Przeznaczenie jako siła rządcząca życiem człowieka

Życie i los ludzki od zawsze są tematami rozważań wielu ludzi. Szczególną uwagę na te kwestie zwrócili starożytni poeci i filozofowie. Antyczni uczeni uważali, że człowiek nie ma żadnego wpływu na swoje przeznaczenie, a fatum, jakie spoczywa na człowieku jest mu pisane już od narodzin. Według tych koncepcji powstało jedno z największych dzieł Sofoklesa „Król Edyp”. Owe założenie szczególnie widoczne w stasimonie IV, po tym jak tytułowy bohater dowiaduje się o wypełnieniu klątwy i podejmuje decyzję o wygnaniu.

Życie i los ludzki od zawsze są tematami rozważań wielu ludzi. Szczególną uwagę na te kwestie zwrócili starożytni poeci i filozofowie. Antyczni uczeni uważali, że człowiek nie ma żadnego wpływu na swoje przeznaczenie, a fatum, jakie spoczywa na człowieku jest mu pisane już od narodzin. Według tych koncepcji powstało jedno z największych dzieł Sofoklesa „Król Edyp”. Owe założenie szczególnie widoczne w stasimonie IV, po tym jak tytułowy bohater dowiaduje się o wypełnieniu klątwy i podejmuje decyzję o wygnaniu. Podobny sposób patrzenia na los ludzki wykazuje największy przedstawiciel rzymskiego antyku Horacy w Carminie I,9. Pieśń chóru ukazuje bezradność człowieka wobec przeznaczenia i jego braku wpływu na koleje losów. Żaden człowiek w teatrze życia nie pisze ról i nie wyznacza partii. Ludzie są marionetką w rękach przeznaczenia. Nawet ludzie, którzy byli dobrzy przez całe życie i respektowali boskie prawa, nigdy nie zaznają do końca szczęścia. Przykład Edypa potwierdza tezę, że nikt nie może nieustannie trwać w szczęśliwości. Po latach beztroskiego życia w Koryncie, przybyciu do Teb, pokonaniu nękającego mieszkańców Sfinksa i w końcu wywyższenia przez lud nadszedł czas, kiedy życie tytułowego bohatera runęło w fasadach. Fatum jakie na niego spadło okazało się być tak ciężkie, że Edyp nie udźwignął brzemienia jakie na nim ciążyło. Zabicie własnego ojca i poślubienie matki było mu pisane odkąd się urodził, a próba odwrócenia przeznaczenia była nieskuteczna. W słowach chóru można doszukać się pewnej zależności, a mianowicie; im człowiek wiedzie szczęśliwsze życie, tym czeka go większy upadek. „Bo któryż człowiek więcej tu szczęścia zażyje Nad to, co w sennych urojeniach uwije, Aby potem z biegiem zdarzeń Po snu chwili runąć z marzeń .” Powyższe słowa świadczą także o tym, że człowiek może zaznać prawdziwego i trwałego szczęścia jedynie we własnych snach i wyobrażeniach. Według pieśni chóru, czas ma także kluczowe znaczenie na koleje losów ludzi i nawet, jeśli upłynie wiele lat, to prawda i tak wyjdzie na jaw, a fatum się wypełni. „Czas wchechwidny, ten odsłoni Winy twojej brud, Ślub nieślubny zemsta goni Płodzących i płód.” W liryku Horacego odnajdujemy podobne podejście do przeznaczenia jak u Sofoklesa. Rzymski poeta twierdzi, że nikt nie jest w stanie przewidzieć tego, co stanie się przyszłości i jakie plany wobec człowieka mają kowale ludzkiej egzystencji - bogowie. „Nie pytaj próżno, bo nikt się nie dowie, Jaki nam koniec gotują bogowie(…)” W tym utworze zawarte są również rady odnośnie tego jak żyć. Osoba mówiąca zaleca, aby przyjmować swój żywot takim, jakim jest i w pełni się z nim cieszyć, bo nie wiadomo, jakie czekają ludzi koleje losu. Ponadto podmiot liryczny podkreśla, że bytowanie człowieka na Ziemi jest krótkie, więc ten czas należy wykorzystać jak najlepiej i nie troszczyć się o to, co będzie w przyszłości. „Będzie ostatnia, czy też nam przysporzy Lat jeszcze kilka tajny wyrok boży, Nie troszcz się o to i… klaruj swe wina.” W utworze pojawia się także rada, aby żyć chwilą i z każdego dnia czerpać jak najwięcej, bo życie jest krótkie. W tragedii Sofoklesa rolę przeznaczenia, widać nie tylko na przykładzie Edypa. Cały ród Ladbakidów obarczony był klątwą i nie tylko tytułowy bohater cierpiał z powodu jego skutków. Następstwa wypełnionego przeznaczenia odczuli także Lajos, który poniósł śmierć z rąk syna, Jokasta, a także dzieci spłodzone z kazirodczego związku syna z matką. W innych lirykach Horacego można się doszukiwać podobnych treści ideowych co w carminie I,9. W wierszu „Do Deliusza” także pojawia się tops „carpe diem” oraz rady odnośnie tego, jak dobrze należy przejść przez ścieżkę życia. W twórczości Horacego widoczny jest również motyw „złotego środka”, który pozwoli zachować w życiu równowagę. Według starożytnego poety bardzo ważne jest zachowanie umiaru. Kiedy przez życie przebiega pasmo niepowodzeń nie należy się poddawać, a gdy spotyka człowieka samo dobro nie należy całkowicie poddawać się ekstazie, bo wszystko jest ulotne. Z twórczości Sofoklesa i Horacego możemy wyciągnąć wiele uniwersalnych prawd o życiu ludzkim, które są aktualne do dziś dnia. Ponadto ludzie powinni się nauczyć się tego, że ból przebija ból, żeby w końcu móc zrozumieć jeszcze głębsze pojęcie tego, co starożytni nazywali f a t u m, a co obecnie nazywa przeznaczeniem. Choćby ludzie nie wiadomo jak bardzo nie umieli się pogodzić z losem i nie potrafiliby go zaakceptować, choćby przeklinali los nie szczędząc przy tym żadnych Bogów, choćby nie wiadomo jak bardzo chcieliby zamknąć wrota, by zatracić siebie, to przecież nikt wie, co jeszcze go czeka. Król Edyp jest przykładem, że nie można ustrzec się przed przeznaczeniem, a szczęście jest ulotne. Ponadto ludzie muszą pojąć, że często nie mają wpływu na to, co się wydarzy, lecz muszą się starać, aby być przeżyć swoje życie jak najlepiej i zachować złoty środek.