Stanisław Wyspiański WESELE

JASIEK Aha; prawda, żywy Bóg, przecie miałem trąbić w róg; kaz ta, zaś ta, cyli zginoł, cyli mi sie ka odwinoł – kajsim zabył złoty róg, ostał mi sie ino sznur.

Z izby głębnej, od chwili, wszedł był, w tropy za Jaśkiem, kołyszący się słomiany Chochoł.

Scena 35.

CHOCHOŁ Jak ci spadła czapka z piór.

JASIEK Tom sie chyloł po te copke, to mi może sie odwinoł.

CHOCHOŁ Miałeś, chłopie, złoty róg, miałeś, chłopie, czapkę z piór: czapkę ze łba wicher zmiótł.

JASIEK Bez tom wieche z pawich piór.

CHOCHOŁ Ostał ci sie ino sznur. JASIEK Najdę ka gdzie przy figurze.

CHOCHOŁ Pod figurą ktosik stał.

JASIEK Strasy u rozstajnych dróg – – cy to pioł, cy nie pioł kur?

Stanisław Wyspiański, Wesele, oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1984.

Wstęp: Umiejętność autokrytycyzmu jest bardzo istotna – wszak nie na darmo mówimy o uczeniu się na błędach.

Teza: Krytyka wad narodowych jest częstym tematem dzieł artystycznych – często poruszają one motyw alkoholizmu i lekkomyślności.

Analiza fragmentu: Podany fragment przedstawia rozmowę Jaśka z Chochołem. Zawiera ona wspomnienie słynnej czapki z pawimi piórami – jako symbolu próżnej strojności, zbędnych ozdób, można powiedzieć – sprawy narodowej,ponieważ przedstawiany w takiej był również T. Kościuszko. Jasiek to postać lekkomyślna, która nie zdaje sobie sprawy z powierzonego mu zadania. Dopiero w sytuacji krytycznej, zmusza się do refleksji.

Coś z całości utworu: Wesele to dramat o wadach narodowych Polaków. Jednym z bohaterów dramatu jest Nos. Wypowiada on znane słowa:

Chopin gdyby jeszcze żył, toby pił.

Jest to znaczący cytat. Podczas tytułowego Wesela większość gości nadużywa alkoholu. Prowadzi to do awantur, np. w przypadku Czepca. Zjawiające się postaci fantastyczne uświadamiają bohaterom, jakie błędy popełniają. Gospodarz – irracjonalizm polityczny, Pan Młody ulega chłopomanii żeniąc się z kobietą z innej klasy społecznej, możemy przypuszczać, że jest bardziej zachwycony wsią, niż małżonką. Dziennikarz jest oportunistą, a Poeta w swoich dziełach nie porusza kwestii ważnych dla narodu.

Inny tekst: Pod mocnym aniołem Jerzego Pilcha to powieść, w której narrator, Jerzy, wspomina swoje alkoholowe przeżycia. Wiele razy trafia on na odwyk, na którym spotyka różnych ludzi. W kręgu Anonimowych Alkoholików wszyscy są równi – niezależnie, czy wcześniej byli znanym reżyserem, pisarzem, kierowcą, aptekarką, matką czwórką dzieci. Alkoholizm niezależnie od klasy społecznej dotyka wszystkich Polaków.

Podsumowanie: Możemy odnaleźć w literaturze rozliczenie z wadami narodowymi. Ich katalog jest bardzo szeroki, ale oczywiście nie dotyczy wszystkich. Myślę, że ich przedstawianie jest obowiązkiem artystów – ich słowa mają szerokie pole zasięgu i mogą zmienić nastawienie wielu osób.

Wady narodowe Polaków widoczne są również:

1. Przedwiośnie S. Żeromskiego – nierealne koncepcje, które ze sobą nie współgrają, są niemożliwe do zrealizowania.

2. Pijaństwo I. Krasickiego – prawda o alkoholizmie, postaci zawsze znajdą okazję, by się napić, niezależnie od pory dnia, stanu, a następnie wszczynają awantury i się ze sobą kłócą.

3. Do króla I. Krasickiego – Polacy są skłonni do narzekań, nie pasuje im władca, a jego zalety uznają za wady.

4. Jeszcze Polska K. Staszewski – politycy nie działają dla dobra narodu, przekładają własne interesy, nad interesy kraju.

5. Pan Tadeusz A. Mickiewicza – szlachcice w utworze są nierozsądni, kłótliwi, ponosi ich brawura, również nadużywają alkoholu.