,,Bezpieczeństwo wartością i potrzebą człowieka”

Jedną z najważniejszych potrzeb człowieka jest potrzeba bezpieczeństwa szeroko rozumianego, a więc: ekonomicznego, psychicznego, osobistego, militarnego, ekologicznego, energetycznego, informacyjnego i socjalnego. Potrzeba bezpieczeństwa wynika ze skłonności człowieka do życia we wspólnocie.

Potrzeby społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa narodowego są pochodną, a właściwie kumulacją potrzeb osoby ludzkiej, która jest podstawową i centralną kategorią zarówno demokratycznego państwa prawa jak i chrześcijańskiego systemu wartości moralnych. Warto więc określić miejsce i znaczenie bezpieczeństwa w życiu osoby ludzkiej. Najpełniej i najzwięźlej miejsce i znaczenie bezpieczeństwa w życiu ujął prof. R. Kuźniar stwierdzając, iż: ,,w powodzi haseł w rodzaju: ,,po pierwsze gospodarka” lub ,,po pierwsze, człowiek”. szybko zapominamy, że fundamentem tego wszystkiego, co ,,po pierwsze” jest bezpieczeństwo. Jest ono pierwotną egzystencjonalną potrzebą jednostek, grup społecznych, wreszcie państw. Idzie przy tym nie tylko o przetrwanie, integralność, czy niezawisłość, lecz także o bezpieczeństwo rozwoju, który zapewnia ochronę i wzbogacenie tożsamości jednostki, czy narodu” Pojęcie bezpieczeństwa jest najczęstszym ze stosowanych pojęć w organizacji i funkcjonowaniu społeczeństwa oraz w nauce. Bezpieczeństwo narodowe to stan niezagrożonego spokoju. To potrzeba istnienia, przetrwania, pewności, stabilności, tożsamości, niezależności, ochrony poziomu i jakości życia. Było ono utożsamiane przede wszystkim z siłą wojskową według uproszczonego schematu: zagrożenie to agresja, a bezpieczeństwo to obrona militarna. Współczesne składniki bezpieczeństwa to - obok aspektów wojskowych i politycznych - czynniki gospodarcze technologiczne, zasoby surowcowe oraz polityka w zakresie ekologii, demografii, spraw społecznych i humanitarnych. Bezpieczeństwo narodowe tworzy cały naród, chroniąc swe wartości oraz interesy narodowe, broniąc ich przed zagrożeniem militarnym i niemilitarnym, tworząc sprzyjające warunki w środowisku międzynarodowym. Jeśli bezpieczeństwo narodowe jest najwyższą wartością i potrzebą narodu oraz głównym celem działań państwa, to obrona narodowa jest jego strukturą realizacyjną, chroniącą go przed zagrożeniem wewnętrznym i zewnętrznym. Obrona narodowa jest organizacją i działalnością państwa w zakresie ochrony i obrony przed zagrożeniami interesów narodowych. Rozpatrując potrzeby bezpieczeństwa narodowego społeczeństwa polskiego na progu XXI w. nie sposób nie odnieść się krytycznie do popularnych, tzw. teorii potrzeb ludzkich A. Maslowa i C. Alderfera sformułowanych w połowie ubiegłego wieku. Psycholog reprezentujący kierunek stosunków międzyludzkich A. Maslow twierdził, że ludzie dążą do zaspokojenia pięciu poziomów potrzeb, które uszeregował według następującej hierarchii ważności: potrzeby fizjologiczne (powietrza, żywności, seksu), potrzeby bezpieczeństwa (pewność, ochrona przed zagrożeniami), potrzeby przynależności (grupy społeczne, przyjaźni, miłości), potrzeby szacunku (pozytywnego obrazu we własnych oczach), potrzeby samorealizacji (możliwość osiągniecie przed jednostkę ciągłego wzrostu indywidualnego rozwoju) . W reakcji na słabość teorii A. Maslowa została sformułowana przez C. Alderfera tzw. teoria motywacji ERG. Litery E, R i G oznaczają egzystencję (existence), związek, tj. kontakty społeczne (relatedness), i wzrost, albo rozwój (growth). W odróżnieniu od teorii A. Maslowa zawiera ona tylko trzy szczeble, przy czym potrzeby egzystencji odpowiadają potrzebom fizjologicznym i potrzebom bezpieczeństwa u Maslowa. Po ataku terrorystycznym z 11 września 2001 roku żaden polityk, a tym bardziej naukowiec zajmujący się obszarem polityki i bezpieczeństwa nie umieściłby potrzeby bezpieczeństwa wśród innych potrzeb, a tym bardziej na drugim miejscu w hierarchii potrzeb. Bez zapewnienia bezpieczeństwa wszystkie inne potrzeby są bezprzedmiotowe, bo zarówno utrata życia czy zdrowia jak i bieda oraz brak sprawnej organizacji życia społecznego i państwowego pozbawiają ludzi możliwości szczęśliwego życia. Z kolei drugorzędne sytuowanie bezpieczeństwa wśród potrzeb ludzkich, jest niebezpieczne dlatego, że rozbraja ludzi z troski o bezpieczeństwo w okresach ,,pozornego bezpieczeństwa”, co zwykle kończy się tragedią, gdyż beztroska i brak przezorności same w sobie stanowią zwiastun albo zachętę dla losu, który bezwzględnie karze nieszczęściem za popełnianie takich błędów.

Bibliografia: • Jakubczak R., Społeczeństwa w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego w XXI w. • Wojtaszczyk K.A., Społeczeństwo i polityka, Warszawa 2007 • Pismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Konspekt, NR 2/2007(29)