„Do przyjaciół Moskali” to najważniejszy utwór z cyklu wierszy epickich „Ustęp”. Mickiewicz konstruuje tu postać podmiotu-spiskowca, który w ukryciu knuje przeciwko ciemiężycielom. Tekst można więc usytuować obok innych ważnych dzieł Mickiewicza, takich jak „Konrad Wallenrod” i „Do matki Polki”, w których mamy do czynienia z analogiczną problematyką.

Szlachetni Rosjanie

Jak wskazuje sam tytuł wiersza, jest on skierowany nie do wszystkich Moskali, ale do „przyjaciół”, a więc szlachetnych Rosjan, którzy byli bliscy Mickiewiczowi. Poeta wymienia tu z nazwiska Konrada Rylejewa i Aleksandra Bestużewa, uczestników powstania dekabrystów. Utalentowanych oficerów za udział w buncie spotkała sroga kara: Rylejew został powieszony, a Bestużew zesłany do syberyjskiej kopalni. Opłakany los przyjaciół jest wspominany przez Mickiewicza nie tylko z żalem, ale staje się również okazją do otwartych oskarżeń zbrodniczej Rosji:

Klątwa ludziom, co swoje mordują proroki.

Poeta pokazuje więc carską Rosję jako kraj wyjątkowo odrażający, który nie ma szacunku nawet dla własnych obywateli. Jednocześnie podmiot wspomina również o losie Rosjan, którzy pomimo swojej szlachetności ulegli i stali się lojalni wobec