ŚRODKI STYLISTYCZNE (INACZEJ JĘZYKOWE BĄDŹ POETYCKIE)
Aforyzm - zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy. Anakolut - błąd składniowy zniekształcający budowę zdania, powodujący zanik związku logicznego między jego członami; inaczej jest to wypowiedź zorganizowana pod względem składniowym tak, że jej poszczególne człony kłócą się z porządkiem logicznym zdania i są niepoprawne pod względem gramatycznym. (np. jadąc do pracy, padał deszcz; otwierając okno, zatrzasnęły się drzwi; jadąc na rowerze, spadła mi czapka) Antonim - wyraz przeciwstawny, o odmiennym znaczeniu, używany dla pokreślenia i uwydatnienia pewnych cech (np.
- Aforyzm - zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy.
- Anakolut - błąd składniowy zniekształcający budowę zdania, powodujący zanik związku logicznego między jego członami; inaczej jest to wypowiedź zorganizowana pod względem składniowym tak, że jej poszczególne człony kłócą się z porządkiem logicznym zdania i są niepoprawne pod względem gramatycznym. (np. jadąc do pracy, padał deszcz; otwierając okno, zatrzasnęły się drzwi; jadąc na rowerze, spadła mi czapka)
- Antonim - wyraz przeciwstawny, o odmiennym znaczeniu, używany dla pokreślenia i uwydatnienia pewnych cech (np.: antonimem wyrazu dobry jest wyraz zły; gruby-chudy; mały-duży itp.)
- Aliteracja - powtórzenie jednej bądź kilku głosek w pozycjach kolejnych wyrazów tworzących wers (te same głoski na początkach każdego wyrazu w wersie)
- Alegoria - treść, która poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze jedno: ukryte i domyślne (często występuje w bajkach, gdzie bohaterowie zwierzęcy uwydatniają ludzkie wady)
- Aluzja literacka - w tekście literackim nawiązanie, odwołanie się do innego tekstu, stylu, zjawiska za pomocą określonych sygnałów, rozpoznawalnych dla odbiorcy.
- Anafora - powtórzenie tego samego słowa bądź zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi (każdy wers zaczyna się od tego samego słowa lub zwrotu)
- Animizacja (inaczej: ożywienie - nadanie istotom martwym cech istot żywych (np.: radosna rzeka; śpiewające drzewo; chodzący stół)
- Antropomorfizacja - nadanie cech ludzkich dotyczących myślenia i świadomości, istotom nieludzkim: zwierzętom, rzeczom, zjawiskom (np.: zadumany niedźwiedź; pies zastanawiał się)
- Antyteza - zestawienie w jedną całość treściową dwóch przeciwstawnych określeń (np.: cisza hałasu, lepiej z mądrym zgubić niż z głupim znaleźć)
- Apostrofa (inaczej: inwokacja) - bezpośredni, retoryczny, najczęściej uroczysty zwrot do czegoś lub kogoś (np.: Litwo! Ojczyzno moja; O radości, iskro bogów!)
- Archaizm - wyraz, konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedł z użycia. Archaizmy to także wyrazy w formie przestarzałej, które są jeszcze używane, lecz postrzegane jako dawne.
- Asyndeton – polega na łączeniu zdań lub ich części bez użycia spójnika. Np.: przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem.
- Dialektyzacja - inaczej stylizacja gwarowa, polegająca na wprowadzeniu do utworu literackiego (całości lub jego części) słownictwa, zwrotów, form gramatycznych pochodzących z określonego dialektu, tzw. dialektyzmów. Dialektyzacja jest świadomym zabiegiem literackim służącym odtworzeniu lokalnego kolorytu, charakterystyce środowiska lub poszczególnych bohaterów.
- Dygresja - jest to odejście od głównego tematu wypowiedzi i wprowadzenie wątków z inną luźną lub wcale nie mającą związku z wypowiedzią, wtrąconą w jakąś treść pisaną lub mówioną.
- Dźwiękonaśladownictwo - (patrz: onomatopeja).
- Echolalia - polega na powtarzaniu jednakowych lub podobnych zespołów głoskowych jedynie dla podkreślenia rytmiczności, melodyjności tekstu, szczególnie charakterystyczne w ludowych przyśpiewkach i refrenach, również wykorzystywany jako celowy chwyt poetycki w utworach awangardowych.
- Elipsa - celowe pominięcie pewnych elementów zdania.
