WSTĘP „Zestaw zasadniczych znaków operacyjnych właściwych dla jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji” jest zbiorem jednolitych symboli i wyrażeń tekstowych, służących do graficznego wyrażania sytuacji operacyjnych, odnoszących się do działań wszystkich formacji i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji. Przedmiotowy dokument opracowany został w sposób umożliwiający przetwarzanie zawartych w nim symboli i skrótów w zautomatyzowanych systemach zobrazowania i jest zgodny z „Zasadami tworzenia znaków wojskowych w zautomatyzowanych systemach zobrazowania C4I”. Wskazane symbole mogą znajdować zastosowanie w ręcznym kreśleniu podczas wykonywania dokumentów graficznych do obrazowania działań operacyjnych pojedynczych elementów taktycznych oraz całych jednostek organizacyjnych. Niniejszy dokument został opracowany w takiej formie aby mógł stanowić pomoc merytoryczną w zobrazowaniu różnych sytuacji statycznych oraz działań dynamicznych wszystkich rodzajów sił resortu spraw wewnętrznych i administracji, a także przedstawianiu występującego na ich wyposażeniu sprzętu i jego wykorzystaniu. Pomimo dużej objętości zbiór ten nie pomieścił w sobie wszystkich możliwych znaków i skrótów, lecz tylko te najczęściej stosowane. Zamieszczono w nim opisy i określono sposoby tworzenia nowych symboli, zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami. Omawiany „Zestaw …” oprócz zobrazowania gotowych rozwiązań służących przedstawianiu wybranych elementów i ich działań (jednostek organizacyjnych, egzemplarzy sprzętu, sytuacji taktycznych itp.), stanowi jednocześnie zbiór przykładów do graficznego przedstawiania działań. Z tego też względu w przedmiotowym opracowaniu zamieszczono jeden rozdział poświęcony zasadom tworzenia znaków. Opracowanie niniejsze powinno stanowić pomocny materiał do zastosowania w praktycznej działalności służbowej i szkoleniu komórek sztabowych na wszystkich szczeblach organizacyjnych resortu, głównie w zakresie planowania i prowadzenia działań operacyjnych. Symbole, przy których umieszczono oznaczenia „*” oraz „**” zostały bezpośrednio zaadaptowane z opracowań obowiązujących w Siłach Zbrojnych RP, głównie ze „Zbioru znaków i skrótów wojskowych” – sygnatura Szt. Gen. 1561/2004, a także udostępnionych opracowań własnych przedstawicieli Departamentu Informatyki i Telekomunikacji MON oraz Centrum Informatyki i Łączności Obrony Narodowej, które to instytucje są właściwe dla przedmiotowej problematyki w Siłach Zbrojnych RP. Zasady tworzenia znaków i symboli oraz ich opisów zostały opracowane na podstawie wydawnictwa MON pt. „Zasady tworzenia znaków wojskowych w zautomatyzowanych systemach zobrazowania C4I” (część I). Przedmiotowe opracowanie przygotowane jest jako całość z możliwością wyodrębnienia wybranych rozdziałów, które są poświęcone w szczególności działaniom poszczególnych formacji takich jak: Policja, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, Państwowa Straż Pożarna oraz Obrona Cywilna. Z tego też względu w jego treści występują powtórzenia. Ponadto dla ułatwienia współpracy z podsystemem militarnym w przedmiotowym dokumencie zamieszczone zostały wyciągi z ze zbiorów znaków stosowanych w siłach zbrojnych w szczególności odnoszące do przedstawiania różnego rodzaju zapór inżynieryjnych, zjawisk meteorologicznych oraz działań „innych niż wojna”. Wiele miejsca poświęcono także sposobom przedstawiania elementów infrastruktury i instalacji niemilitarnych wykorzystywanych w systemie obronnym państwa. Oddzielny rozdział opracowania stanowi zbiór znaków wykorzystywanych do sporządzania odręcznych szkiców sytuacyjnych właściwych dla służb resortu spraw wewnętrznych i administracji.

Rozdział 1. ZASADY TWORZENIA ZNAKÓW I SYMBOLI GRAFICZNYCH Zgodnie z określonymi we wstępie zasadami, które zostały zaadaptowane na potrzeby tworzenia znaków określających jednostki organizacyjne resortu spraw wewnętrznych i administracji, symbol obrazujący jednostkę składa się z ramki (granicy, linii geometrycznej), wypełnienia kolorem, ikony (symbolu – obrazującego charakter lub rodzaj jednostki) oraz modyfikatora graficznego, określającego przynależność. Poszczególne, podstawowe elementy symbolu graficznego przedstawia rysunek 1.

Rys. 1 Elementy symbolu graficznego.

Ramka - jest geometryczną granicą symbolu. Zgodnie z normą obronną APP-6 występują różne kształty ramek według, których podczas wyświetlania symbolu, łącznie z kolorem wypełnienia, określana jest przynależność przedstawianej jednostki organizacyjnej, rozmiar (wielkość) pola działań i wymiar w jakim przedstawiany obiekt działa: przestrzeń powietrzna, ląd lub powierzchnia morza, pod wodą. Jako granicę ramki symbolu obrazującego sprzęt jest okrąg. Ramka jest granicą symbolu i nie obejmuje żadnych innych elementów wewnątrz lub na zewnątrz granicy. Stanowi ona bazę, do której dodawane są inne elementy i modyfikatory symbolu. W większości przypadków ramka otacza znak. Ramki obrazujące wymiar, czyli działania prowadzone w kosmosie, przestrzeni powietrznej oraz pod wodą lub pod powierzchnią ziemi, są z jednej strony otwarte, co zostało przedstawione w odpowiednich kolumnach tabel 1, 2 i 3. Gdy ramka jest częścią symbolu, jej kształt i kolor powinien wskazywać przynależność i wymiar działań przedstawianego obiektu. W sytuacji, gdy nie używany jest kolor wypełnienia (tło przeźroczyste) kolor ramki określa przynależność obiektu. W pewnych określonych sytuacjach występują znaki które nie posiadają ramek. Są to symbole na ogół przedstawiające sprzęt, dla których ramka jest opcjonalna.

W poniższej tabeli przedstawione zostały obowiązujące kształty ramek według normy obronnej APP-6 - dla lepszego kontrastu w tym miejscu naniesione kolorem czarnym. Tabela 1. Obowiązujące kształty ramek i kolory wypełnienia. Wymiar działań

Przynależność Przestrzeń powietrzna (kosmiczna) Powierzchnia Pod wodą Ląd Powierzchnia morza Jednostki Sprzęt Nierozstrzygnięty

Nieznany

Prawdopodobnie swój

Swój (własny)

Neutralny

Prawdopodobnie wrogi (przeciwnika lub element przestępczy)

Wrogi (przeciwnika lub element przestępczy)

Wypełnienie wnętrza obszaru i kolor ramki. Według normy obronnej APP-6 wypełnienie i sama ramka posiada określony kolor, co rozszerza możliwości przedstawienia informacji o przynależności obiektu i zostało ustalone, że:  kolor żółty oznacza obiekt o nieokreślonej przynależności lub nieznany;  kolor niebieski oznacza obiekt własny;  kolor zielony oznacza obiekt neutralny;  kolor czerwony oznacza obiekt przeciwnika lub element przestępczy. Jeśli kolor wypełnienia nie jest używany, wypełnienie jest przeźroczyste. Wówczas wyróżnikiem określającym przynależność jest kolor linii ramki i obrazowanego symbolu. Ponadto, gdy przynależność obiektu jest niejednoznaczna, w miejscu jak wskazano w tabelach 1 i 2 umieszcza się znak zapytania, który jest wykonywany w kolorze ramki. Tabela 2. Sposób kreślenia ramek bez wypełnienia. Wymiar działań

Przynależność Przestrzeń powietrzna (kosmiczna) Powierzchnia Pod wodą Ląd Powierzchnia morza Jednostki Sprzęt Nierozstrzygnięty

Nieznany

Prawdopodobnie swój

Swój (własny)

Neutralny

Prawdopodobnie wrogi (przeciwnika lub element przestępczy)

Wrogi (przeciwnika lub element przestępczy)

Przynależność – oznacza przyporządkowanie elementu przedstawianego za pomocą symbolu. Podstawowe kategorie przynależności to: nieznany, swój (własny), neutralny oraz wrogi (przeciwnika lub przestępczy). Przynależność obiektu określana jest oprócz koloru ramki i wypełnienia również i poprzez jej kształt. Ramka w kształcie ornamentu czterolistnego oznacza kategorię obiektu - nieznany, ramka okrągła lub prostokątna oznacza kategorię przynależności - swój (własny), ramka kwadratowa oznacza kategorię przynależności - neutralny i ramka w kształcie rombu oznacza obiekt wrogi (przeciwnika lub przestępczy). Wymiar działań – oznacza określenie zasadniczego obszaru, w jakim przedstawiany obiekt jest usytuowany. Obszar wykonywanego przez obiekt zadania może znajdować się nad powierzchnią ziemi (tj. w powietrzu lub w kosmosie), na powierzchni lub pod powierzchnią ziemi (lub pod wodą). Obiekty działające na powierzchni ziemi i na powierzchni morza przedstawia się w sposób jednakowy (w ramce zamkniętej). Status obiektu – pozycja (położenie) informuje o aktualnym lub planowanym położeniu przedstawianego obiektu. Pozycja może być aktualna (potwierdzona) dla obiektu, który obecnie znajduje się w pełni zidentyfikowanym położeniu albo planowana (przewidywana), w sytuacji gdy obiekt będzie znajdował się w tym położeniu w przyszłości. W pierwszym przypadku ramka symbolu rysowana jest linią ciągłą, a w drugim linią przerywaną. Ikona obrazująca sprzęt w obydwu przypadkach rysuje się linią ciągłą. Sposób określania statusu obiektu przedstawia tabela 3. Tabela 3. Status obiektu – pozycja aktualna i planowana

Wymiar walki

Pozycja/ położenie Przestrzeń powietrzna/ kosmiczna Powierzchnia Pod wodą

Ląd Powierzchnia morza

Jednostki Sprzęt

Pozycja obecna lub potwierdzona (P)

Pozycja przewidywana lub planowana (A)

Ikona (znak) - jest wewnętrzną częścią symbolu. Element ten stanowi abstrakcyjny symbol obiektu przedstawianego w sposób graficzny i umieszczany jest wewnątrz ramki. Ikona obrazuje charakter i rodzaj jednostki organizacyjnej oraz sprzętu. Elementy symbolu opartego na ikonie dostarczają ponadto informacji o przynależności, wymiarze walki, stanie i wykonywanym zadaniu. Dla rozszerzenia treści informacji przekazywanej przy pomocy znaku używa się także tzw. modyfikatorów symbolu. Modyfikatory symbolu umieszczane są wewnątrz ramki i na zewnątrz (poza ramką). Modyfikator symbolu jest opcjonalnym polem tekstowym lub wskaźnikiem graficznym, który dostarcza dodatkowych informacji o przedstawionym symbolu. Rozmieszczenie i znaczenie poszczególnych modyfikatorów jest ściśle określone. Lokalizację tych modyfikatorów w stosunku do przedstawianego symbolu określono na rysunku 2

Rys. 2 Rozmieszczenie pól opisów (modyfikatorów) znaków określających jednostkę, obiekt, sprzęt, urządzenie itp.

Użyte na rysunku określenia literowe, zgodnie z normą obronną APP-6 oznaczają pola, w których umieszcza się symbole (modyfikatory) jak przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 4. Rozmieszczenie i treść modyfikatorów Oznaczenie pola Treść umieszczanego we wskazanym polu modyfikatora MSWiA  modyfikator graficzny, określający rodzaj formacji resortu spraw wewnętrznych i administracji (tabela 5.); A  symbol (znak) określający rodzaj (charakter) jednostki; obszar ten obejmuje całe pole zajmowane przez ramkę, jej wypełnienie (kolor tła) i ikonę; B  wskaźnik wielkości jednostki, wyrażony poprzez szczebel organizacyjny i jest przedstawiany symbolem graficznym (tabela 6.); w przypadku określania wybuchu jądrowego, liczbowo wyraża się jego moc w kilotonach; C  liczbę określającą ilość sprzętu będącego w danym czasie na wyposażeniu przedstawianej jednostki, D  symbol graficzny (patrz tabela 7) określający charakter przedstawianej jednostki (instalacja, siły zadaniowe lub siły wykonujące manewr mylący /makiety/); E  symbol:  (?) – oznacza prawdopodobnie przeciwnika lub prawdopodobnie swój,  „J” – oznacza prawdopodobnie obiekt treningowy,  „K” – prawdopodobnie obiekt kontrolny; F  znak (+) oznacza, że jednostka jest wzmocniona innymi siłami lub środkami nie będącymi na stałe w jej składzie organizacyjnym, a znaku (-) oznacza, że jednostka występuje bez części sił wchodzących na stałe w jej składzie organizacyjnym; G  informacje sztabowe; na ogół jest to miejsce wolne, wykorzystywane do umieszczania informacji dodatkowych; H  informacje dodatkowe – jest to drugie z kolei pole, w którym można umieścić informacje uszczegółowiające dane o przedstawianym obiekcie; K  informacje dotyczące zdolności operacyjnej jednostki (efektywności bojowej) np. tempo działań, obszar przeszukania w jednostce czasu itp.; L  znak „!” oznaczający wykrywalne sygnały elektroniczne (tylko w odniesieniu do sprzętu przeciwnika), M  numer lub nazwę jednostki wyższego szczebla, której podlega lub w skład, której wchodzi przedstawiana jednostka organizacyjna; P  oznaczenie określające wg procedur sił zbrojnych tryby i kody (swój-obcy); Q  wskaźnik kierunku ruchu – oznacza wskazanie kierunku, w którym przesuwa lub będzie przesuwał się obiekt; w przypadku uderzenia jądrowego - kierunek wiatru; R  wskaźnik mobilności – obrazowe przedstawienie różnych rodzajów mobilności (tabela 8.); S  wskaźnik stanowiska dowodzenia – identyfikuje jednostkę jako stanowisko dowodzenia jednocześnie wskazując dokładne miejsce jego położenia; T  opis jednostki – nazwa alfanumeryczna z użyciem liter (cyfr, skrótów) lub znaków graficznych dostarczających dodatkowych informacji o danym symbolu, która w jednoznaczny sposób identyfikuje znak (numer trasy); w przypadku uderzenia jądrowego: środek przenoszenia (pocisk, samolot, satelita itd.), V  określenie typu lub klasy sprzętu; w przypadku środków przenoszenia broni jądrowej: typ broni; W  grupę daty i czasu – zapis przy użyciu właściwych liter, cyfr i skrótów; X  określenie wysokości/głębokości: dla samolotów wysokość lotu; dla obiektów zanurzonych głębokość zanurzenia albo wysokość (w metrach) sprzętu lub budowli na powierzchni ziemi; Y  położenie względem długości i szerokości geograficznej; Z  określenie prędkości – prędkość poruszania się obiektu; AA  nazwa organu (urzędu) – napis (skrót nazwy) umieszczany symetrycznie w środku pola znaku. Wskazane powyżej pola nie zawsze mają zastosowanie w praktycznym użyciu. W przyjętym systemie wyszczególnia się następujące rodzaje pól, w miejscach których umieszcza się modyfikatory:  obligatoryjne – oznaczone literami A, B, H, P i T – które powinny być wypełnione jeśli znajdują zastosowanie przy danym symbolu; jeżeli informacja jest nieznana, należy wstawić w jej miejsce znak zapytania;  warunkowy – oznaczony literą D – powinien być umieszczony jeśli informacja przewidziana do umieszczenia w tym miejscu jest istotna;  dowolne – oznaczone literami C, E, F, G, K, M, Q, S, V i W – wypełnia się w razie potrzeby;  dowolny – w odniesieniu do sił przeciwnika – oznaczony literą L – wypełnia się jedynie w odniesieniu do sił przeciwnika. Przedstawiając sytuację dotyczącą użycia jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji, obowiązkowo należy umieszczać odpowiedni symbol graficzny obok pola H wewnątrz ramki (na rysunku 2. pole określone jest jako „modyfikator MSWiA”). Ponadto należy dążyć, aby pola oznaczone literami A, B, P, T były opisane (na rysunku 2. dodatkowo wskazane symbolem strzałki). Jeżeli informacja, przewidziana do umieszczenia w danym polu, aktualnie jest nieznana, należy w miejsce tego pola wstawić znak zapytania. Pozostałe pola powinny być wypełniane w razie potrzeby, jeżeli wymaga tego zaistniała sytuacja. Tabela 5. Modyfikatory określające rodzaj formacji resortu spraw wewnętrznych i administracji – umieszczane wewnątrz ramki w polu wskazanym na rysunku 2. określony jako „modyfikator MSWiA”

Wskaźnik Opis

Policja

Straż Graniczna

Państwowa Straż Pożarna

Biuro Ochrony Rządu

Obrona Cywilna

Przykłady zastosowania modyfikatorów ujętych w tabeli 5. przedstawiono poniżej.

• jednostka organizacyjna Policji - stanowisko kierowania Szefa BOR

Tabela 6. Wskaźniki wielkości jednostki (wykonywanej funkcji) – umieszczane w polu „B” Wskaźnik Opis

Rota (znak właściwy tylko dla straży pożarnych)

Zespół/Załoga

Zastęp/Obsługa/Sekcja

Drużyna/Grupa

Pluton

Kompania/Klucz/pododdział odwodowy Straży Granicznej

Batalion/Eskadra/ Dywizjon/ Placówka Straży Granicznej

Pułk/Oddział Prewencji/ Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej

Brygada/Oddział Straży Granicznej

Jednostka obsługująca centralny organ administracji publicznej

Przykłady zastosowania modyfikatorów ujętych w tabeli 6. przedstawiono poniżej.

• zastęp straży pożarnej - pluton zaopatrywania w wodę OC

Tabela 7. Wskaźniki określające charakter jednostki (obiektu) – umieszczane w polu „D” Wskaźnik Opis

Obiekt infrastruktury (instalacja)

Siły zadaniowe – faktycznie realizujące zadanie

Manewr mylący / makieta

Linia stanowiska kierowania (dowodzenia), której podstawa wskazuje miejsce dyslokacji stanowiska kierowania (dowodzenia)

Przykłady zastosowania modyfikatorów ujętych w tabeli 7. przedstawiono poniżej.

• Zakład Opieki Zdrowotnej przedstawiany jako obiekt infrastruktury (instalacja)
• drużyna sił Policji wykonująca faktycznie zadanie
• drużyna BOR wykonująca działania pozorne lub mylące
• linia stanowiska kierowania (dowodzenia) – patrz Tabela 7

Tabela 8 . Wskaźniki mobilności sprzętu – umieszczane w polu „R” L.p. Opis Symbol 1 Pojazdy kołowe o ograniczonej mobilności terenowej

2 Pojazdy terenowe

3 Pojazdy na gąsienicach

4 Pojazdy kołowo-gąsienicowe

5 Pojazdy holowane

6 Wagony kolejowe

7 Pojazdy śnieżne z napędem

8 Sanie

9 Zaprzęgi

10 Urządzenia (środki) pływające typu barka

11 Pojazdy amfibijne

Przykłady zastosowania modyfikatorów ujętych w tabeli 8. przedstawiono poniżej:

• pojazd kołowy
• pojazd gąsienicowy
• przyczepa

Informacje uzupełniające W określonych sytuacjach, oprócz symboli graficznych i właściwych dla nich modyfikatorów – określonych powyżej – niezbędnym jest umieszczać informacje tekstowe dotyczące np. czasu zdarzenia, liczebności sił, ich składu, czasu działania itp. Przyjęto, że opisy te należy w miarę możliwości umieszczać w tle symbolu graficznego. W sytuacjach, kiedy opis nie mieści się w tle znaku, powinno się go umieszczać obok i z zasady z prawej strony – tylko w wyjątkowych okolicznościach opisy te mogą być umieszczane z lewej strony symbolu graficznego. Opisy dotyczące czasu zdarzenia należy formułować, używając cyfr arabskich, w sposób następujący, określając rok (dwie ostatnie cyfry), miesiąc, liczbę porządkową dnia miesiąca, rozdzielając poszczególne liczby kropką, następnie umieszcza się zapis dotyczący godziny i minuty. Według powyższej formuły, zapisy dotyczące czasu zdarzeń należy zapisywać w następujący sposób: a) 07.03.12 6.00 - zdarzenie, które miało miejsce 12 marca 2007 roku o godzinie 6.00; b) 08.11.07 3.05 – 7.30 - zdarzenie, które miało miejsce 7 listopada 2008 roku od godziny 3.05 do godziny 7.30; c) 07.05.15 – 07.10.09 - zdarzenie, które miało miejsce od 15 maja 2007 roku do 9 października 2007 roku. Opisy dotyczące liczebności elementów taktycznych (innych niż jednostki organizacyjne określone powyżej), umieszczanych w tle znaku, należy przedstawiać następująco:

• trzyosobowy pieszy patrol Policji przemieszczający się po określonej trasie. Opisy dotyczące liczebności elementów taktycznych (innych niż jednostki organizacyjne określone powyżej), umieszczanych w tle znaku oraz czasu ich działania umieszczanych obok znaku, należy przedstawiać następująco:
• dwuosobowy posterunek Policji wystawiony 11 sierpnia 2007 r. od godziny 10.30 do godziny 22.30. W sytuacjach, gdy zachodzi konieczność zastosowania opisów złożonych, kiedy należy określić nazwę i liczbę uczestników zdarzenia, rodzaj użytych środków, tryb oraz czas ich działania – opis należy formułować w sposób następujący, umieszczając:

1. w liczniku, wg następującej kolejności – informacje dotyczące nazwy uczestniczących sił własnych (użytych środków), po oddzieleniu ukośnikiem liczebność tych sił (środków), po ukośniku tryb działania użytych środków, następnie po myślniku nazwę sił strony przeciwnej (przestępcy), po oddzieleniu ukośnikiem ich liczebność;
2. w mianowniku – czas zdarzenia według zasad podanych powyżej. Jeżeli, którakolwiek z wymienionych powyżej informacji nie występuje, nie pozostawia się wolnego miejsca lecz wpisuje się informację, która jest aktualna dla przedstawianego zdarzenia. Na przykład: a) - ranny przestępca w wyniku porachunków przestępczych: w liczniku jego pseudonim lub nazwisko; w mianowniku czas zdarzenia; b) - zatrzymanie osoby, która dokonała przestępstwa: w liczniku rodzaj formacji umundurowanej dokonującej zatrzymania i liczba funkcjonariuszy oraz po myślniku liczba zatrzymanych osób; w mianowniku czas zdarzenia; c) - rozpoznanie powietrzne z jednoczesnym naprowadzaniem na rozpoznawany obiekt – z użyciem noktowizora: w liczniku rodzaj użytego środka (śmigłowiec typu Mi2), liczba użytych śmigłowców (jeden) i tryb działania (wysokość lotu – 100 m); w mianowniku czas działania.