Opowiada ona historię tytułowego świętego, który z pełną świadomością decyduje się opuścić rodzinę i najbliższych, aby wyruszyć w samotną podróż w celu zbliżenia się do Boga. Aleksy rozdaje ubogim cały swój majątek i postanawia prowadzić całkowicie odosobnione życie jako biedny asceta. Samotność jest dla Aleksego sposobem na wyrażenie religijności, poświęcenie życia Bogu i skupienie się na wiarze. Święty pozostawia bogatą i szczęśliwą rodzinę oraz ukochaną żonę, którą opuszcza w noc poślubną, jeszcze przed skonsumowaniem małżeństwa. Następnie przez wiele lat żyje jako bezdomny tułacz przymierający z mrozu i cierpiący głód. Społeczeństwo się od niego odwraca, uważając go za człowieka z marginesu społecznego i bezdomnego niegodnego uwagi. Ponieważ Aleksy nie ma nikogo bliskiego i nikt go nie zna, ludzie nie mają świadomości, że jest synem bogatego patrycjusza. Samotność to jego wybór pozwalający na zachowanie anonimowości, a tym samym prowadzenie ascetycznego życia. Gdyby bowiem przyznał się, że pochodzi z majętnej rodziny senatora, nie miałby na to szansy. Aleksy jest samotny nawet wówczas, gdy po wielu latach pełnej cierpienia i upokorzenia tułaczki powraca do domu ojca, gdzie nikt go nie rozpoznaje i przez długi czas żyje pod schodami, podczas gdy nawet służący w jego domu mogą cieszyć się znacznie lepszymi warunkami bytowymi. Aleksy wybiera samotność z własnej woli i znosi ją w sposób niemal heroiczny, przyjmując na siebie jej wszystkie konsekwencje. Dzięki temu może stać się ascetą i tym samym zbliżyć do Boga. Trwa w samotności świadomie i wytrwale, traktując ją jako sposób na osiągnięcie celu, jakim jest zbawienie. Ostatecznie udaje mu się to, o czym świadczą cuda dziejące się po jego śmierci. W „Legendzie o św. Aleksym” samotność ma więc pozytywny wpływ na życie człowieka i mimo że przynosi fizyczne cierpienie oraz poniżenie, jest pożądana przez głównego bohatera i zostaje przyjęta z godnością oraz pokorą.