Witold Gombrowicz w zamieszczonym fragmencie „Dziennika” porusza problem ogromnej popularności tekstów Henryka Sienkiewicza. Według autora twórczość polskiego noblisty jest prosta w przekazie, typowo polska. To właśnie te czynniki powodują, że Polacy uwielbiają czytać Sienkiewicza, są zafascynowani jego powieściami i kiedy już raz posmakują jego twórczości zawsze będą do niej wracać. Gombrowicz nazywa Henryka Sienkiewicza pierwszorzędnym pisarzem drugorzędnym, Homerem drugiej kategorii. Czy określenia użyte przez autora są słuszne? Porównując twórczości tych dwóch poetów możemy zauważyć pewne podobieństwa. Homer w swoich dwóch starożytnych epopejach „Iliadzie” i „Odysei” przedstawia czytelnikom wielkich bohaterów takich jak Achilles, Hektor czy Odyseusz. Ukazane przez Homera sylwetki bohaterów na tle wojny przedstawiają ich odmienność, ich różne postawy wobec otaczającej rzeczywistości, dualizm ich charakterów. W każdym z tych bohaterów możemy odnaleźć cząstki dobra i zła. Żaden nie jest idealny. Na pierwszy rzut oka każdy jest inny, lecz łączy ich wspólny tragiczny los. Ich pełne heroizmu, waleczności, a czasem tchórzostwa życie i tak z góry skazane jest na nieuniknioną klęskę. Henryk Sienkiewicz w swoich dziełach również przedstawia nam bohaterów, którzy walczą w obronie swojej ojczyzny, w obronie własnego honoru. Sienkiewicz jednak trudne tematy walki o ojczyznę stara dostosować się do oczekiwań czytelników wplatając, w każdą powieść wątek miłosny. W powieści „Ogniem i Mieczem” przeplata się wątek walk polsko-kozackich z historią miłosną Jana Skrzetuskiego i Heleny Kurcewiczówny, zaś w „Potopie” zakochana w Kmicicu Oleńka nie może pojąć za męża kogoś innego, ponieważ jej serce podąża cały czas za wiernym ojczyźnie Kmicicem. Bohaterowie powieści Sienkiewiczowskich również pokazują czytelnikom swoje dwie twarze, nie zawsze postępują właściwie, ale zawsze robią wszystko dla dobra Polski, dlatego na zakończenie zostają okrzyknięci bohaterami. Zatem Gombrowicz ma racje określając Sienkiewicza mianem Homera drugiej kategorii. Bohaterowie jego powieści są zawsze waleczni, wierni i niepokonani, ponieważ właśnie to podoba się czytelnikom. Henryk Sienkiewicz w swojej twórczości ukazywał trudne momenty w historii polski, jednak zawsze kończyły się one zwycięstwem. Powodem tego było to, że Sienkiewicz chciał pokrzepić serca Polaków, zagrzać ich do walki, zachęcić by nigdy się nie poddawali i ukazać, że walka w obronie ojczyzny jest zawsze słuszną sprawą. W swojej twórczości autor trylogii odzwierciedla dusze Polaków. W jego powieściach ciągle powiela się jeden schemat. Bohaterowie są ogromnymi patriotami, są waleczni, oddani ojczyźnie, ich losy nie zawsze są łatwe, ale zawsze ich poświęcenie zostaje nagrodzone, bo przecież państwo polskie wychodzi z opresji. Miłość również zostaje pokazana w pewnym schemacie. Kochankowie muszą stawić czoła ogromnym problemom, często zostają rozłączeni, jednak ich miłość jest silniejsza od przeciwności losu. Stąd właśnie bierze się fenomen Sienkiewicza. Przyzwyczaił on swoich czytelników do pewnych schematów, które przypadły im do gustu i zamieszkały w ich sercach. Spodobały się im tak bardzo, że Sienkiewicz nie mógł już z nimi zerwać. Być może nie chciał on zawieść serc Polaków, którzy sięgając po jego powieści mieli przeświadczenie, że wszystko skończy się dobrze i będzie to przyjemna lektura. Ludzie uwielbiają szczęśliwe zakończenia, dlatego dzieła Sienkiewicza są tak pozytywnie odbierane. Twórczość H. Sienkiewicza przedstawia Polaków w bardzo dobrym świetle. To ciągle Polska jest gnębionym narodem, a nigdy nie jest agresorem. Każdy lubi pochlebstwa, dlatego twórczość pisarza tak bardzo przypadła czytelnikom do gustu. Czytając dzieła Sienkiewicza Polacy czują się lepsi od innych narodów, czują się silniejsi i są dumni z postaw naszych przodków. Oczywistym jest, że przeciętny Polak woli przeczytać o bohaterskich czynach polaków, którzy walczyli z Krzyżakami pod Grunwaldem i obrosnąć w piórka, niż czytać o perfidnych posunięciach Polaków, które przecież również w historii miały miejsce. Sienkiewicz jednak nie mógł i zapewne nie chciał o tym pisać, ponieważ krytyka swojego narodu, który był tak uciemiężony nie przypadłaby nikomu do gustu. Gombrowicza zastanawia fenomen twórczości Sienkiewicza, jednak sam przyznaje, że w pewien sposób on również został jego zwolennikiem. Nie da się przecież nie polubić czegoś co przedstawia nas, Polaków w tak dobrym świetle. Nie da się krytykować kogoś, kto chciał pocieszyć serca swoich czytelników. Ja również podzielam zdanie Witolda Gombrowicza. Mimo, iż zauważam, że Henryk Sienkiewicz swoją twórczość dostosowywał do mas i jest ona zbyt oczywista i przewidywalna nie mogę przejść obojętnie obok półki z dziełami polskiego noblisty. Każdy kto choć raz czytał Sienkiewicza zawsze będzie czuł sentyment do jego twórczości. Ogromna popularność dzieł Henryka Sienkiewicza jest zjawiskiem niezwykłym. Oczywiście ma ona swoich zwolenników i przeciwników, jednak nie ma Polaka, który choć raz nie zetknąłby się z jednym z dzieł pisarza. W dzisiejszych czasach kiedy czyta się coraz mniej książek dzieła Sienkiewicza nie cieszą się już tak wielką popularnością. Jednak nigdy nie zostaną one zapomniane.