Roman Dmowski i Józef Piłsudski to dwaj wielcy twórcy niepodległej Polski. Każdy z nich miał inną wizję i sposób osiągnięcia tej idei, jednak obydwojgu przyświecał jeden cel – wyzwolenie Ojczyzny. Różniło ich niemalże wszystko, począwszy od kształtu odrodzonej Polski, przez jej politykę i wizerunek aż do stosunku do ludzi oraz tradycji. Jednak z całą pewnością gdyby nie tytaniczny wysiłek i czasem nawet współpraca tych dwóch mężczyzn Polska prawdopodobnie wyglądałaby dziś zupełnie inaczej, o ile w ogóle. Swoją działalność partyjną rozpoczęli oni mniej więcej w tym samym czasie. Piłsudzki w 1893r. stanął na czele wileńskiej komórki Polskiej Partii Socjalistycznej. Ich program zakładał przeprowadzenie dogłębnych reform które miałyby poprawić byt niższych warstw społecznych. Józef Piłsudzki uważał ze niepodległość można odzyskać dzięki poparciu większości społeczeństwa, głosił więc hasła narodowo-socjalistyczne. Z kolei w tym samym roku Roman Dmowski był jednym z inicjatorów konspiracyjnej Ligii Narodowej, która swoimi poglądami reprezentowała tzw. Endecję czyli narodową demokrację. Ze względu jednak na liczne demonstracje patriotyczne Liga została zdekonspirowana co zmusiło Dmowskiego do wyjazdu na Galicję w celu uniknięcia represji. Nie zaprzestał on jednak działań, wdawał legalnie czasopismo „Przegląd Wielkopolski” . Wydał również „ Myśli nowoczesnego Polaka „ – manifest polskiego nacjonalizmu. W tej pozycji zawarł on główne założenia swojego programu, takie jak : zasada egoizmu narodowego, wystąpienie przeciwko socjalizmowi czy antysemityzm. Różne poglądy Dmowskiego i Piłsudzkiego ujawniły się podczas wojny japońsko-rosyjskiej i jej następstwie jakim była rewolucja w Rosji z roku 1905. Piłsudzki przy pomocy Japończyków pragnął zyskać wsparcie militarne dla PPS oraz stworzyć legion który w dużej mierze miał składać się z polskich żołnierzy armii carskiej. Warto również wspomnieć że Piłsudzki był uczestnikiem rewolucji w Rosji, z kolei Dmowski był jej przeciwnikiem. Dmowski prowadził pertraktacje z Japończykami które miały dążyć do uzyskania autonomii w ramach państwa rosyjskiego, a także przekonywał ich że powstanie antyrosyjskie może odbić się z tragicznym skutkiem na Polakach. Japonia oficjalnie nie udzieliła pomocy ze względu na dążenia do pokoju z Rosją , Piłsudskiemu jednak przekazała broń oraz środki pieniężne które przyczyniły się do rozwoju działań konspiracyjnych na terenach Polski. Różnice w poglądach zaczęły być znacznie wyraźniejsze po wybuchu I wojny światowej kiedy to w skutek konfliktu między zaborcami pojawiła się możliwość odzyskania niepodległości przez Polskę. Dmowski był zwolennikiem współpracy z Rosją, zorganizował Komitet Narodowy Polski który reprezentował Polaków opowiadających się za carem przeciw Niemcom. Od roku 1915 organizował poparcie dla Polski na Zachodzie, z kolei po rewolucji w Rosji , w 1917r. założył Polski Komitet Narodowy który skłaniał się do kontaktów z Wielką Brytanią oraz Francją gdzie był współorganizatorem tzw. Błękitnej Armii. Z kolei Piłsudski zamierzał zawrzeć sojusz z Austro-Węgrami i tym samym wykorzystać ich antyrosyjskie poglądy. Podczas wojny chciał wspomóc państwa centralne i za ich pomocą stworzyć wojsko polskie które miało wywołać powstanie w zaborze rosyjskim. Sam dowodził I Brygadą Legionów które walczyły na froncie wschodnim. Dzięki sławie Legionów Piłsudski w 1918r. przejmuje władzę od Rady Regencyjnej, z kolei Dmowski podczas konferencji pokojowej w Paryżu przedstawia żądania Polaków, co skutkuje podpisaniem traktatu wersalskiego w czerwcu tego samego roku , który przywraca Polskę na mapę Europy. Jednak wspólne interesy obu mężczyzn rozeszły się w kwestii granic Polski. Koncepcja Dmowskiego oparta była o myśl czysto narodową , zwana również koncepcją inkorporacji , zakładała włączenie do granic Polski terenów na których mieszkało dużo Polaków , ze względów łatwiejszej polonizacji tych obszarów. Były to Pomorze, Wielkopolska, Śląsk a także Wschodnia Galicja i Wileńszczyzna. Wizja Piłsudskiego nie była do końca jasno sprecyzowana, w jej myśl stworzone miało zostać federacyjne państwo z Polska na czele w skład którego wchodziłaby również Litwa i Ukraina, co miało stanowić swoistą zaporę przeciwko Rosji. W 1918r. Piłsudski powraca do Polski, gdzie w Warszawie przejmuje kontrolę nad polską armią z rąk Rady Regencyjnej i staje się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Rok później sprawia on iż zawarte zostało porozumienie z endecją i przyczynia się do powołania nowego premiera – Ignacego Paderewskiego. Józef Piłsudski zostaje tym samym Naczelnikiem Państwa i Marszałkiem. Pod jego dowodzeniem armia polska bierze udział w walkach na Wschodzie. W 1920r. dochodzi do tzw. Bitwy Warszawskiej, w której ( tak jak uznają niektórzy historycy) jest on autorem zwycięskiego planu. Dmowski z kolei przez ten czas nadal reprezentuje sprawę polską na Zachodzie podczas konferencji pokojowej w Wersalu. Uznaje się go za głównego twórcę polskiej granicy zachodniej. Warto wspomnieć że podczas tych lat obaj ze sobą ściśle współpracowali i dzielili się obowiązkami co przyczyniło się do odbudowywania niepodległej Polski. W 1922 roku w Polsce odbywają się wybory parlamentarne, zgodnie z którymi Piłsudski przestaje pełnić funkcję Naczelnika, a po tragicznym zabójstwie Gabriela Narutowicza decyduje się wycofać ze spraw politycznych. Z kolei Dmowski w tym samym czasie stoi na czele nowej siły rządzącej obecnie Polską – endecji. Pozycja Piłsudskiego zmienia się w maju 1926r. gdzie po przeprowadzonym przez piłsudczyków zamachu stanu sanacja zajmuje główną pozycję na politycznej scenie Polski ograniczając demokratyczny ustrój państwa. Sytuacja ta utrzymuje się aż do śmierci Marszałka w 1935r. Podczas tych wydarzeń Roman Dmowski staje się liderem i ideologiem ruchu narodowego który wyraźnie zmierzał w stronę silnego radykalizmu zaczerpniętego z włoskiego faszyzmu. Dmowski umiera w 1939r. Jak widać powyżej obaj przywódcy mimo wielu wzajemnych animozji, odmiennych wizji zjednoczenia kraju czy też po prostu wzajemnej niechęci , potrafili w obliczu wyzwania współpracować ze sobą co dało początek nowej, zjednoczonej Polsce. Obydwoje odegrali kluczową rolę w XX w Rzeczypospolitej i zasługują na miano wielkich Polaków. Cechowała ich gotowść do poświęceń za Ojczyznę z której powinien czerpać każdy nowoczesny polityk. Nie bez przyczyny nazywamy ich dlatego Ojcami Niepodległości.