Republika Francuska – państwo, którego część metropolitarna znajduje się w Europie Zachodniej, posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja metropolitarna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Zatoki Biskajskiej na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj sześciokątem ze względu na kształt Francji metropolitarnej. Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Holandią. Kraj jest połączony z Wielką Brytanią przez Eurotunel przebiegający pod kanałem La Manche. Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Najważniejsze ideały Francji sformułowane zostały w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela i w występującym na drukach urzędowych i monetach haśle rewolucji francuskiej („wolność, równość, braterstwo”). Kraj należy do grona założycieli Unii Europejskiej. Ma największą powierzchnię spośród państw wspólnoty. Francja jest także członkiem-założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz wchodzi w skład m.in. Frankofonii, G8 oraz Unii Łacińskiej. Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której posiada prawo weta. Francja ze względu na swoją liczbę ludności, potencjał gospodarczy, pozycję w Europie, silną armię (trzeci po Rosji i USA arsenał nuklearny), uchodzi za jedno z najpotężniejszych państw świata. Liczba ludności 63.713 926. Religia Kościół Katolicki: 60,4%, Brak religii: 28%, Islam: 7,5%, Protestantyzm: 1,8% (głównie: kalwini, luteranie i zielonoświątkowcy), Prawosławie: 0,6%, Buddyzm: 0,5%, Judaizm: 0,5%, Tradycyjne religie etniczne: 0,3%, Świadkowie Jehowy: 0,2%. W I wojnie światowej Francja była jeszcze aktywnym i znaczącym elementem koalicji zwycięzców. II wojna światowa jednak okazała się militarną klęską. Zajęcie i okupowanie kraju przez wojska niemieckie, kolaboracja z Niemcami były początkami zmierzchu roli Francji w świecie, chociaż nadal Francja zachowuje znaczącą pozycję w Europie. Bardzo niekorzystnie odbiło się to również na francuskiej ekonomii, liczebności populacji oraz w efekcie przyczyniło się do straty pozycji państwa dominującego w świecie. IV Republika została ustanowiona po II wojnie światowej, aby ostatecznie w 1958 ulec przekształceniu w obecną półprezydencką V Republikę. We Francji szczególne znaczenie posiadały i posiadają loże masońskie, zwłaszcza Wielki Wschód Francji. Jego członkami było wielu czołowych polityków. Te loże przyczyniły się także do erozji znaczenia Kościoła katolickiego. Francja, jej część metropolitalna dzieli się na 22 regiony, 96 departamentów oraz ok. 36.300 gmin. Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne. Francja jest członkiem założycielem Rady Europy. Francja jest członkiem grupy G8 najbardziej uprzemysłowionych państw świata. Według wielkości PKB (nominalnego) gospodarka Francji była piątą na świecie (po amerykańskiej, chińskiej, japońskiej, niemieckiej). Francja wraz z innymi 11 krajami Unii Europejskiej wprowadziła 1 lipca 2002, według kursów zamrożonych 1 stycznia 1999, walutę euro, która całkowicie zastąpiła franka na początku 2000 r. Według OECD, Francja była w roku 2004 piątym eksporterem i czwartym importerem dóbr przemysłowych. Francja posiada znaczny przemysł lotniczy, na czele z europejskim konsorcjum Airbus, kolejowy, lotniczy, energetyczny oraz telekomunikacyjny, drugi pod względem skali producent i eksporter żywności. Głównymi towarami eksportowymi są zboża, drób, przetwory mleczne, wieprzowina i wołowina oraz słynne francuskie wina. Francja zalicza się do głównych mocarstw atomowych. Jej arsenał to około 300 głowic atomowych, które mogą być przenoszone na odległość do 6 tysięcy kilometrów. Siły zbrojne liczą 259 tys. żołnierzy (2002 r.) w tym wojska lądowe 137 tys. Francja dysponuje odpowiednim potencjałem geograficznym, geopolitycznym, demograficznym, gospodarczym, militarnym (nuklearnym), politycznym i kulturalnym, by pozostawać jednym z najważniejszych podmiotow we wspołczesnych stosunkach międzynarodowych. W okresie zimnej wojny uzyskała ona niezależną siłę odstraszania nuklearnego, co uczyniło z niej jedną z pierwszych potęg atomowych. Jest także członkiem wielu organizacji międzynarodowych, w tym jako jedno z pięciu państw ma zapewnione stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa (RB) Organizacji Narodow Zjednoczonych (ONZ). Ponadto angażuje się w proces integracji regionalnej w ramach Unii Europejskiej, a także uczestniczy w strukturach Sojuszu Połnocnoatlantyckiego i na forum G-8, będąc jedną z najlepiej rozwiniętych i uprzemysłowionych gospodarek w skali globu. Francuska służba dyplomatyczna jest drugą w świecie, ustępując miejsca tylko amerykańskiej. Francja to państwo o wielowiekowej tradycji mocarstwowości i woli bycia mocarstwem, ktorego jednakże pozycję międzynarodową osłabiły takie wydarzenia w wiekach XIX i XX, jak: klęska w wojnie francusko-pruskiej w 1870 r., ogromne straty poniesione w wyniku I wojny światowej, kapitulacja wobec agresji niemieckiej w czerwcu 1940 r. oraz rozpad imperium kolonialnego, ktoremu towarzyszyła I wojna w Indochinach i kryzys algierski Francja pomimo, iż była jednym z członków założycieli Sojuszu Północnoatlantyckiego w 1949 roku, nie uczestniczyła przez ponad 40 lat w jego strukturach militarnych. W latach sześćdziesiątych XX wieku prezydent Charles de Gaulle, mając w planach budowę francuskiej potęgi militarnej, zadecydował o wycofaniu armii z NATO, pozostając w organizacji jedynie na poziomie politycznym. Na początku XXI wieku, w obliczu rosnących zagrożeń globalnych, Francja rozpoczęła stopniowy powrót do pełnego członkostwa w Sojuszu, angażując się w coraz więcej operacji oraz inicjatyw militarnych. Po oficjalnym powrocie do struktur wojskowych w 2009 roku Francja wzmocniła swoją pozycję międzynarodową. Interwencja w Mali, rozwijający się w ekspresowym tempie przemysł zbrojeniowy oraz cele przyświecające Francji opisane w Białej Księdze Bezpieczeństwa są najlepszym przykładem, iż kraj ten obok Stanów Zjednoczonych oraz Chin plasuje się w gronie światowych potęg militarnych. W marcu 2009 francuskie Zgromadzenie Narodowe pod przewodnictwem premiera Françoisa Fillona przegłosowało decyzję o powrocie Francji po 43 latach nieobecności do wojskowych struktur NATO. Obecnie Francja jest jednym z najaktywniejszych członków NATO, wysyłającym żołnierzy na misje zagraniczne, oraz trzecim największym płatnikiem do wspólnego budżetu Sojuszu (12,87%). Francuscy żołnierze aktywnie brali udział w misjach NATO w Bośni, w Kosowie (w liczbie 2 000 żołnierzy) oraz w Afganistanie (970 żołnierzy). Największymi konkurentami Francji w dziedzinie produkcji broni są Stany Zjednoczone, Rosja, Wielka Brytania, Niemcy oraz Włochy. W raporcie SIPRI nie uwzględniono firm chińskich w związku z brakiem dostępu do danych (jednak według nieoficjalnych szacunków Chińczycy posiadają 3% udziałów w światowym rynku handlu bronią, tym samym plasując się na pierwszym miejscu. W przeciwieństwie do obecnego, poprzedni prezydent Francji Nicolas Sarkozy skutecznie promował sprzedaż francuskich technologii wojskowych za granicą. Organizował tak zwane „delegacje mające na celu promocję francuskiego zbrojenia”, podczas których poza oficjalną wizytą w danym kraju zachęcał do zakupu francuskich broni i sprzętu wojskowego. W ten sposób udało mu się sfinalizować umowę z Brazylią na sprzedaż 4 francuskich atomowych łodzi podwodnych, myśliwców Rafale. W podobny sposób Francja sprzedała broń Maroku oraz Arabii Saudyjskiej. W 2011 roku po długich negocjacjach Francja i Rosja podpisały kontrakt o wartości na dostawę dwóch okrętów Mistral dla Marynarki Wojennej Federacji Rosyjskiej. Zabiegi te pomogły osiągnąć największe rezultaty sprzedaży broni przez Francję od 2000 roku. Założenia „Białej Księgi Bezpieczeństwa” Wiosną 2013 roku opublikowano „Białą Księgę Bezpieczeństwa i Obrony Narodowej Francji”. Dokument ten wyznacza kierunki rozwoju Francji jako potęgi militarnej. Definiuje główne zagrożenia dla Francji. Należą do nich: przestępczość zorganizowana, rozpowszechnianie broni konwencjonalnej oraz broni masowego rażenia, klęski żywiołowe oraz pandemie. W raporcie podkreśla się, iż Francja wciąż postrzega Unię Europejską oraz współpracę transatlantycką jako filar jej bezpieczeństwa. „Biała Księga” wersja 2013 podkreśla znaczenie ochrony terytorium Francji metropolitarnej, ale także jej terytoriów zależnych dla suwerenności kraju. Potencjał nuklearny nadal wpisany jest w arsenał środków obrony kraju. Dokument dopuszcza zagraniczną interwencję militarną, jeśli trzy warunki zostaną spełnione: jeśli zagrożone zostanie bezpieczeństwo obywateli francuskich za granicą, jeśli interwencja będzie niezbędna dla ochrony strategicznych interesów Francji za granicą oraz jeśli będzie ona konieczna, aby Francja mogła wywiązać się z zobowiązań wynikających z uczestnictwa w organizacjach międzynarodowych (np. ONZ). Według „Białej Księgi” aby Francja mogła sprostać tym wyzwaniom, armia francuska dysponuje jednostką natychmiastowej bojowości w liczbie 5 000 żołnierzy gotowych do akcji w odległości od ojczyzny do 7 000 km w przeciągu 7 dni. W kwestii akcji tymczasowych Francja jest zdolna angażować się w kilka równoległych operacji na świecie w liczbie do 7 000 żołnierzy. „Biała Księga” opisuje także docelowy stan armii francuskiej w roku 2025 oraz podkreśla strategiczne znaczenie rodzimego przemysłu zbrojeniowego dla autonomii wojskowej Francji. Francja, jak przystało na potęgę nuklearną oraz byłą potęgę kolonialną nie przejmuje się brakiem wspólnego stanowiska całej Unii Europejskiej i skupia się na artykulacji swoich strategicznych interesów w różnych regionach świata. W celu dalszego wzmocnienia swojej pozycji militarnej, Paryż powrócił do struktur militarnych NATO, rozwijając i intensyfikując współpracę w ramach Sojuszu oraz aktywnie uczestnicząc w misjach pokojowych w Kosowie oraz w Afganistanie. Francuski przemysł zbrojeniowy przechodzi renesans, zaś francuskie okręty wojenne, helikoptery oraz broń sprzedawane są klientom na całym świecie. Ostatnio opublikowana „Biała Księga Bezpieczeństwa” tylko potwierdza francuski apetyt na odgrywanie dużej roli w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, nie tylko u bram Europy ale także na całym świecie. Operacja militarna z kwietnia 2013 roku zainicjowana przez Francję, okazała się sprawnie oraz skutecznie przeprowadzoną interwencją zbrojną. Pomimo zapowiadanych cięć budżetowych w sektorze zbrojeniowym, Francja, obok Stanów Zjednoczonych oraz Chin, w zależności od ich ambicji globalnych ma szansę stać się jednym z głównych filarów bezpieczeństwa międzynarodowego .

Wielka Brytania, do czasu obu wojen światowych zajmująca pozycję najpotężniejszego mocarstwa światowego, jest obecnie państwem, którego znaczenie sukcesywnie maleje, aczkolwiek pozostaje bardzo wpływowa w wielu dziedzinach życia międzynarodowego i w wielu regionach globu. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia.. Wielka Brytania jest członkiem-założycielem Wspólnoty Narodów zrzeszającej byłe kolonie, dominia i inne posiadłości brytyjskie, członkiem Unii Europejskiej (UE) i jej poprzedniczki Wspólnoty Europejskiej (od 1973 r.). Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ od czasu jej pierwszej sesji w 1946 r., posiadającym prawo weta. Wchodzi także w skład Rady Europy, G7, G20, NATO, OECD oraz WTO. Wielka Brytania jest krajem rozwiniętym, stanowi szóstą największą gospodarkę świata według PKB nominalnego, 3. w Europie po Niemczech i Francji. Stolica kraju, Londyn pozostaje czołowym ośrodkiem usług finansowych i jest uważana za jedno z 3 „centrów dowódczych” gospodarki światowej obok Nowego Jorku i Tokio i ósmą największą gospodarkę świata według parytetu siły nabywczej. Było to pierwsze na świecie w pełni zindustrializowane państwo oraz największe mocarstwo światowe w XIX i na początku XX wieku. Wielka Brytania pozostaje nadal mocarstwem ze znacznym wpływem ekonomicznym, kulturalnym, militarnym, naukowym i politycznym na arenie międzynarodowej. Brytyjskie siły zbrojne stacjonują w 80 krajach świata (największe stałe garnizony są w Niemczech, na Cyprze, na Falklandach, w Gibraltarze i w Kanadzie). Wysokość wydatków na wojskowość daje Wielkiej Brytanii czwarte miejsce na świecie. W sierpniu 1914 Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Po jej zakończeniu pozycja mocarstwowa Wielkiej Brytanii uległa zachwianiu, jej liczne dominia stały się suwerenne, m.in. Kanada, Australia, Nowa Zelandia. W 1921 Irlandia uzyskała niepodległość, Wielkiej Brytanii pozostała jedynie Irlandia Północna.Po ataku Niemiec w 1939 na Polskę Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę, która ostatecznie zburzyła jej imperialną pozycję na świecie. Niemal wszystkie jej kolonie uzyskały niepodległość do lat 60.W 1945 Wielka Brytania została członkiem-założycielem ONZ i stałym członkiem jej Rady Bezpieczeństwa NZ. W 1949 uzyskała członkostwo w NATO, w latach 1960–1972 była członkiem EFTA, a od 1973 EWG.W 1979 władzę przejęła Partia Konserwatywna, która utrzymała ją aż do 1997. Pozycja konserwatystów uległa dodatkowo umocnieniu po udanej interwencji militarnej na Falklandach, które zostały zajęte przez Argentynę w 1982. W 1991 siły wojskowe Wielkiej Brytanii uczestniczyły w operacji wyzwolenia Kuwejtu spod okupacji Iraku, a od 1992 brały udział w misjach pokojowych ONZ w Jugosławii. W 1997, zgodnie z wcześniejszymi umowami, Wielka Brytania oddała Chinom Hongkong. W XXI w. Wielka Brytania wzmocniła swoją pozycję w świecie m.in. poprzez współpracę ze Stanami Zjednoczonymi na Bliskim Wschodzie i w Afganistanie. Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną z rządem odpowiedzialnym przed parlamentem. Stolicą państwa jest Londyn. Obecnym monarchą brytyjskim jest królowa Elżbieta II, która zasiadła na tronie w 1952 i została koronowana w 1953. Dzisiaj jej funkcje są głównie ceremonialne, a rzeczywiste rządy spoczywają w rękach premiera.Według spisu powszechnego z 2011 roku liczba ludności Wielkiej Brytanii wynosiła 63 182 000. 83,9% ludności (53 012 456) zamieszkiwało Anglię, 8,4% (5 295 000) Szkocję, 4,8% (3 063 456) Walię, a 2,9% (1 810 863) Irlandię Północną. 12,9% populacji kraju (8 173 941) stanowili mieszkańcy stolicy Wielka Brytania jest państwem o gospodarce rynkowej, trzecim co do PKB rynkiem w Europie (za Niemcami i Rosją), a ósmym na świecie (po Stanach Zjednoczonych, Chinach, Indiach, Japonii, Niemczech, Rosji i Brazylii). Wielka Brytania posiada bogate złoża węgla, gazu ziemnego i ropy naftowej. Usługi, głównie bankowe i ubezpieczeniowe, stanowią największy udział w brytyjskim PKB i w tym sektorze Wielka Brytania jest druga na świecie za USA, natomiast przemysł traci na znaczeniu. Podatki stanowią 37% PKB. Wielka Brytania należy do nielicznego grona mocarstw dysponujących bronią atomową - w 2011 roku posiadała według danych SIPRI (Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem) 225 głowic, z czego 160 w stanie gotowości do użycia, rozmieszczonych wyłącznie na okrętach podwodnych; w maju 2010 roku rząd brytyjski oświadczył, że ten 225-głowicowy arsenał nie będzie w przyszłości rozbudowywany liczebnie. Brytyjskie siły zbrojne, które w 2011 roku liczyły ponad 190 tysięcy personelu w służbie czynnej i pod tym względem ustępowały kilku państwom europejskim, uchodzą mimo to za najsprawniejsze w Europie. Podkreślić trzeba przy tym ich znaczne doświadczenie bojowe w ostatnich latach za sprawą aktywnego zaangażowania w międzynarodowych operacjach militarnych w Afganistanie (od 2001 roku), Iraku (2003-2011) i ostatnio Libii (2011); wszystko to powoduje, że Wielka Brytania jest jednym z najważniejszych członków NATO. W najbliższej przyszłości brytyjską armię czekają jednak cięcia wynikające z ogólnych problemów budżetowych: w październiku 2010 roku premier David Cameron ogłosił, że w ciągu 4 lat wydatki na obronność zostaną zmniejszone o 8%, co będzie stanowić największe cięcia w okresie postzimnowojennym. Kolejnym krokiem służącym redukcji wydatków wojskowych były porozumienia podpisane z Francją w listopadzie 2010 roku, przewidujące m.in. wspólne użytkowanie posiadanych 2 lotniskowców, powołanie „połączonych wspólnych sił ekspedycyjnych” liczących około 5 tysięcy żołnierzy oraz wspólny rozwój i symulacyjne testowanie głowic jądrowych. W przeciwieństwie do jego stopniowo malejącej roli gospodarczej, politycznej i wojskowej, Zjednoczone Królestwo utrzymuje bądź nawet umacnia swój wizerunek jako szczególnie atrakcyjnego miejsca pobytu bądź zamieszkania, na co składają się takie czynniki jak wysoko rozwinięta gospodarka i możliwości zarobkowe, otwartość na inne kultury i stosunkowo niewielkie problemy z integracją przybyszów, brak bariery językowej dla wielu narodowości. Ostatni strategiczny przegląd obrony i bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii został opublikowany w 2010 roku towarzyszyły mu dwa podstawowe założenia. Pierwszym z nich było utrzymanie obecności wojskowej w Afganistanie do czasu uspokojenia sytuacji w stopniu umożliwiającym wycofania wojsk bez narażania się na groźbę ponownej destabilizacji kraju, sprzyjającej działalności ugrupowań terrorystycznych. Drugim było przeprowadzenie redukcji w siłach zbrojnych, dostosowujących je do ograniczonego poziomu finansowania, będącego skutkiem kryzysu finansowego i kryzysu finansów publicznych w Wielkiej Brytanii. Kilka ostatnich lat pokazało jednoznacznie, że nie można kształtować struktury sił zbrojnych wyłącznie przez pryzmat ograniczeń finansowych, czy nawet bieżących potrzeb operacyjnych i zostało to najwyraźniej zrozumiane w Wielkiej Brytanii. Brytyjskie siły zbrojne muszą zostać dostosowane do nowego środowiska bezpieczeństwa narodowego, charakteryzującego się dużą dynamiką i różnorodnym charakterem zagrożeń. Niestety, cięcia spowodowane kryzysem finansowym oraz pewne rozgoryczenie skutkami misji w Afganistanie zmusiły Zjednoczone Królestwo do zmian priorytetów i większy nacisk będzie kładziony na zwalczanie pośrednich lub bezpośrednich zagrożeń dla interesów Wielkiej Brytanii, a mniejszy na zdolności do wsparcia sojuszników w ramach NATO. Rosja jest największym krajem świata (12,5 % powierzchni), obejmuje 40 % powierzchni Europy i 29 % Azji. Stwarza to określone problemy zarówno natury gospodarczej (transport), jak i obronnej (obrona powietrzna, manewr siłami i środkami), umożliwia jednocześnie rozśrodkowanie sił i środków. Europejska część Rosji ma 4,3 mln km2 i zamieszkuje ją 116,4 mln osób (78 % ludności kraju). Na lądzie graniczy z 14 państwami. Do Rosji należy położony nad Bałtykiem Obwód Kaliningradzki. Rosja jest jednolita narodowościowo, gdyż Rosjanie stanowią ponad 81,5 % ludności kraju. Mniejszości narodowościowe są reprezentowane przez około 100 narodowości (około 27 mln osób). Kraj dysponuje olbrzymimi bogactwami mineralnymi: węgiel (12 % zasobów światowych), ropa naftowa (13 %) i gaz ziemny (35 %). Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej składają się z pięciu rodzajów sił zbrojnych: Strategicznych Sił Rakietowych, Wojsk Lądowych, Wojsk Obrony Powietrznej, Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej. Według stanu z 1998 roku liczyły one łącznie około 1,5 mln ludzi oraz 6740 głowic jądrowych i 3808 rakiet (2492 wystrzeliwanych z łodzi podwodnych i 440 przez samoloty). Strategiczne Siły Rakietowe posiadały w tym samym roku 750 wyrzutni i 928 jądrowych balistycznych rakiet międzykontynentalnych. Oprócz tego kilka jednostek było rozmieszczonych poza granicami Rosji (Białoruś, Kazachstan). Wojska lądowe były najliczniejszym rodzajem sił zbrojnych. Liczebność ich wynosiła około 780 tys. żołnierzy. Siły powietrzne liczyły około 130 tys. Wojska Obrony Powietrznej są zasadniczym elementem jednolitego systemu obrony powietrznej. W ich skład wchodzą: Wojska Ostrzegania o Napadzie Rakietowym, Wojska Obrony Przeciwrakietowej, Wojska Rakietowe OP, Lotnictwo i Wojska Radiotechniczne. Marynarka Wojenna ma na uzbrojeniu znaczną część środków jądrowych i stanowi jedno z ogniw strategicznych sił odstraszania. W jej skład wchodzą siły: nawodne, podwodne, nadbrzeżne oraz lotnictwo morskie. Etatowo MW liczyła około 200 tys. ludzi, około 900 jednostek nawodnych, 300 okrętów podwodnych oraz 1469 samolotów. Na uzbrojeniu znajdowało się około 7600 głowic jądrowych (25 % arsenału).. W siłach zbrojnych utrzymany jest sprawny i niezawodny system mobilizacyjny. Zapewnia on 3-5 krotne powiększenie liczebności wojsk czasu pokoju oraz wysoką ich dyspozycyjność.

Obwód kaliningradzki FR Obwód ten leży w pasie Pobrzeży Wschodniobałtyckich. Od południa graniczy z Polską (210 km), a od wschodu i północy z Litwą (273 km). Granicę zachodnią, długości ponad 150 km stanowi wybrzeże Bałtyku. Obwód kaliningradzki, mimo niewielkiej powierzchni i małej liczby ludności, ma duże znaczenie militarne i polityczne. Wynika ono z dążenia Rosji do utrzymania strategicznej pozycji na Bałtyku Środkowym. Została ona mocno zachwiana po opuszczeniu przez jej wojska baz morskich rozmieszczonych na wschodnim wybrzeżu Bałtyku Rosja utrzymuje tu znaczny potencjał wojskowy. Składają się na niego: siły lądowe (A), lotnictwo (4 bazy) i siły morskie (2 bazy). Struktura narodowościowa ludności obwodu jest zróżnicowana: Rosjanie – 746,7 tys. (78,5 % ludności obwodu), Białorusini – 80,8 tys., Ukraińcy – 68,5 tys.; Litwini – 23,8 tys., Niemcy – 21,9 tys., Polacy – 8 tys. Na zasoby naturalne obwodu składają się: ropa naftowa, węgiel brunatny, torf, bursztyn, sól kamienna i surowce budowlane. Rozwój przemysłu został ukierunkowany na zaspokojenie potrzeb wewnętrznych. W związku z tym jego struktura została znacznie zawężona, a produkcja dóbr dostosowana do wymagań rynku wewnętrznego. Rozwinięty jest przemysł stoczniowy, środków transportu (wagony, samochody), maszyn budowlanych (dźwigi), celulozowo-papierniczy (dwa kombinaty), drzewny, poligraficzny; spożywczy. Rozwinięto również przemysł dziewiarski oraz przemysł wydobywczy bursztynów. W ostatnich latach wzrosły inwestycje zagraniczne, co jest związane z decyzją rządu o utworzeniu w obwodzie wolnej strefy ekonomicznej. Sieć kolejową tworzą dwie linie transportowe oraz kilka linii o znaczeniu lokalnym. Największymi węzłami kolejowymi są: Kaliningrad, Czerniochorsk i Sowietsk. Sieć drogową tworzą drogi państwowe, republikańskie, obwodowe i lokalne Sieć rurociągów tworzą gazociąg magistralny oraz gazociągi dystrybucyjne. Magistralny gazociąg z Rosji, biegnący przez terytorium Białorusi, prowadzi do Kaliningradu, a gazociągi dystrybucyjne doprowadzają gaz do wielu miast obwodu. Nie ma natomiast tu ropociągów tranzytowych. Niewielkie odcinki tego rodzaju rurociągów łączą jedynie miejsca wydobycia ropy z punktami jej odbioru . W efekcie wyzwanie Rosji dla bezpieczeństwa Europy – oprócz poczucia nieprzewidywalności i niepewności - polega na próbie uzyskania przez Moskwę mocarstwowej regionalnej pozycji w Europie, poprzez zmian w geopolitycznym ładzie

Niemcy położone są w Europie Środkowej i zajmują obszar między Alpami a Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym. Niemcy leżą na skrzyżowaniu ważnego szlaku komunikacyjnego, wiodącego ze Skandynawii do Europy Południowej, z główną osią strategiczną łączącą Europę Wschodnią z Zachodnią. Powierzchnia Niemiec wynosi 357 tys. km2, granicząc z 9 krajami, w tym z Polską (467 km). Pod względem potencjału ludnościowego Niemcy zajmują drugie miejsce w Europie (81 mln osób). Mniejszości narodowe liczą tu około 6,5 mln osób (12,5 % ogółu ludności). Niemcy należą do państw niezbyt zasobnych w potrzebne surowce mineralne. Pod dostatkiem mają węgla kamiennego i brunatnego, natomiast gaz ziemny jest importowany (głównie z Rosji i Holandii). Niedobory rudy żelaza uzupełniane są importem, głównie ze Szwecji. Energetyka bazuje na wszystkich stosowanych w świecie surowcach energetycznych. Sieć drogowa w Niemczech należy do najlepiej rozwiniętych w Europie. Składają się na nią autostrady, drogi federalne, drogi krajowe i drogi powiatowe. O znaczeniu strategicznym Niemiec w Europie i na świecie przesądza ich położenie geograficzne, potencjał ludzki i militarny oraz systematycznie zwiększająca się aktywność tego państwa w przedsięwzięciach międzynarodowych organizowanych prze ONZ i NATO. Terytorium Niemiec i nowocześnie zorganizowane siły zbrojne tego państwa odgrywają kluczową rolę w systemie dowodzenia i wsparcia logistycznego NATO. Na szczególną uwagę zasługuje tu sprawny i niezawodny system dowodzenia i mobilizacyjny oraz szkolnictwo wojskowe. Najwyższym organem kierowania siłami zbrojnymi jest Federalne Ministerstwo Obrony. Dzieli się ono na dwa piony: wojskowy oraz cywilny. Minister w czasie pokoju kieruje samodzielnie resortem - na podstawie precyzyjnie sformułowanych wytycznych kanclerza. W okresie pokoju pełni on jednocześnie funkcję naczelnego dowódcy sił zbrojnych i jest najwyższym przełożonym wszystkich żołnierzy. Z chwilą ogłoszenia stanu wojny obowiązki te przejmuje kanclerz federalny. W przypadku zagrożenia wojennego, kryzysu wewnętrznego i zewnętrznego oraz klęski żywiołowej minister obrony na wniosek Bundestagu, urzędu lub generalnego inspektora Bundeswehry, ma prawo wprowadzić w siłach zbrojnych wyższy stan gotowości bojowej. Ustalenia te są uzgadniane z organami dowodzenia NATO.

Sztab Sił Zbrojnych RFN jest najwyższym i stale funkcjonującym organem operacyjnym. Stanowi organ roboczy generalnego inspektora Bundeswehry. Spełnia funkcje tradycyjnie przypisywane sztabom generalnym. Do jego zadań należą: opracowywanie koncepcji (doktryn) wojskowo-strategicznych, zasad wychowania i szkolenia a także planowania operacyjnego i przedstawiania potrzeb kadrowych, sprzętowych, materiałowych i finansowych. W jego strukturze występuje Centrum Dowodzenia Bundeswehry.
Bundeswehra liczy około 300 tys. żołnierzy. W wyniku mobilizacji liczebność jej może wzrosnąć do 700-800 tys. żołnierzy, z możliwością osiągnięcia 1,5 mln żołnierzy (mobilizacja powszechna). Głównym elementem sił zbrojnych są wojska lądowe, liczące około 200 tys. żołnierzy. Organizacyjnie wojska lądowe składają się z 7 dywizji i 22 brygad. Są to brygady: pancerne, zmechanizowane, powietrzno-desantowe i piechoty górskiej.
Niemcy faktycznie zrezygnowali z dywizji zmechanizowanych i pancernych, zastępując je uniwersalnymi strukturami związków taktycznych, przy zachowaniu tradycyjnych nazw. 
Ważnym elementem jednostek bojowych wojsk lądowych jest nowoczesne uzbrojenie i wyposażenie techniczne. Dysponują one czołgami „Leopard 2” (ok. 1700) oraz „Leopard 1” (ok. 2000), pojazdami rozpoznawczymi SPz-2 Lucks (600), rozpoznania skażeń TPZ-1 i „Wiesel”, bojowymi wozami piechoty „Morder” (2000), transporterami M-113 i TPZ-1 (1200).
Niemieckie siły powietrzne liczą ok. 70 tys. osób personelu wojskowego (wyszkolone rezerwy stanowią ok. 100 tys. ludzi).
W marynarce wojennej służy ok. 25 tys. ludzi (wyszkolone rezerwy liczą ok. 16tys. ludzi). 3 okręty rakietowe, 8 fregat, 18 okrętów podwodnych i 20 ścigaczy rakietowych. Jednostki trałowo-minowe dysponują 40 trałowcami i niszczycielami min różnych typów.
Sprawny i niezawodny system mobilizacyjny, a także utrzymywane zapasy środków materiałowych i wydajny system gromadzenia wyszkolonych rezerw osobowych, zapewniają wysoką dyspozycyjność sił zbrojnych, elastyczne regulowanie ich liczebności w czasie pokoju (stosownie do potrzeb operacyjnych i możliwości ekonomicznych państwa), a także skuteczne uzupełnianie wojsk w czasie działań bojowych – w wyniku ponoszonych strat.
W działalności sił zbrojnych – a dokładnie w działalności jego kierownictwa – na szczególne podkreślenie zasługuje zdolność do szybkiego przystosowania struktur i zasad funkcjonowania do zmieniających się potrzeb i warunków. W Niemczech dokumentem, w którym zawarto wykładnię strategiczną bezpieńczeństwa państwa jest Biała księga dotycząca niemieckiej polityki bezpieczeństwa i przyszłości Bundeswehry. Mając na względzie, że Bundeswehra od lat zmierza w kierunku armii ekspedycyjnej, nie może dziwić fakt, iż w Księdze uważa się globalne wyzwania za istotne do zmiany roli Bundeswehry w polityce zagranicznej Niemiec. Na wstępie Księgi podkreśla się także, że zagrożenia wywoływane bronią masowego rażenia i powodowane międzynarodowym terroryzmem zmuszają do traktowania w ramach państwa bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, jako nierozdzielnych. Ze względu na powyższe, Bundeswehra musi posiadać operacyjną zdolność do wykonywania zadań zarówno poza granicami państwa w ramach przedsięwzięć sojuszniczych, jak i na terytorium narodowym – do ochrony obywateli i wsparcia przedsięwzięć na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego. 

Ponadto uznano, że istotne wyzwanie dla bezpieczeństwa Niemiec stanowi zjawisko globalizacji, ponieważ oceniono, że procesy z nim związane znacząco oddziałują tak na państwa, jak i (przede wszystkim) na społeczeństwo. Procesy, te otwierając nowe możliwości, stwarzają jednak problemy, które doprowadzają do groźnych zachowań przeciwników globalizacji. Jednocześnie rozwój ekonomiczny Niemiec zależy od dostępu gospodarki niemieckiej do surowców, stąd ich zainteresowanie pokojową konkurencją myśli i poglądów oraz nieograniczonym dostępem do szlaków transportowych w świecie. . Innym zagrożeniem dla Niemiec mogą być konflikty na obrzeżach dotychczasowych stref stabilności, obejmujących peryferia Europy i inne regiony świata. Tego typu konflikty mogą być generowane przez strony skonfliktowane na tle etnicznym lub religijnym Ważne miejsce w Białej Księdze zajmują kwestie energetyczne, gdyż Niemcy coraz bardziej uzależniają się od zagranicznych źródeł surowców energetycznych. Ich zabezpieczenie, obok dialogu i dywersyfikacji dostaw, będzie także wymagać gotowości do ochrony szlaków tranzytowych, a może także ochrony krajów posiadających ta-kie źródła. Ważną kwestią staje się również bezpieczeństwo infrastruktury energetycznej. Niektóre zawarte w Księdze cele polityczne wynikają z kwestii globalizacji. Ma-ją one następującą treść: – zapobieganie (…) kryzysom i konfliktom, które mogą wpływać na bezpieczeństwo Niemiec; – pomoc w kontrolowaniu kryzysów; – podejmowanie wyzwań globalnych wypływających z międzynarodowego, rozprzestrzeniania się broni masowego rażenia; – niesienie pomocy w przestrzeganiu praw człowieka; – wzmacnianie międzynarodowego porządku w myśl postanowień prawa międzynarodowego; – promowanie wolnego rynku i nieograniczonego handlu światowego.

Niemiecka polityka bezpieczeństwa jest zorientowana głównie na uwarunkowania i interesy uwzględniające centralne położenie Niemiec w Europie oraz doświadczenia płynące z ich historii, a także zobowiązania międzynarodowe względem Organizacji Narodów Zjednoczonych, Unii Europejskiej i NATO Niemcy przyjmują, że główne czynniki warunkujące rozwój przyszłej polityki bezpieczeństwa nie mają charakteru militarnego, ale społeczny, ekonomiczny, ekologiczny i kulturalny oraz, że można na nie wpływać tylko poprzez współpracę wielonarodową. Dlatego uznają, że bezpieczeństwa nie można zapewniać sobie tylko z pomocą sił zbrojnych. zakładają, że konieczne jest w tym względzie podejście sieciowe (struktury sieciowe – bezpieczeństwo sieciowe) wypływające z połączenia bezpieczeństwa narodowego poszczególnych państw w ramach bezpieczeństwa globalnego. Biała Księga w kilku miejscach powołuje się na partnerstwo transatlantyckie, które pozostaje podstawą wspólnego bezpieczeństwa Niemiec i Europy. W Księdze podkreślono, że NATO jest kamieniem węgielnym niemieckiego bezpieczeństwa i polityki obronnej, gdyż wzmacnia więź między dwoma kontynentami. Wskazuje się w niej, że Stany Zjednoczone odgrywają w Sojuszu wybitną rolę. Natomiast Niemcy postrzegają Wielką Brytanię jako wyjątkowego partnera w ramach Unii Europejskiej i NATO, ale podkreślają w tym względzie charakterologiczne zalety jej mieszkańców a nie siłę gospodarczą i znaczenie militarne tego kraju dla Europy. W drugiej części Białej Księgi skoncentrowano się na kwestiach czysto wojskowych. Bundeswehrę potraktowano jako ważny instrument polityki bezpieczeństwa Niemiec. W odniesieniu do globalizacji wskazano, że niemieckie siły zbrojne będą aktywnie wspierać zwalczanie terroryzmu międzynarodowego na terytorium narodowym – poprzez ochronę ludności i infrastruktury oraz współpracę z strukturami (agencjami) odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo zarówno na poziomie federalnym, jak i landów a także będą gotowe do tworzenia wyspecjalizowanych i zdolnych do działań w odległych rejonach globu sił.

W Księdze wyraźnie zaakcentowano, że w zglobalizowanym świecie zadaniem państwa jest m.in.: podejmowanie wyzwań globalnych, wspieranie wolnego i nieograniczonego handlu międzynarodowego, wzmacnianie integracji Unii Europejskiej i NATO, ugruntowywanie współpracy z tymi, którzy podzielają niemieckie cele i wartości. Pośród głównych wyzwań na pierwszym miejscu widnieje zwalczanie terroryzmu międzynarodowego, wymagające w pierwszym rzędzie bardziej operacji politycznych, dyplomatycznych i cywilnych niż zbrojnych, używanych w ostateczności. Drugim wyzwaniem o wymiarze globalnym jest zapobieganie proliferacji i pogłębianie rozbrojenia. Mając to na względzie, Niemcy chcą rozwijać narodowe zdolności obrony przed bronią masowego rażenia.

W ramach trzeciego zagrożenia, odnoszącego się do zabezpieczenia dostaw energii i surowców, Niemcy widzą możliwość użycia środków wojskowych do gwarantowania bezpieczeństwa szlaków komunikacyjnych i infrastruktury transportowej. Czwarte zagrożenie dotyczy skutków zmian klimatycznych. Wskazuje się w nim na globalny wysiłek, co do ochrony klimatu i środowiska. Natomiast piąte odnosi się do celu strategicznego niemieckiej polityki bezpieczeństwa, którym jest zapobieganie, po-wstrzymywanie i rozwiązywanie kryzysów. Przy tej okazji wskazuje się na konieczność rozwijania zdolności i efektywności NATO, jednocześnie dodając, że Niemcy – największy podatnik w Unii i drugi płatnik na rzecz NATO oraz trzeci w ONZ – oczekują, że ponoszone przez nie nakłady na rzecz organizacji międzynarodowych zostaną wykorzystane celowo – także w zgodzie z ich celami strategicznymi. Zamierzają uczestniczyć w operacjach podejmowanych w ramach NATO lub UE, ale na podstawie mandatu ONZ lub także bez takiego mandatu, jeśli będą one podejmowane na podstawie prawa do samoobrony – zgodnie z art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych – w interesie interwencji humanitarnej. W czwartym zadaniu wskazuje się na związek partnerski bezpieczeństwa z go-spodarką i nauką. W jego ramach Niemcy zamierzają rozbudować własne partnerstwo ze strukturami unijnymi i sojuszniczymi usprawniać je w interesie dalszego kształtowania globalizacji. Warto wspomnieć, że Niemcy nie mają na razie zamiarów uzyskania pozycji globalnego mocarstwa poprzez tak intensywną ekspansję jak USA. Skupiają się one na współpracy z krajami, z którymi historycznie utrzymywały zawsze bliskie relacje – jak Federacja Rosyjska, kraje Europy Środkowo-wschodniej oraz Chiny .