Joseph Haydn Życiorys • Joseph Haydn urodził się 31 III (lub – jak podają inne źródła – 1 IV) 1732 w ubogiej rodzinie jako syn wiejskiego kołodzieja i kucharki. Miał jedenaścioro rodzeństwa, z czego młodszy od niego o 5 lat Johann Michael także był cenionym kompozytorem. • Zmarł 31 maja 1809r. w Wiedniu. Był najstarszy z trójki tzw. klasyków wiedeńskich. Potocznie uważa się, że Haydn nie był takim geniuszem, jak młodsi od niego Mozart i Beethoven. Zdefiniował główne formy muzyczne epoki w której tworzył: klasycyzmu. • Haydn nie miał łatwego dzieciństwa. Był muzykalnym i obdarzonym pięknym głosem dzieckiem. Jego talent odkrył kuzyn, kierownik chóru z niedalekiego Hainburga. W wieku 6 lat chłopiec opuścił rodzinny dom na zawsze. Haydn źle wspominał opiekę kuzyna, dość często doświadczał głodu i dotkliwej chłosty. Jednak w Hainburgu nabał podstawowej wiedzy muzycznej. • Miał 8 lat, gdy zauważył go kapelmistrz z katedry św. Stefana w Wiedniu, przebywający przejazdem w Hainburgu. Haydn śpiewał w wiedeńskim chórze dziesięć lat, dopóki nie przyszła mutacja i kapelmistrz nie wyrzucił go na bruk. • Silna wola i pracowitość (cechy osobowości Haydna, które nieraz mu pomogły) sprawiły, że pomimo tragicznej sytuacji udało mu się wziąć w garść i zapracować na siebie. Zaczął zarabiać jako akompaniator, grywał nawet na ulicy, później zdobył pracę jako nauczyciel śpiewu; starczało mu na jedzenie i opłacenie mieszkania na obskurnym poddaszu. Sam studiował traktaty muzyczne i analizował dzieła kompozytorów, uczył się grać na różnych instrumentach. • Gdy pracował jako nauczyciel w jednej z arystokratycznych rodzin, polecono go czeskiemu hrabiemu i w 1758 roku otrzymał od owego hrabiego Morzina z Lukavicy posadę kapelmistrza i nadwornego kompozytora. Miał 26 lat i skomponował właśnie swoją pierwszą symfonię. • Szybko zainteresowali się nim najzamożniejsi austriaccy arystokraci i wielcy miłośnicy muzyki — rodzina Esterházych. W 1761r. Haydn przyjechał do majątku Esterházych w Eisenstadt i został tam na kolejne 30 lat. Tu powstała większość jego dzieł. Do jego obowiązków należało „komponowanie takiej muzyki, jaką rozkaże Jego Książęca Wysokość”, dyrygowanie chórem i orkiestrą złożoną z 16/22 osób, szkolenie muzyków. Sam Książę Miklos Esterházy był żarliwym melomanem i sam dobrze grał na barytonie. • W okresie, gdy był kapelmistrzem u Esterházyego potrafił pisać nawet 5 symfonii rocznie. Po śmierci księcia Miklosa i rozwiązaniu orkiestry Esterházych Haydn otrzymał wysoką rentę i zamieszkał w Wiedniu. • W 1781 roku w Wiedniu poznał Mozarta, przez co oboje twórcy w przyszłych latach darzyli się wielkim uznaniem i wielokrotnie spotykali się. W 1791 roku przebywa w Londynie, gdzie powstają pierwsze “symfonie londyńskie”. W 1792 uczył 22-letniego Beethovena. 1794 kolejna podróż do Londynu i kolejne “symfonie londyńskie”. • Podczas podróży do Wielkiej Brytanii otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Oksfordzie, a koncerty przez niego prowadzone kończyły się za każdym razem wielkimi fetami na jego cześć. • Ostatnie lata życia spędził w swoim domu na przedmieściach Wiednia, aż do zajęcia miasta przez armię napoleońską. Nie komponował już i nie dyrygował. Zmarł w wieku 77 lat, 31 maja 1809 roku i został pochowany następnego dnia. Z powodu wojny jego pogrzeb był skromny, pochowano go na miejscowym cmentarzu. Napoleon postawił przed domem Haydna wartę honorową.

Dorobek artystyczny • Można powiedzieć, że Wolfgang Amadeusz Mozart, dla którego Haydn był „ojcowskim przyjacielem” oraz Ludwig van Beethoven, który był jego wybitnym uczniem, poniekąd „odebrali część należnego mu splendoru.

• Dzieła Haynda to: a)Muzyka wokalna

• pieśni (523)
• muzyka chóralna (70) b)Muzyka instrumentalna
• symfonie (108)
• koncerty (50)
• muzyka kameralna (321)
• inne formy orkiestralne (95)
• muzyka marszowa (8) -opery (14) c)Utwory na fortepian (95)

Ciekawostki • Haydn zmarł w Wiedniu. Pochowano go na pobliskim cmentarzu następnego dnia z powodu trwającej wojny. • W 1791 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa na uniwersytecie w Oxfordzie. • Żona Haydna używała jego rękopisów do robienia papilotów. • Po śmierci studenci frenologii odcięli Haydnowi głowę, by zbadać, gdzie mieścił się jego geniusz. • Anegdotki: a)Podczas próby koncertu na trąbkę z orkiestrą solista stale mylił się i fałszował. Chcąc zrzucić z siebie odpowiedzialność, rzekł do Haydna: -Panie kapelmistrzu, orkiestra gra tak głośno, że sam siebie nie słyszę. Na to kompozytor: -W takim razie szczęściarz z pana! b)Gdy pewnego razu rozeszła się nieprawdziwa wiadomość, że Józef Haydn zakończył życie, dyrekcja Konserwatorium Paryskiego zorganizowała nabożeństwo żałobne. Po jakimś czasie Haydn zwierzył się przyjacielowi:

• Szkoda, że mnie o tym w porę nie powiadomiono. Chętnie bym dyrygował tym pięknym Requiem Mozarta, odprawionym na moja intencję. c) Haydn na próbie orkiestry uderza batuta w pulpit i zwraca się do klarnecisty:
• Słyszałem już ten fragment lepiej grany. Na to klarnecista:
• Ale nie przeze mnie! d)Haydn doceniając geniusz muzyczny Beethovena i Mozarta, często mawiał:
• Beethoven jest pierwszy, Mozart jedyny, a ja dzięki Bogu - trzeci.