W moim referacie postaram się zawrzeć w kolejności: cele obrony totalnej, nadrzędny podsystem kierowania, obronę militarną, obronę cywilną oraz obronę ochotniczą.

Cele obrony totalnej Najtrafniejszym opisem obrony totalnej Szwecji jest stwierdzenie „Oznacza ona bezpieczeństwo nie tylko z militarnej perspektywy, lecz także dotyczy zagrożeń i wyzwań o charakterze nie militarnym” . Kluczowym terminem w stosunku do obrony totalnej jest polityka bezpieczeństwa, która to oznacza według Jerzego Muszczyńskiego, że „[…] należy potraktować ją jako obszar i rodzaj działalności społeczeństwa, który, obok innych postaci działalności ludzi, koncentruje się na fenomenie władzy kształtującym stosunki między tymi, którzy ją posiadają, sprawują i wykorzystują w określonych celach, a tymi, którzy jej podlegają dobrowolnie lub są przymuszeni do podporządkowywania […] polityka posiada charakter przedmiotowy i jest oparta na podmiotach” . Idea obrony totalnej Szwecji łączy się z współpracowaniem i zarządzaniem cywilnych i wojskowych zasobów, umożliwiających podniesienie wydajności i prawdopodobieństwa szwedzkiej obrony. Odpowiednio z postanowieniami znowelizowanej w 1996 roku ustawy o Obronie Totalnej, kluczowymi zagadnieniami nowego podejścia do tej dziedziny stały się: potwierdzenie zasady działania polegającej na łączeniu obrony cywilnej (nie militarnej) z obroną; uczynienie obrony totalnej zdolną do adaptacji w ograniczonym czasie do zmieniającej się sytuacji zagrożeń bezpieczeństwa; nowa i rozszerzona definicja bezpieczeństwa, obejmująca groźne zagrożenia w okresie pokoju oraz poświęcenie większej uwagi zaangażowaniu międzynarodowemu . Do obrony totalnej Szwecji należą zadania:  obrona Szwecji przed agresją zbrojną,  utrzymanie suwerenności i praw w czasie pokoju, w czasie kryzysów politycznych oraz neutralności,  zapewnienie politycznej stabilności, zwłaszcza w regionie Europy Północnej,  ochronę przed konfliktami i zapobieganie im, promowanie pokoju i pomocy humanitarnej,  wnoszenie wkładu w międzynarodową współpracę celem zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w Europie,  promowanie zdolności i przygotowań społeczeństwa szwedzkiego do przeciwdziałania różnym zagrożeniom bezpieczeństwa ludności oraz działalności pokojowej,  przystosowanie jego zdolności do radzenia sobie z przewidywalnymi zadaniami oraz rozwijanie zdolności na rzecz zadań nowego typu . Specjalnego podkreślenia wymaga umieszczenie akcentu na bezpieczeństwie człowieka i obywatela w każdej sytuacji. Są to m.in.: ochrona ludności cywilnej przed skutkami działań wojennych, ochrona zaopatrzenia oraz wsparcie misji humanitarnych.

Nadrzędny podsystem kierowania Kierowanie i koordynowanie w obronie totalnej Szwecji jest obiektem zainteresowania najważniejszych władz. Tworzenie tego składnika bazuje na sprecyzowanych regułach, których konsekwencją jest chęć udziału całego narodu do efektywnego i oszczędnego korzystania ze wszystkich zasobów w celu utrzymania samodzielności i zmniejszenia negatywnych skutków konfliktu zbrojnego. Konflikt zbrojny uważa się jako wyjątkową sytuację, dającą możliwość wykazania się umiejętnościami zdobytymi podczas szkoleń. Obywatele zorganizowani w formacjach obrony cywilnej współpracują i wspierają działania Sił Zbrojnych. Ministerstwo obrony jest najistotniejszym resortem związanym z obroną militarną i cywilną. Na ministerstwo składają się:  Departament Spraw Cywilnych,  Departament Spraw Wojskowych  Departament ds. Bezpieczeństwa i Spraw Międzynarodowych. Na najniższym centralnym szczeblu zarządzania jest Narodowy Zarząd Przygotowań na Sytuacje Nadzwyczajne oraz odpowiednie władze – w sferze cywilnej oraz Naczelny Dowódca razem ze sztabem Sił Zbrojnych – w obronie militarnej.
Obrona militarna Jest to kompleks działań, które są wykonywane przez Siły Zbrojne, zreorganizowane w 1995 roku. Reorganizacja polegała na stworzeniu trzech dowództw połączonych: północnego, centralnego i południowego oraz zmianie zadań i obowiązków Sił Zbrojnych. Podczas pokoju Siły Zbrojne Szwecji podnoszą jakość gotowości bojowej. Ponadto biorą udział w misjach międzynarodowych, dopracowują gotowość alarmową w sytuacji wyjątkowego niebezpieczeństwa. Znaczące formacje obrony cywilnej biorąc czynny udział w pomocy podczas stanu nadzwyczajnego, zwalniają Siły Zbrojne z udziału, ale go nie wykluczają, w wielu operacjach ratunkowych podczas klęsk, katastrof i awarii technicznych. Ilość i kompleksowość zobowiązań obronnych leżących na Siłach Zbrojnych Szwecji i status państwa neutralnego powodują, ważnymi elementami polityki państwa są powszechność obowiązku obrony, obrona kraju i udział w misjach pokojowych wojsk operacyjnych a także rozwój wojsk terytorialnych (Gwardii Narodowej - GN). Szwedzka Gwardia Narodowa ma pozycję organizacji pozarządowej. Organizacja ta funkcjonuje na rozległym polu: przeciwdziała sabotażom, dba o główne elementy infrastruktury, elektrowni, rozgłośni radiowych, warte uwagi instalacje komunikacyjne, monitoruje ważne instalacje marynarki i sił powietrznych, strzeże strategiczne magazyny amunicji i zapasów mobilizacyjnych, patroluje potencjalne miejsca zrzutu desantów, prowadzi działania rozpoznawcze w miejscu stacjonowania.

Obrona cywilna Drugim składnikiem obrony totalnej Szwecji jest obrona cywilna czyli niemilitarna. Jej istotnymi zadaniami są między innymi:  dbałość o ludność cywilną w czasie konfliktu zbrojnego;  zagwarantowanie w czasie kryzysu i wojny, niezbędnych produkty pierwszej potrzeby;  dbanie o decydujące budynki i zagwarantowanie kontynuacji istnienia służb publicznych;  pomaganie Siłom Zbrojnym podczas mobilizacji i działań operacyjnych;  przeciwstawienie się niebezpieczeństwu w czasie pokoju. Obrona cywilna w Szwecji ma szersza definicję niż określoną w protokołach dołączonych do Konwencji Genewskich. Łączy w sobie humanitarne zobowiązania tj. opiekę nad ludnością i dbałość o budynki podczas konfliktu zbrojnego, ale także w trakcie pokoju oraz współpracę z Siłami Zbrojnymi. W Szwecji cywilny podsystem obrony totalnej działa na podstawie procedur planowania cywilnego (CEP). W ramach CEP ma moc wiążącą zasada, według której władze cywilne utrzymują władzę publiczną zarówno podczas pokoju jak i w czasie kryzysu i konfliktu zbrojnego. System CEP w Szwecji posiada formę zdecentralizowaną i jest wyznaczony w dwóch obszarach:  odpowiedzialności terytorialnej,  odpowiedzialności funkcjonalnej. Odpowiedzialność terytorialna rozkłada się pomiędzy cztery poziomy:  rządowy – centralny,  wyższy regionalny,  niższy regionalny  lokalny. Zadania w ramach CEP sprowadzają się do zapewnienia:  dbałość o ludność cywilną;  zapewnianie niezbędne zapasy,  umożliwienie nieodłącznych rezerw i zapasów,  pilnowanie najistotniejszych służb publicznych,  pomaganie Siłom Zbrojnym w razie agresji,  wprowadzenie udziału w rozpowszechnianie pokoju i bezpieczeństwa na świecie,  dbałość o szwedzkie społeczeństwo w czasie niebezpiecznych zagrożeń w czasie pokoju. Szwedzkie CEP kieruje się kilkoma głównymi zasadami, do których zalicza się zasady:  zachowania stałej odpowiedzialności (ten, kto odpowiada za jakąś działalność w czasie pokoju – zachowuje ją w czasie wojny), dzięki której ogranicza się do minimum przestawianie z systemu pokojowego na wojenny;  siły czasu pokoju – skuteczność obrony cywilnej zależy w całości od siły i kondycji społeczeństwa i jego instytucji w czasie pokoju;  podwójnego użycia – rezerwy i zapasy zgromadzone na czas wojny, mają być użyte na potrzeby radzenia sobie z kryzysami właściwymi dla czasu pokoju; obniża to koszty i ułatwia użycie;  użycia międzynarodowego – sfera cywilna powinna mieć zdolność aktywnego udziału ramach promowania pokoju na świecie i akcji natury humanitarnej;  adaptacji – zasoby powinny być wystarczająco gotowe do przystosowania się do okoliczności i czasu wyznaczającego właściwości danego typu zagrożenia.
Zważywszy na to, że w Szwecji jest pięć stopni w systemie zarządzania w sferze obrony cywilnej to powstało zainteresowanie rozplanowaniem działań obejmujący całe państwo. Funkcja ta została przyporządkowana Narodowemu Zarządowi Przygotowań na Sytuacje Nadzwyczajne (ÖCB). Podczas pokoju ÖCB uzgadnia plany na sytuacje nadzwyczajne i daje wsparcie innym organom centralnym i niższego stopnia. Plany te spoczywają w zarządzeniu i zasięgu umiejętności władz cywilnych.

Obrona ochotnicza Czwarty filar w obronie totalnej Szwecji tworzą 24 organizacje związane wspólną wizją bezpieczeństwa narodowego, określane jako obrona ochotnicza i zarządzane przez połączony Komitet ds. Organizacji Obrony Ochotniczej. Ochotnicze organizacje kontraktowe składają się z umowy z chętnymi członkami w celu wykonywania służby w czasie podwyższonej gotowości na wypadek zagrożenia.

Bibliografia:

1. W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych państwach demokratycznych, AON,
2. Polityka bezpieczeństwa państw neutralnych,
3. http://obronacywilna.pl/39-szwecja.html (02.12.2012),