[b]Bohaterowie:[/b] [i]Zbyszko z Bogdańca[/i]- młody rycerz(pasowany przez księcia mazowieckiego Janusza),zakochany w Danuśce [i]Maćko z Bogdańca[/i]-stryj Zbyszka, miłuje go jak własnego syna, wojowali razem na wojnie [i]Danuśka[/i] (Anna Danuta)-dwórka księżny mazowieckiej Anny Danuty, córka Juranda ze Spychowa, kilkunastoletnia panna, później żona Zbyszka, jego miłość [i]Jagienka[/i] – sąsiadka Maćka i Zbyszka, dziedziczka Zgorzelic i Moczydołów, zakochana w Zbyszku [i]Zych [/i]– ojciec Jagienki, przyjaciel Maćka [i]Jurand ze Spychowa[/i] – ojciec Danuśki, mężny rycerz, mści się na Krzyżakach za śmierć swej żony [i]księżna Anna Danuta [/i]– krewna królowej Jadwigi, opiekunka Danuśki [i]ksiądz Wyszoniek[/i] – udzielił ślubu Danuśce i Zbyszkowi [i]Czech Hlawa[/i]– towarzysz Zbyszka, podarowany mu przez Jagienkę [i]Sanderus[/i]- towarzysz Zbyszka, sprzedawca relikwii [i]Cztan z Rogowa, Wilk z Brzozowej[/i] – adoratorzy Jagienki

[b]Występują także: [/b]król Jagiełło,królowa Jadwiga, Mikołaj z Długolasu, pan de Lorche, Powała z Taczewa, Hugo de Danveld, Zygfryd de Lowe, brat Gotfryd, brat Rotgier, de Fourcy, Kuno Lichtenstein, Zawisza Czarny, Marcin z Wrocimowic, Florian z Korytnicy, Bartosz z Wodzinka, Domarat z Kobylan, Paszko Złodziej z Biskupic, Zayndram z Maszkowic, Jaksa z Targowiska, Krzon z Kozichgłów, Zygmunt z Bobowy, Staszko z Charbimowic, opat – sąsiad Bogdańca, bracia Jagienki, Wielki Mistrz, książę Ziemowit płoci i jego żona, kniaź Witold, Anula Sieciechówna itd.

[b]Wydarzenia :[/b]

Akcja zaczyna się w gospodzie w Tyńcu, gdzie Maćko i Zbyszko po powrocie z wojny opowiadają o swoich zdobyczach. Zjawia się orszak księżny Anny Danuty, Zbyszko poznaje Danuśkę, która gra na lutni i ślubuje jej pięć pawich czubów zedrzeć z Niemców, w zemście za śmierć jej matki. Zakochuje się w niej. Jadą wraz z orszakiem na nocleg do klasztoru benedyktynów, potem do Krakowa. (Gdzie królowa Jadwiga oczekuje dziecka). W drodze do miasta Zbyszko przez omyłkę podnosi rękę na posła krzyżackiego. W Krakowie sąd skazuje go na wyrok śmierci. Siedzi w lochu, w czasie gdy Maćko pędzi konno do Wielkiego Mistrza, by ułaskawił więźnia. W tym czasie królowa Jadwiga umiera przy porodzie, po paru dniach umiera również dziecko. Wraca Maćko, ciężko ranny, postrzelony na granicy przez Krzyżaków, nie wykonawszy swego posłannictwa. Zbyszka prowadzą na śmierć. Nagle Danuśka skacze do niego w ramiona, nakrywa mu głowę białą chustką i woła: „Mój ci on jest, mój!”.Zbyszko zostaje uniewinniony, nieoficjalnie jest narzeczonym Danuśki (stary obyczaj-dziewczyna nakryła nałęczką skazańca).Przyjeżdża Jurand, rozmawia ze Zbyszkiem. Okazuje mu sympatię, ale odmawia ręki Danuśki. Maćko ma się coraz gorzej,odłamek kuli tkwi mu w brzuchu.W celu wyleczenia go (niedźwiedzim sadłem) Zbyszko udaje się z nim do Bogdańca. Tam poznaje Jagienkę, piękną, młodą, żywą dziewczynę. Spędza z nią dużo czasu. Bardzo ją lubi, jednak miłuje Danuśkę. Jagienka natomiast zakochuje się w nim i jest bardzo przygnębiona z powodu jego bliskiego odjazdu. Zbyszko zabija niedźwiedzia, Maćko wychodzi cało z choroby. Odwiedza ich opat, któremu dali w zastaw swój majątek wyjeżdżając na wojnę. Odkupują go. Wkrótce (po kłótni z opatem, który chciał zeswatać go z Jagienką) Zbyszko wyjeżdża do Danuśki. Dogania go Czech Hlawa, mężny człek, wysłany przez Jagienkę na obrońcę i towarzysza Zbyszka. Po drodze spotykają wędrownego handlarz relikwii – Sanderusa.Docierają na Mazowsze, na dwór księżnej Anny Danuty. Zbyszko spotyka Danuśkę. Odbywa się polowanie, w czasie którego Zbyszko , ratując Lotaryńczyka – gościa księżnej,zostaje ciężko ranny. Posłowie krzyżaccy: de Fourcy , de Danveld itp. żadają od księcia Janusza usunięcia Juranda ze Spychowa. Książę nie zgadza się. Posłowie knują spisek. Chcąc pozbyć się Juranda, postanawiają porwać jego córkę i zażądać w ramach okupu jego życia. Wyjeżdżają. (Czech jet świadkiem ich kłótni i morderstwa jednego z nich). Zbyszko powoli wraca do zdrowia, lecz nagle przychodzi list od Juranda, że chce jakoby jak najszybciej zobaczyć się z córką. Danuśka ma nazajutrz wyruszyć do Spychowa. Zbyszko i Danuśka proszą księżną, a ta ks. Wyszońka o udzielenie im ślubu. Ceremonia odbywa się w nocy. Po wyzdrowieniu Zbyszko udaje się do Ciechanowa, gdzie miał spotkać Danuśkę. Po drodze szaleje wichura śnieżna. Spotyka księżną Annę Danutę , która oczekuje przyjazdu Juranda z córką. Tego wieczora znajdują Juranda i jego konwój przysypany śniegiem. Oprócz pana ze Spychowa nikt nie przeżył. Wychodzi na jaw nieporozumienie. Jurand myślał, że zastanie córkę w Ciechanowie, a księżna i Zbyszko, że przyjedzie ona z ojcem . Odkrywają spisek posłów. Jurand wraca ze Zbyszkiem do Spychowa, gdzie poznają cenę okupu.(Zbyszko wyjawia, że jest mężem Danuśki, dostaje błogosławieństwo) Jurand ma udać się do Szczytna. Wtedy odzyska córkę. W tajemnicy przed Zbyszkiem rusza do Krzyżaków. Spędza dobę przed zamkniętym zamkiem krzyżackim, w końcu każą ubrać mu się w łachmany i wejść. [i]„ Zaledwie jednak ją przeszedł[bramę], gdy ozwał się za nim zgrzyt łańcuchów i most zwodzony począł podnosić się do góry, w samej zaś bramie spadła ciężka żelazna krata… ” [/i]

[u]KONIEC TOMU PIERWSZEGO.[/u]

Jurand rozmawia z Danveldem, który oddaje mu „miłosiernie” dziecko, które jednakże nie jest Danuśką, jak twierdzi. Jurand, srodze zrozpaczony, wpada w szał i morduje wszystkich rycerzy zakonnych dookoła. Po jakimś czasie udaje się go spętać. Ocalały komtur Zygfryd de Lowe i brat Rotgier wymyślają usprawiedliwienie dla tego, co stało się w Szczytnie, by Zakon nie okrył się niesławą. Brat Rotgier udaje się do księcia mazowieckiego i opowiada, że bracia wezwali Juranda do Szczytna, bo chcieli, by sprawdził, czy to jego córkę odbili zbójom. Książę czuje, że coś tu się nie zgadza, jednak za bratem Rotgierem przemawia treść listu Juranda do księcia, w którym pisze, że to nie Zakon, a zwykli zbóje porwali dziecko(list, który Jurand napisał pod groźbą zabicia córki). Zbyszko, obecny przy spotkaniu z zakonnikiem, wyzywa go na pojedynek na śmierć i życie. Ma się odbyć sąd Boży (Kto mówi prawdę, ten wygra). Czech Hlawa walczy z giermkiem zakonnika – van Kristem. Wygrywa z łatwością. Zbyszkowi jest trudniej pokonać rycerza Rotgiera, ale mając w sercu nieutulony żal za Danuśką udaje mu się to. Ciało zostaje odesłane do Szczytna. Zygfryd zobaczywszy je, wyrywa Jurandowi (który jest w niewoli) język, wypala oko i obcina prawą dłoń. Zbyszko rusza z Lotaryńczykiem do Malborga, do Wielkiego Mistrza, prosić go o pomoc w odnalezieniu żony (i Juranda). Tymczasem Czech Hlawa (wysłany przez niego) dociera do Bogdańca i opowiada Maćkowi i Jagience o swoich i Zbyszka przygodach. Dowiaduje się również, że Zych nie żyje, a Cztan i Wilk najeżdżają Zgorzelice. Maćko sprytnie zabezpiecza Bogdaniec i Zychowe sieroty (przysięga Wilka z Brzozowej) i wyrusza w drogę z Czechem Hlawą i Jagienką przebraną za mężczyznę. W Płocku dowiadują się, że opat (chrzestny Jagienki) nie żyje. Jadą w kierunku Szczytna. Po drodze spotykają ślepca niemowę bez prawej ręki. Czech Hlawa poznaje w nim Juranda. Wiozą go do Spychowa. Następnie Maćko wraca do Szczytna, gdzie zdobywa informacje o Zbyszku i Danuśce. Rusza za Zbyszkiem do kniazia Witolda za Żmudź, gdzie szykuje się wojna z Zakonem. Podobno Danuśka przetrzymywana jest gdzieś na wschodzie. Czech Hlawa, za pozwoleniem Jagienki rusza za Maćkiem. Ciężko mu się rozstać z Sieciechówną, towarzyszką Jagienki, w której się zakochał. Dociera na Żmudź. Wojsko litewskie napada na Niemców. Zwyciężają. Jeńcem Zbyszka zostaje de Lorche- Lotaryńczyk, dawny przyjaciel. Kłócą się, ale dochodzą do porozumienia. Jeńcem jest także Sanderus, który przekazuje Zbyszkowi, że służył u Zygfryda i widział u niego Danuśkę. Zostaje uwolniony. Razem z Maćkiem, Czechem i Zbyszkiem udaje się w pościg za dwoma rycerzami wiozącymi Danuśkę. Maćko obezwładnia Zygfryda i wspomaga bratanka w walce z potężnym Arnoldem. Odzyskują Danusię. Jest ona jednak inna niż przedtem. Nie poznaje Zbyszka ani nikogo. Majaczy. Hlawa rusza do Spychowa ze spętanym Zygfrydem. Rankiem Zbyszka i stryja napada brat Arnolda. Biorąc pod uwagę dobre traktowanie Arnolda jako jeńca, oni także nie są źle traktowani. Zwycięzcy pozwalają na uwolnienie Zbyszka (z Danuśką), który potem ma oddać okup za Maćka i siebie. Hlawa tymczasem dociera do Spychowa i opowiada wszystkim o wyzwoleniu Danuśki. Jurand, ku niepomiernemu zdziwieniu wszystkich, każe wypuścić Zygfryda na wolność(który tuż za granicą Spychowa popełnia samobójstwo wieszając się na lejcach). Danuśka, będąc o milę drogi od Spychowa przytomnieje, poznaje Zbyzka, rozmawia z nim chwilę, po czy kona. Żałobny konwój zajeżdża na spychowski dwór. Po pewnym czasie Zbyszko wybiera się na dwór księcia płockiego, spotyka księżnę Annę Danutę oraz Jagienkę (która jest dwórką w tutejszym zamku). Wraz z rycerzem Powałą i Zyndramem z Maszkowic udaje się do Malborga po stryja. Płaci okup i wraca z nim do Spychowa, gdzie Jagienka opiekuje się Jurandem. Ojciec Danuśki wkrótce umiera. Zbyszko udaje się na wojnę. Spychów zostaje wydzierżawiony Hlawie, który żeni się z Sieciechówną. Maćko wraca z Jagienką do Bogdańca. Potem udaje się z jej młodszym bratem (Jaśkiem) do Krakowa, na grób królowej Jadwigi. Po pewnym czasie do Bogdańca wraca Zbyszko. Choruje. Powoli uświadamia sobie, że kocha Jagienkę. Pobierają się. Stary Maćko jest przeszczęśliwy. Rodzą im się bliźnięta: Maćko i Jaśko. Ok później przychodzi na świat chłopiec nazwany (na cześć ojca Jagienki) Zychem. Szczęśliwe małżeństwo żyje sobie wygodnie (i bogato) w kasztelu, który im postawił Maćko. Jagienka rodzi czwartego syna – Juranda. Tymczasem zbliża się wielka wojna z Krzyżakami. Kondrat von Jungingen umiera, a wielkim mistrzem Zakonu zostaje jego brat Ulryk. Powodem wojny, kroplą, która przepełniła czarę krzywd doznanych przez Królestwo od Krzyżaków były ziemie koło Drezdenka. Bogdanieccy panowie z niecierpliwością oczekują nadesłania wici. Wreszcie wyruszają na wojnę. W obozie nieopodal wsi Grunwald spotykają się Maćko, Zbyszko, Czech Hlawa i Sanderus. Mistrz przesyła królowi Jagielle dwa nagie miecze. Rozpoczyna się bitwa. Ścierają się ze sobą dwie największe na świecie potęgi. Szala zwycięstwa przechyla się raz na jedną, raz na drugą stronę. Ginie Wielki Mistrz. Wojska polskie zdobywają przewagę. Maćko odnajduje Kuno Lichtensteina i potyka się z nim. Wygrywa. Bitwa zmienia się w rzeź. Polacy zwyciężają.

[i]„ Maćko i Zbyszko wrócili do Bogdańca. Stary rycerz żył jeszcze długo, a Zbyszko doczekał się w zdrowiu i sile tej szczęsnej chwili, w której jedną bramą wyjeżdżał z Malborga ze łzami w oczach mistrz krzyżacki, drugą wjeżdżał na czele wojsk polski wojewoda, aby w imieniu króla i Królestwa objąć w posiadanie miasto i całą krainę aż po siwe fale Bałtyku. ” [/i]