Czy zawsze można oceniać człowieka według tych samych kryteriów moralnych? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu książki Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem oraz do innych tekstów kultury.

Kryteria moralne, czyli to co uważane jest dobre, a co za złe, zależne są bezpośrednio od uwarunkowań i wartości społeczeństwa, które je przyjmuje. Dlatego też, nie można oceniać ludzi według tych samych kryteriów moralnych. Aby móc oceniać postępowanie człowieka, należy rozpatrywać je na tle akceptowalnych i nieakceptowanych zachowań w grupie, w której funkcjonuje. Wyjątkowym rodzajem społeczeństwa jest społeczeństwo czasów wojny, które rządzi się zupełnie innymi prawami niż społeczeństwo czasu pokoju. Problem ten rozpatrywała Hanna Krall w „Zdążyć przed Panem Bogmiem” oraz Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie”.

Kryteria moralne, czyli to co uważane jest dobre, a co za złe, zależne są bezpośrednio od uwarunkowań i wartości społeczeństwa, które je przyjmuje. Dlatego też, nie można oceniać ludzi według tych samych kryteriów moralnych. Aby móc oceniać postępowanie człowieka, należy rozpatrywać je na tle akceptowalnych i nieakceptowanych zachowań w grupie, w której funkcjonuje. Wyjątkowym rodzajem społeczeństwa jest społeczeństwo czasów wojny, które rządzi się zupełnie innymi prawami niż społeczeństwo czasu pokoju. Problem ten rozpatrywała Hanna Krall w „Zdążyć przed Panem Bogmiem” oraz Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie”.

Przykładem miejsca, które mimo swej szlachetnej misji stało się podczas II Wojny Światowej miejscem zadawania cierpienia było przedstawione w dziele Krall ambulatorium przy Umschlagplatzu. Pracujące tam uczennice szkoły pielęgniarskiej miały moc uratowania pojedynczych Żydów od zesłania do obozu koncentracyjnego. Aby tego dokonać musiały udowodnić Niemcom, że dana osoba nie nadaje się do pracy, ponieważ jest obłożnie chora. Jeżeli nie było innej możliwości, kobiety łamały ludziom nogi, mimo niebezpieczeństwa późniejszych powikłań. Z punktu widzenia społeczeństwa pokoju, takie postępowanie – zadawanie ludziom bólu – było nie do pomyślenia. Jednak w czasach wojny wszystko, co mogło uratować komuś życie, było szlachetne.

Inną przestrzenią, w której panowały inne od normalnych zasady był sowiecki łagr na Syberii w książce Herlinga-Grudzińskiego. Nie bez przyczyny nosi ona tytuł „Inny świat”. Społeczeństwo łagrowe dzieliło się na kilka warstw. Tuż po wolnych ludziach takich jak lekarze czy urzędnicy, władzę w obozie dzierżyli urkowie. Byli to więźniowie obciążeni najpoważniejszymi zbrodniami o charakterze kryminalnym – morderstwami, gwałtami, porwaniami, wymuszeniami, bandytyzmem. Mieli oni właściwie władzę absolutną nad innymi więźniami i skrzętnie to wykorzystywali. Wyrażało się to w samosądach nad współwięźniami, szczególnie politycznymi, czy też przedmiotowym traktowaniem kobiet, zmuszanych przez nich do prostytucji.

Zaburzony porządek świata i wartości czasów pokoju, generuje sytuację , w której zachowania diametralnie inne, a nawet uważane normalnie za przestępstwa, stają się codziennością, akceptowalną przez społeczeństwo. W czasach wojny nie obowiązują przyjęte wcześniej kryteria moralne, dlatego tez niemożliwe jest sądzić według nich czyny człowieka.