Republika Gruzji: Sakartwelos Republika Azja Zachodnia Powierzchnia: 69 700 km² Ludność: 5, 2 mln (2000), 75 mieszkańców na km² Stolica: Tbilisi Ustrój: republika wielopartyjna z jednoizbowym parlamentem Podział administracyjny: wyodrębnione 2 republiki autonomiczne (Abchazja, Adżaria) i region autonomiczny (Osetia Południowa) Języki urzędowe: gruziński, abchaski (regionalne) Jednostka monetarna: lari PKB na 1 mieszkańca (1998): 974 USD Strefa czasu: GMT + 4

Sąsiedzi (dł. Granic w km): Rosja (723), Azerbejdżan (322), Turcja (252), Armenia (164) Linia brzegowa: 310 km

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE

Gruzja położona jest w zachodniej części Zakaukazia nad Morzem Czarnym, między łańcuchem Wielkiego i Małego Kaukazu, między 41˚20` a 43˚40`N oraz 40˚ a 46˚40`E. 
Czarnomorskie wybrzeże Gruzji, o długości ponad 300 km, tworzy szeroki łuk między ujściem rzeki Psou i przylądkiem Gonio, zamykającym od południa deltę rzeki Czoroch. Jest ono bardzo słabo rozwinięte. Brak ważnych zatok, półwyspów i wysp. Gruzja jest krajem górzystym. Całą północną część zajmują góry Wielkiego Kaukazu, z najwyższym szczytem republiki – Szcharą (5 068 m n.p.m.). Ten potężny łańcuch został ostatecznie ukształtowany w trzeciorzędzie, w czasie fałdowań alpejskich. W czwartorzędzie w wyniku ruchów pionowych skorupy ziemskiej wytworzyły się uskoki i zręby. W plejstocenie góry były objęte zlodowaceniem. Lodowce wytworzyły charakterystyczne formy rzeźby z dolinami U – kształtnymi i cyrkami lodowcowymi. W wysokogórskiej części, zbudowanej ze skał krystalicznych, występują ślady najstarszych procesów górotwórczych (fałdowań kaledońskich i hercyńskich). Strefę osiową otaczają od strony południowej sfałdowane osady fliszowe. Kaukaz Zachodni budują skały osadowe jury, kredy i trzeciorzędu. W wapieniach i dolomitach występują zjawiska krasowe. Liczne są jaskinie (najdłuższa Nowoatońska o długości ponad 50 km), systemy szczelinowe i jeziora. Najwyższe partie są współcześnie zlodowacone. Południową część kraju zajmują pasma Małego Kaukazu z najwyższym szczytem Mepisckaro (2 850 m n.p.m.). Mały Kaukaz zbudowany jest z wapieni kredowych, fliszu paleogeńskiego i starych skał wulkanicznych. Został sfałdowany i wypiętrzony w środkowym trzeciorzędzie. Góry uległy zrównaniu, a następnie pod koniec pliocenu i w plejstocenie ruchy pionowe ponownie wydźwignęły górotwór, przyczyniając się do utworzenia potężnych zrębów. Większość obszaru państwa jest terenem zagrożonym przez trzęsienia ziemi.
Wielki i Mały Kaukaz oddziela równoleżnikowy pas tektonicznych obniżeń śródgórskich, składających się z kilku części. Na zachodzie leży pokryta aluwiami Nizina Kolchidzka, dalej na wschód Wyżyna Imeretyjska, a następnie wulkaniczny Płaskowyż Południowogruziński, w skład którego wchodzą płaskowyże: Jorski i Dżawachecki (3 157 m n.p.m.).
Grzbiet Wielkiego Kaukazu stanowi granicę pomiędzy strefą klimatu umiarkowanego ciepłego a strefą klimatów podzwrotnikowych. W zach. Części Gruzji średnia temperatura powietrza w styczniu przekracza 4˚C, a w lipcu 26˚C. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura spada i na wysokości 2 000 m n.p.m. waha się od – 8˚C w styczniu do 13˚ w lipcu. Ku wschodowi wzrasta kontynentalizm klimatu, co zaznacza się zwłaszcza spadkiem temperatury w zimie. We wsch. części kraju średnia temperatura w styczniu spada poniżej – 2˚C, a w obszarach wyżej położonych waha się od – 6˚C do – 8˚C.
Ilość opadów także wyraźnie maleje w kierunku wschodnim. W Kaukazie Zachodnim, gdzie docierają wpływy oceanicznych mas powietrza, opady atmosferyczne przekraczają 3 000 mm. Podobną ich ilość otrzymują wystawione ku zachodowi stoki Małego Kaukazu. Na wyżynach wsch. Gruzji opady wynoszą zaś tylko 400 – 700 mm rocznie.
Rzeki zach. Gruzji wpadają do M. Czarnego. Największymi z nich są m.in.: Roni, Inguri, Kodowi. Na wschodzie najważniejszą rzeką jest Kura, która wraz z Alazani i innymi dopływami uchodzi do M. Kaspijskiego (na terytorium Azerbejdżanu). W Gruzji znajduje się niewiele jezior. Są one głównie pochodzenia polodowcowego i krasowego, większość z nich znajduje się w Wielkim Kaukazie. Największe z nich jezioro Parawani o powierzchni 37 km². Najwyższe części Wielkiego Kaukazu pokryte są wiecznymi śniegami i lodami. Najdłuższym lodowcem jest Lekziri (13,5 km), a największą powierzchnię ma Twiberi (43,1 km²). Niezwykle bogate i różnorodne są źródła mineralne.
Na Nizinie Kolchidzkiej dominują żółtoziemy i czerwonoziemy (ferralsole). W górach spotyka się górskie odmiany gleb brunatnych ( kambisole) i gleb fitogenicznych. Do wysokości 2 000 – 2 200 m n.p.m. przeważają górskie kambisole. Wyżej, pod wysokogórskimi łąkami dominują gleby słabo wykształcone (rankery). W zachodniej wapiennej części Wielkiego Kaukazu na skałach wapiennych występują rędziny.
Nizinę Kolchidzką i najniższe części wybrzeża M. Czarnego porastają wilgotne lasy liściaste z wiecznie zielonym podszyciem, w których spotykane są relikty okresu trzeciorzędowego – m.in. podzwrotnikowe drzewa i krzew, które były niegdyś rozprzestrzenione na obszarze Europy. Część Niziny Kolchidzkiej jest zabagniona. Powyżej 600 m n.p.m. występują dąbrowy, a jeszcze wyżej wysokogórskie lasy bukowe, jodłowe i świerkowe. Od 2 200 do 2 700 – 3000 m n.p.m. występują zespoły wysokogórskie; subalpejskie z różanecznikiem i jałowcami, a wyżej – alpejskie z 20 – 30 % udziałem roślin endemicznych. Najwyższe partie Kaukazu ( wolne od śniegów i lodów) porastają mchy i porosty.
Fauna górskich obszarów jest reprezentowana przez zwierzęta Regionu Europejskiego, ale spotykane są gatunki śródziemnomorskie. Na terenach położonych niżej występują niedźwiedź brunatny, ryś, jeleń i dzik, powyżej spotyka się kozice, koziorożca kaukaskiego i duże ptaki drapieżne – sępy i orły. Gady, a zwłaszcza płazy są stosunkowo nieliczne.
W Gruzji ochrona przyrody rozpoczęła się już na początku naszego stulecia. W 1912 r. utworzono Państwowy Rezerwat Łagodechski, chroniący przyrodę Kaukazu Wschodniego. Obecnie w Gruzji jest 15 obszarów chronionej przyrody, o łącznej pow. 1,8 tys. km², co stanowi zaledwie 2,7% powierzchni kraju.

USTRÓJ I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY

Gruzja jest republiką wielopartyjną z jednoizbowym parlamentem. Zgodnie z nową konstytucją z 1995 r. głową państw jest prezydent wybierany na okres 5 lat. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowa Narodowa Rada Najwyższa wybierana w wyborach powszechnych na 4 lata. Zasiada w niej 235 deputowanych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z ministrem stanu na czele.

Prezydent: Eduard Szewardnadze ( od 1992, wybrany ponownie w 1995 i 2000), przewodniczący Unii Obywatelskiej ur. 1928. Premier: Awtandil Dżorbenadze ( od 21.12.2001) Minister spraw zagranicznych: Irakli Menagariszwili ( od 1995) Partie polityczne: ponad 50, główne Unia Obywatelska, Unia na rzecz demokratycznego odrodzenia Gruzji. Członek ONZ, OBWE, WNP, Rady Europy. W granicach Gruzji znajdują się trzy jednostki autonomiczne: położona południowym zachodzie – Adżaria, leżąca w górach Wielkiego Kaukazu na północy Gruzji – Osetia Południowa oraz Abchazja. Ta ostatnia, zajmująca północno – zachodnią część kraju, kilka lat walczyła o niepodległość. Ostatecznie jej status nie jest rozstrzygnięty, jednakże nadal wchodzi w skład Republiki Gruzji. AUTONOM ICZNA REPUBLIKA ABCHAZJI. Powierzchnia: 8600 km². Ludność: 506 tys.(1993); 45,7% Gruzini, 17,8% Abchazowie, 14,6% Ormianie, 14,3% Rosjanie, 7,6%Grecy i Ukraińcy (1989). Stolica: Suchumi. Wyznania: chrześcijanie (wyznawcy Kościoła gruz. i Kościoła arm.), muzułmanie 21.7.1992 proklamacja niepodległości Abchazji (nie uznanej przez żadne państwo). Parlament: Zgromadzenie Ludowe, 65 członków (1994 Gruzja ogłosiła rozwiązanie abchaskiego parlamentu). Konstytucja z 1999. Prezydent: Wladislaw Ardsimba (od 1994, wybrany ponownie 1999). Premier: Sergiej Bagpasz. AUTONOMICZNA REPUBLIKA ADŻARII Powierzchnia: 3000 km². Ludność: 386 tys. (1993); 82,8% Adżarowie (Gruzini, lecz muzułmanie), 7,7% Rosjanie, 4,0% Ormianie, 5,5% Grecy i Ukraińcy (1989). Wyznania: muzułmanie (Adżarowie), chrześcijanie (wyznawcy Kościoła gruz. i Kościoła arm.). Stolica: Batumi. Przewodn. Parlamentu (będący również szefem rządu): Aslan Abaszidze. OBWÓD AUTONOMICZNY OSETII POŁUDNIOWEJ Powierzchnia: 3900 km².Ludność: 125tys. (1991); 66,2% Osetyńczycy, 29% Gruzini, 4,8% Rosjanie i inni (1989). Stolica: Cchinwali. 21.12.1991 deklaracja o suwerenności (nie uznanej przez żadne państwo) i połączeniu się z Osetią Pn. ( w Rosji). Prezydent: Eduard Kokojew ( od 18.12.2001). Szef rządu: Wladislaw Gabrajew.

LUDNOŚĆ

Gęstość zaludnienia:82 osoby/km² Skład etniczny (1989 r.): Gruzini (69%), Ormianie (9%), Rosjanie (7%), Azerowie (5%), Osetejczycy (3%), Grecy (2%), Abchazi (2%), inni (3%) Główne wyznania: prawosławni (83%), muzułmanie (11%), inni (6%) Analfabetyzm: 1 % Urbanizacja: 58% Główne miasta (liczba ludności w tyś., 1991 r.): Tbilisi (1 283), Kutaisi (238), Rustawi (162), Batumi (137), Suchymi (120) W 1939 r. obszar dzisiejszej Gruzji zamieszkiwało 3,5 mln osób, w 1970 r. do 4,7 mln, a w 1995 r. osiągnęła 5,7 mln. Ze względu na urozmaiconą rzeźbę terenu ludność Gruzji rozmieszczona jest nierównomiernie. Wraz ze wzrostem wysokości spada gęstość zaludnienia. Powyżej 2 400 m n.p.m., ze względu na znaczenie nachylenie stoków i surowy klimat, brak stałego osadnictwa. Około 90% ludności skupia się na obszarach poniżej 1 000 m n.p.m. Największe zagęszczenie obserwuje się na wybrzeżu M. Czarnego, zwłaszcza w Adżarii, gdzie gęstość zaludnienia przekracza 250 osób/km². Ponad 200 osób/km² przypada w okolicach Suchymi i Gagry w Abchazji. Duże skupiska ludności występują też wokół większych miast (np. Tbilisi, Kutaisi). Współczynnik przyrostu naturalnego w Gruzji, obok Japonii, Singapuru i Korei Południowej, jest jednym z najniższych w Azji, a dzietność kobiet wynosi 2,1. Współczynnik umieralności niemowląt jest niższy wśród azjatyckich krajów WNP. Obok Japonii Gruzja ma największy udział mieszkańców powyżej 65 lat wśród ogółu ludności i najmniejszy odsetek dzieci i młodzieży poniżej 15 lat. Gruzini znani są z długowieczności. Średni okres trwania ich życia wynosi ponad 72 lata (kobiety 75,7 lat, mężczyźni 68,1 lat). W strukturze płci przeważają kobiety, które stanowią 52,5% społeczeństwa.

OSADNICTWO

Gruzińskie osady są najmniejsze w krajach Zakaukazia - średnio na jedną wieś przypada 560 osób. W zachodniej części kraju przeważają duże wsie (ponad 800-1 000osób). Wzdłuż wybrzeża M. Czarnego ciągną się łańcuchy wsi i miasteczek, wciśniętych między morze i góry, często otoczone dużymi sadami i ogrodami. N a Nizinie Kolchidzkiej, ze względu na jej podmokły charakter, budynki zazwyczaj są budowane na palach. Takim przypadku dolna część domu wykorzystywana jest na kuchnię i spiżarnię, a górna służy celom mieszkaniowym.
We wschodniej Gruzji przeważają osiedla o zwartej zabudowie, z kamiennymi domami jedno- lub dwupiętrowymi, z małym podwórkiem. Sady, winnice i pola uprawne położone są dalej od wsi. Średnio osady te liczą 400-500 osób. W górskich kotlinach i na płaskowyżach spotyka się większe wsie, a w dolinach i na stokach gór rozproszone mniejsze osady lub pojedyncze domostwa. Powyżej 2 400- 2 500 m n.p.m. spotkać można jedynie szałasy pasterzy, zamieszkane latem.
W miastach żyje ponad 58% mieszkańców. Obok Japonii Gruzja wykazuje najniższe tempo wzrostu ludności miejskiej w Azji (1%-1990-1995). Miasta skupione są głównie na wybrzeżu M. Czarnego oraz w dolinach rzek Roni i Kury. Choć w miastach przeważają nowe budynki wielopiętrowe, zachowało się jeszcze wiele tradycyjnej zabudowy jedno- lub dwupiętrowej.

GOSPODARKA

PKB (1998): 4,9 mld USD, w tym udział rolnictwa 26%, przemysłu 16%, usług 58%. Udział sektora prywatnego: 75% (1999). Bezrobocie: 10,8% (2001). Inflacja: 3,4% (2001) 9średnia 1990 – 2000: 387,5%). Zadłużenie zagraniczne: 1,63 mld USD (2000). Handel zagraniczny(1999): import: 622,6 mln USD (1997: 13,4% Rosja, 12, 4% Azerbejdżan, 12,3% Turcja, 7,5% USA, 6% Ukraina, 5% Bułgaria); eksport: 240,7 mln USD (1997: 29,8% Rosja, 10,9% Azerbejdżan, 8,2% Armenia, 3,7% Ukraina). Wewnętrzna destabilizacja polityczna utrudniła procesy restrukturyzacji gospodarki. Wzrasta bezrobocie – w 1994 r. zarejestrowanych było 80 tys. Bezrobotnych (ocenia się, że faktycznie ok. 700 tys. Osób pozostających bez pracy). PNB jest stosunkowo niski – 3 mld $, co w przeliczeniu na mieszkańca daje zaledwie 560 $. Udział rolnictwa w produkcji krajowym brutto jest bardzo wysoki (61% PKB w 1994 r.). Zasadnicze znaczenie dla gospodarki mają uprawy podzwrotnikowe. Na Nizinie Kolchidzkiej i na wybrzeżach M. Czarnego panują bowiem dogodne warunki do uprawy owoców cytrusowych (260 tys. t., 1995 r.), herbaty (74 tys. t. – 8 miejsce w świecie), tytoniu (9 tys. t.) i winorośli (480 tys. t.) W dolinach śródgórskich rosną także: morele, brzoskwinie, jabłka i melony. Górski charakter większości kraju utrudnia uprawę zbóż. Plony zbóż są niskie i wynoszą 18,6 q/ha. Największy udział w strukturze zasiewów mają: kukurydza (404 tys. t.) i jęczmień. Rocznie zbiera się ponad 250 tys. t. ziemniaków. Z innych upraw należy jeszcze wymienić rośliny dostarczające olejki eteryczne ( geranium, bazylia, róża kazanłycka, jaśmin). W produkcji rolniczej istotną rolę odgrywa także hodowla, chociaż pogłowie zwierząt spadło w latach 90. W 1994r. w Gruzji hodowano 1,3 mln owiec, 1 mln sztuk bydła, 650 tys. sztuk trzody chlewnej. Ważną pozycję w hodowli zajmuje drobiarstwo (17 mln sztuk), pszczelarstwo i jedwabnictwo ( jedna z najstarszych gałęzi gospodarki wiejskiej). Duże znaczenie ma także rybołówstwo i pozyskiwanie drewna ( góry Wielkiego Kaukazu). Gruzja jest krajem zasobnym w bogactwa mineralne. Największe znaczenie mają rudy manganu, wydobywane głównie w Cziaturze ( 300 tys. t. w 1993r. – 8 miejsce na świecie). Maleje wydobycia węgla kamiennego z 1 mln t w 1990r. do 50 tys. t w 1993 r. Węgiel kamienny eksploatuje się w Tkibuli i Tkwarczali. Wydobywane są również: ropa naftowa (120 tys. t., 1993 r.) i gaz ziemny ( wsch. Gruzja), rudy molibdenu, miedzi, ołowiu, złoto oraz surowce skalne. Na całej gospodarce odbija się spadek produkcji energii elektrycznej. W 1990r. wynosiła ona 14,2 mld kWh, a dwa lata później 11,4 mld kWh. Wielkie zasoby energetyczne mają rzeki kaukaskie. Z elektrowni wodnych pochodzi ponad 80% wyprodukowanej energii elektrycznej (1993). Największymi z nich są elektrownie: Ingurska (1 600 MW) Liońska, Gumacka, Tkibulska. Dobrze rozwinięta jest metalurgia. Największe huty znajdują się w Rustawi (produkcja stali) i w Zestaponi ( hutnictwo żelaza i manganu). Obecnie w Gruzji produkuje się 215 tys. T stali surowej. Duże znaczenie ma przemysł elektromaszynowy. Ważniejszymi produktami są : maszyny rolnicze (Kutaisi, Tbilisi), środki transportu (Kutaisi, Batumi), obrabiarki (Tbilisi), urządzenia elektrotechniczne (Tbilisi, Kutaisi, Poti). Stolica kraju Tbilisi, oraz Batumi, Kutaisi i Rustawi, są największymi ośrodkami przemysłu chemicznego ( przetwórstwo ropy naftowej, produkcja nawozów mineralnych, tworzyw i włókien sztucznych). Duże znaczenie ma także przemysł farmaceutyczny. Największymi ośrodkami przemysłu lekkiego są: Tbilisi, Kutaisi, Batumi. Przemysł spożywczy przetwarza miejscowe surowce: owoce, warzywa, ryby, mięso. Gruzja jest ważnym producentem win ( 713 tys. Hektolitrów rocznie), koniaków i wód mineralnych. Mimo górzystej rzeźby transport jest dobrze rozwinięty. W 1995 r. było 1 600 km linii kolejowych, z czego ponad 500 km jest bardzo zniszczonych ( zwłaszcza w Abchazji). Gruzja ma połączenie kolejowe z Azerbejdżanem, Armenią ( linia ta biegnie dalej do Turcji) oraz z Rosją. Długość dróg wynosi 35 tys. Km, z czego aż 31 tys. Km o twardej nawierzchni. W Tbilisi od 1966 r. funkcjonuje metro. W 1994 r. istniały 2 linie o łącznej długości 23 km ( 20 stacji) Najważniejszymi portami morskimi są: Batumi, Poti, Suchymi. Główny port lotniczy w Tbilisi ma połączenie z wieloma miastami WNP i państwami Bliskiego Wschodu. Wartość eksportu Gruzji jest niewielka – 81 mln $ w 1994 r. W jego strukturze największe znaczenie mają produkty przemysłu maszynowego (31%), przemysłu lekkiego (24%) i przemysłu spożywczego (24%). Wśród artykułów rolno – spożywczych towarami eksportowymi są: owoce cytrusowe, herbata, tytoń. Importuje się produkty przemysłowe ( 95,5% całego importu). Są to głównie produkty przemysłu lekkiego (20%), metalowego (15, 5%) oraz spożywczego (14,5%). Wartość importu wynosiła 231 mln $. Największymi partnerami handlowymi Gruzji są państwa WPN, a zwłaszcza Rosja ( eksport – 67%; import – 60%), ponadto w eksporcie dużą rolę odgrywają także Ukraina Azerbejdżan, Białoruś i Łotwa, a w imporcie – Ukraina, Kazachstan, Uzbekistan i Turcja. Gruzja była jedna z najczęściej odwiedzanych republik ZSRR, lecz w latach 90. jej znaczenie turystyczne spadło prawie do zera. Niestabilna sytuacja polityczna i głęboki kryzys gospodarczy nie zachęcają do odwiedzin. Kraj ten posiada wiele cennych zabytków i ogromne walory środowiska przyrodniczego. Doskonale zagospodarowane jest wybrzeże Morza Czarnego, z ciągiem uzdrowisk i kąpielisk. Największymi z nich są: Gagra, Gudauta, Picunda. Już w zeszłym stuleciu zaczęto w Gruzji wykorzystywać wody mineralne w uzdrowiskach Borżomi i Ckaltubo. Wysoki Kaukaz jest licznie odwiedzany przez alpinistów i narciarzy.

RYS HISTORYCZNY

W VI-IV w.p.n.e na obszarze obecne Gruzji istniały dwa państwa, Kolchida i I beria, później pojawiły się kolonie greckie. Od 65 p.n.e. w sferze wpływów Rzymu. W 337 Gruzja przejęła chrześcijaństwo, w 609 Kościół gruziński oddzielił się od Kościoła arm. W VIII w. Gruzję opanowali Arabowie. W XI-XIII w. samodzielne państwo, w XIV w. spustoszenie  przez Mongołów. W XVI w. wschodnia Gruzja zostaje włączona do Persji, zachodnia- do osmańskiej Turcji. W XVII i XVIII w. Gruzja składała się z trzech niepodległych królestw, które z obawy przed ponownym uzależnieniem od Turcji i Persji szukają oparcia w Rosji. Na początku XIX w. Rosja anektuje Gruzję. 1918 Gruzja proklamuje niepodległość. W trakc ie 1920 Rosja uznaje jej suwerenność państwową. 1921 Armia Czerwona napada na Gruzję, która wraz z Azerbejdżanem i Armenią zostaje wcielona 1922 do Federacji Zakaukaskiej. Powstanie narodowe 1924 zostaje krwawo stłumione przez Rosję. 1936 Gruzja staje się republiką związkową ZSRR (z Achazją, Adżarią i Osetią Pd. Jakop obszarami autonomicznymi). Tysiące przedstawicieli elity gruzińskiej pada ofiarą terroru stalinowskiego. 1956 zakończona klęską próba powstania. Eduard Szewardnadze, 1964-1972 ministerstwo spraw wewnętrznych ZSRR i 1972-1985 pierwszy sekretarz KP Gruzji, łagodzi zależność Gruzji od Moskwy. 1989 oddziały sowieckie atakują w Tbilisi demonstrację na rzecz zwiększenia praw politycznych Gruzji( ginie 19 ludzi). 1990 ogłoszenie suwerenności Gruzji, początek zbrojnych konfliktów etnicznych. 9.4.1991 ogłoszenie niepodległości Gruzji; walka o władzę między nacjonalistami i reformistami. Po rozwiązaniu ZSRR (8.12.1991) Gruzja nie przystępuje do WNP. Na przełomie 1991/92 zaostrzają się konflikty wewnętrzne( stan bliski wojnie domowej), prezydent( od IV 1991) Swiad Gamsachurdia ucieka z Tbilisi. Utworzona przez przeciwników Gamsachurdii Rada Państwa powołuje 7.03.1992 Eduarda Szewardnadze (bardzo bliskiego współpracownika M. Gorbaczowa i 1985-90 ministerstwo spraw zagranicznych ZSRR) na prezydenta. Po 1989 z Gruzji zostają de facto wyłączone  Abchazja i Osetia Pd. 1994 Gruzja przystępuje do WNP. Od 1994 rząd Gruzji koncentruje się na odbudowie zniszczonej gospodarki i jej transformacji (do 1996 prywatyzacja 60% przedsiębiorstw). Wprowadzenie opartej na dolarze nowej waluty (lari) i zawarcie porozumienia z MFW przyczyniają się do ponownego wzrostu gospodarczego. Stosunki z Rosją pozostają napięte z powodu wojny sąsiedzkiej Czeczenii (Rosja oskarża Gruzję o tolerowanie przerzutów broni i amunicji do Czeczenii), a także starań Gruzji o przyjęcie do NATO i planów budowy naftociągu z Azerbejdżanu do Turcji przez Gruzję (z ominięciem terytorium Rosji). W podpisanym 19.11.1999 pod naciskiem Gruzji zmodyfikowanym układzie o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie Rosja zobowiązuje się do zasadniczej redukcji swych oddziałów w Gruzji i zlikwidowania do połowy 2001 2 z 4 baz wojsk. Stosunki między Rosją a Gruzją zaostrzyły się w 2002 w związku z tolerowaniem przez Gruzję obecności uchodźców i bojowników czeczeńskich na terenie graniczącego z Czeczenią Wąwozu Pankijskiego oraz nawiązaniem przez rząd Gruzji ograniczonej współpracy wojsk z USA.

BIBLIOGRAFIA: Encyklopedia Geografii Świata, Azja T. VI, pod red. Z. Otołęga, Kraków 1997 Almanach państw świata, pod red. A Bińkowski, Warszawa 2003