, czyli prawo do publicznego wyrażania własnego zdania oraz poglądów, a także jego poszanowania przez innych. Możliwe jest nakładanie na nie pewnych ograniczeń, na przykład w sprawach publicznego obrażania innych osób. Współcześnie jednak są kraje w których to prawo praktycznie nie obowiązuje. Zalicza się tu między innymi Chiny, Kubę i Koree Północną.

Innymi ważnymi prawami człowieka jest prawo do wolność myśli (tak zwane prawo wolności sumienia lub pomysłu), czyli możliwość każdego człowieka do posiadania lub rozważania faktów, punktów widzenia lub myśli, niezależnie od poglądów innych osób; prawo do wyznawania wybranej religii bądź niewyznawania żadnej, wykluczając zarówno uprzywilejowanie jak i prześladowania czy dyskryminację na tym tle. Wiąże się z tolerancją i szacunkiem wobec wyznawców innych religii oraz niewierzących. Według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej kwestia przekonań religijnych w Polsce jest prywatną sprawą każdego obywatela. Zarówno wierzący w Boga, jak i niepodzielający tej wiary są wobec państwa równouprawnieni. W niektórych krajach europejskich powstają podejrzenia o prześladowanie mniejszości religijnych poprzez na przykład zakaz używania religijnych przedmiotów takich jak jarmułki żydowskiej, krzyże chrześcijańskie lub chusty noszone przez kobiety muzułmańskie. Słyszy się również o prześladowaniach chrześcijan w krajach muzułmańskich. Przykładowo, konstytucja chińska gwarantuje obywatelom wolność wyznania, a mimo to prześladuje się tam, więzi i torturuje między innymi chrześcijan, wyznających islam Ujgurów oraz praktykujących buddyzm Tybetańczyków.

Prawa człowieka zawierają w sobie zarówno prawa, jak i obowiązki. Państwa zobowiązane są do szacunku, ochrony i przestrzegania praw człowieka. Obowiązek poszanowania oznacza, że ​​państwa muszą powstrzymać się od ingerowania lub ograniczeniu możliwości korzystania z praw człowieka. Obowiązek ochrony zobowiązuje państwa do ochrony jednostek i grup wobec łamania praw człowieka. Obowiązek przestrzegania praw człowieka oznacza, że ​​państwa muszą podjąć pozytywne działania w celu ułatwienia korzystania z tych praw. Wyrazem respektowania przez państwa tych praw praw są akty prawne w postaci konstytucji, ustaw, umów międzynarodowych i deklaracji organizacji międzynarodowych. Na poziomie indywidualnym natomiast, każdy z nas posiada prawa wynikające z posiadania godności, dlatego należy również przestrzegać praw innych ludzi.

Na świecie istnieje wiele organizacji, zrzeszających ludzi chcących chronić prawa człowieka i walczyć z ich naruszaniem. Przykładem jednej z takich organizacji jest Amnesty International. Jest to ruch międzynarodowym, skupiający ludzi chcących walczyć o prawa człowieka na całym świecie. Pochodzących z różnych kultur i mających różne poglądy członków tej organizacji łączy jedno – chęć działania na rzecz stworzenia świata respektującego prawa każdego człowieka. Podobną organizacją jest też Human Rights Watch. Nie należy zapominać również o Międzynarodowym Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca czyli humanitarnej organizacji skupiającej wolontariuszy z całego świata, która działając w określonych rejonach świata chroni ludzkie życie i zdrowie, poszanowanie istoty ludzkiej i zapobiega ludzkiemu cierpieniu.

Pomimo ważnej roli w świecie, prawa człowieka budzą znaczny sceptycyzm i debaty na temat treści, charakteru i uzasadnień poszczególnych reguł, niemniej jednak uważam, że powinny być przestrzegane w każdym miejscu na świecie.