Romantyzm, epoka w polskiej literaturze samą nazwą kojarzy nam się z miłością. Mężczyzna najczęściej był przedstawiany jako nieszczęśliwy kochanek. A kobieta? Jej postać w literaturze romantycznej przybierała różnorodne formy. Była przedstawiana jako uległa, delikatna i wrażliwa, ale upór, kokieteryjność, czy zmienność w uczuciach również była jej przypisywana. Niekiedy kobieta była również ukazywana jako bezwzględna morderczyni, samodzielnie zacierająca ślady zbrodni. Zatem w tej pracy zajmę się ukazaniem rozmaitych kreacji kobiet w literaturze romantycznej. Zosia i Telimena to dwie główne kreacje kobiece w epopei narodowej Adama Mickiewicza pt. “Pan Tadeusz”. Telimena to dojrzała, piękna i zadbana. Lubi się podobać, oczekuje adoracji ze strony mężczyzn, kokietuje ich „ Odkryła nieco piersi, wygięła się bokiem/ i sama siebie pilnem obejrzała okiem”. W „Panu Tadeuszu” ukazana jest jako kobieta niezdolna do prawdziwej miłości. Jest zmienna w uczuciach. Przy swoim narzeczonym flirtuje z innymi mężczyznami „Ty? W obecności mojej? Ściskasz rękę cudzą?”. Obawia się staropanieństwa, chce się wydać za mąż „Ażeby ślub mój zerwać, to ja Bóg na niebie./Że z temi paznokciami przyskoczę do ciebie I…”. Całkowitą odwrotnością Telimeny jest Zosia; dziewczyna bardzo młoda, niewinna, wychowana w bliskości z naturą co uczyniło ją czystą i wrażliwą. Kocha wieś i sama mówi „że ja na wiejskie urodzona życie”. W utworze opisana jest słowami: „Nagla, cicha i lekka jak światłość miesiąca”. Kiedy pokochała Tadeusza, jej miłość była prawdziwa i wielka. Jest jej smutno, gdy ukochany wyjeżdża, by ratować ojczyznę, ale potrafi zrozumieć jego decyzję i jest dumna z niego. Kolejnym przykładem kobiety z literatury romantycznej jest Pani z ballady „Lilije” Adama Mickiewicza. Pod względem charakteru i poczynań zdecydowanie odbiega od bohaterek „Pana Tadeusza”. Jest młoda, piękna i atrakcyjna co możemy wywnioskować z cytatu: „Ja młoda śród młodzieży/ A droga cnoty śliska!”. Została przedstawiona jako niebezpieczna, mordująca z zimną krwią żona. Kobieta nie żałuje swojej zbrodni, jedynie boi się wyjawienia zbrodni i surowej kary. Pani nie kieruje się zasadami moralnymi, okłamuje swoje dzieci, bierze ślub z jednym z braci zamordowanego męża. Bohaterka jest przykładem pogłębiania analizy psychologicznej kobiety, gdyż ukazane są jej odczucia, roztargnienie i halucynacje po dokonanej zbrodni. Romantyczni artyści w przeróżny sposób przedstawiają kobiety. Mickiewicz wprowadzając tak różne postacie kobiece podkreślił różnorodność charakterów ludzkich. Zosia to spokojna, uczynna, skromna dziewczyna, natomiast Telimena to bohaterka dynamiczna, często w swoich zachowaniach śmieszna, umiejąca walczyć o swoje. Natomiast w „Lilijach” przekazał on wiedzę wiedzę o psychice i przeżyciach człowieka. Pani została przedstawiona bardziej od strony emocjonalnej i psychogicznej.