Bezpieczeństwo myśli społecznej europejskiego i polskiego oświecenia

Na początku zacznę od wyjaśnienia pojęcia “oświecenie”. Do rozpowszechnienia nazwy “oświecenie” przyczynił się Immanuel Kant, wywodził się on z ówczesnych uczonych i twórców. Rozum miał pokonać kłamliwe wierzenia, ciemnote ludzką. Oświecenie nazywane jest również epoką filozofów czy epoką rozumu (tu odwołam się do słów Kartezjusza “myślę więc jestem”). Głównymi datami granicznymi są lata 1688-1789. W Polsce za rozkwit oświecenia przyjmuje się lata 40-te XVIIIw., można wyróżnić trzy fazy obecności tej epoki w naszym kraju.

Na początku zacznę od wyjaśnienia pojęcia “oświecenie”. Do rozpowszechnienia nazwy “oświecenie” przyczynił się Immanuel Kant, wywodził się on z ówczesnych uczonych i twórców. Rozum miał pokonać kłamliwe wierzenia, ciemnote ludzką. Oświecenie nazywane jest również epoką filozofów czy epoką rozumu (tu odwołam się do słów Kartezjusza “myślę więc jestem”). Głównymi datami granicznymi są lata 1688-1789. W Polsce za rozkwit oświecenia przyjmuje się lata 40-te XVIIIw., można wyróżnić trzy fazy obecności tej epoki w naszym kraju. Pierwszą jest faza wstępna od 1740r. do 1764r., druga to faza głowna inaczej nazywana “dojrzałą” od 1764r. do 1795. Ostatnia to faza końcowa (po III rozbiorze Polski) od 1795r. do 1822r. W epoce oświecenia wielką role odgrywały nauki filozofów. Głownym ich działaniem miało być przedstawienie ludziom, że najważniejszym celem w życiu jest stanie się “oświeconym”, czyli pozwolić aby rozum miał przewagę nad naszym zdaniem oraz zrozumieć otaczający nas świat. Jednym z głównych filozofów tej epoki był Francis Bacon (1561-1626) - angielski filozof, który aktywnie działał podczas epoki. Jest uznawany za jednego z twórców tzw. empiryzmu, poglądy że możemu poznać świat przez doświadczenie i zrozumienie go dzięki codziennej pracy i obowiązkach. Wspomnę również o “teorii złudzeń”, która polega na tym, iż człowiek musi stale znosić codzienne funkcjonowanie. Bacon do tych złudzeń zaliczał kierowanie się przesądem jednostek, mysleniem pojęć. Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) - genewski pisarz tworzący w języku francuskim jak i również pedagog oraz filozof. Jean-Jacques słynie z tego że podzielił życie ludzkie na poszczególne segmenty: 1) niemowlęctwo 2) dzieciństwo 3) chłopiectwo 4) młodzieńczość 5) dojrzałość i starość. Był równierz przeciwnikiem monarchii i kościoła. Rousseau jest twórcą “sentymentalizmu”, który głosi, że kierowanie się sercem jest w życiu najważniejsze, moim zdaniem jest to sprzeczne z epoką oświecenia w której liczy się rozum. Rousseau zawarł tezy dotyczące sposobów funkcjonowania struktur państwa w dziele “O umowie społecznej”.Rousseau postulował w niej równość społeczną, podporządkowanie się woli zbiorowej i szacunek dla wspólnego dobra. Tezy te były niebezpieczne dla absolutyzmu i ściągnęły na Rousseau prześladowania. Autor Encyklopedii - Dennis Diderot (1713-1784). Badacz zjawisk przyrodniczych, który na podstawie swoich badań wysnuł wniosek, że “Bóg może nie istnieć”. John Locke (1632-1704) - angielski myśliciel, polityk i lekarz. Locke zajmował się głównie teorią poznania. Fascynował się z jednej strony jasnością myślenia Kartezjusza, a z drugiej zdrowym rozsądkiem Francisa Bacona. Twierdził że człowiek rodzi się wolny i rozumny. Dlatego człowiek nie powinien być karany cieleśnie i to zapewniało by mu bezpieczeństwo w tej epoce. Ignacy Krasicki (1735-1801) - jeden z głównych przedstawicieli polskiego oświecenia, nazywany też “księciem poetów polskich”. Jest twórcą satyr, listów, bajek i nie tylko. Swormułował uniwersalną ideę patriotyzmu. Tworzył dzieła odzwierciedlające wszelkie wady społeczne, co służyło postępow kraju, a co za tym idzie większego bezpieczeństwa. Rozwój nauki w Polsce W 1740r. pijar Stanisław Konarski założył Collegium Nobilium dla młodzieży szlachetnej co stanowiło ważny krok w rozwoju naszej edukacji. W czasach stanisławowskich została podjęta próba nauczania uniwersyteckiego. Uniwersyty stały się później wyższymi szkołami zawodowymi. W 1765r. król Stanisław August Poniatowski założył Szkołę Rycerską, kształtowała ona postawy patriotyczne i moralne, dawał wszechstronną wiedzę oraz przygotowywała do służby wojskwej. Nieoficjalnym hymnem szkoły był wiersz Krasickiego “Święta miłości kochanej ojczyzny”. Oświecenie było trudną epoką : Francja dominowała w Europie, przepych dworu, bogactwo arystokracji a trudna stuacja finansowa w kraju, bunt mieszczaństwa, rewolucja Francuska ; poczucie Polski o ratunek dla kraju przed upadkiem. Bezpieczeństwo w oświeceniu jest zróżnicowane , zależało ono od przedstawicieli i od tego jakie prawdy głosili.

Bibliografia: 1.Podręcznik do języka polski klasa 2 liceum “Renesans Barok Oświecenie”, dział “Oświecenie” 2. Encyklopedia popularna PWN- hasła “oświecenie” 3. Donata Dominik-Stawicka: Vademecum, Język Polski. Operon: 2012 4.Banasiak B., Kalendarium życia i twórczości Jeana-Jacquesa Rousseau, 2016 5. Internet Encyclopedia of Philosophy 6.https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia