BEZROBOCIE

Zgodnie z Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca sie w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy.

Osobie tej przysługuje status bezrobotnego jeżeli:

• ukończyła 18 lat z wyjątkiem młodocianych absolwentów,

• kobieta nie ukończyła 60, a mężczyzna 65 lat,

• nie nabyła prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, lub wychowawczego,

• nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako domownik w gospodarstwie rolnym,

• jest osoba niepełnosprawna, której stan zdrowia pozwala na podjecie zatrudnienia co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru pracy,

• nie jest osoba tymczasowo aresztowana, lub nie odbywa kary pozbawienia wolności,

• nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowy najniższego wynagrodzenia.

Zgodnie z teorią ekonomii bezrobocie jest normalnym zjawiskiem polegającym na tym, że na rynku pracy są osoby chcące pracować, ale pozostające bez zajęcia. Zjawisko to podlega podstawowym prawom ekonomii popytowo (ludzie szukający pracy) podażowej (pracodawcy poszukujący pracy).

RODZAJE BEZROBOCIA

• Bezrobocie Cykliczne (keynesowskie) - występuje podczas kryzysów ekonomicznych, wywołane jest spadkiem koniunktury.

• Bezrobocie Utajone – bezrobocie nie objęte statystyką; występuje w postaci nad zatrudnienia (typowe w gospodarce socjalistycznej), przeludnienia agrarnego (typowe dla krajów słabo rozwiniętych), lub bezrobocia wśród ludzi, którzy zrezygnowali z poszukiwań pracy z powodu beznadziejności swych usiłowań (typowe dla krajów rozwiniętych).

• Bezrobocie Przejściowe (frykcyjne) – jest spowodowane zmiana miejsca pracy lub zmiana kwalifikacji zawodowych.

• Bezrobocie Strukturalne – spowodowane niedostosowaniem struktury podaży pracy do struktury popytu na prace, brak kapitału do stworzenia nowych miejsc pracy.

• Bezrobocie Sezonowe – spowodowane okresowa zmiana warunków klimatycznych i cyklów produkcyjnych w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, zwłaszcza w rolnictwie.

• Bezrobocie Przymusowe – występuje, gdy siła robocza chce przyjąć pracę za obowiązująca na rynku płace, ale nie może jej znaleźć.

• Bezrobocie Lokalne – spowodowane szczególnym nasileniem braku wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub regionach.

• Bezrobocie Klasyczne – występuje, gdy płaca jest utrzymana powyżej poziomu równowagi.

• Bezrobocie Dobrowolne – spowodowane tym, że siła robocza nie chce podjąć pracy za płace równowagi.

METODY POMIARU BEZROBOCIA

W Polsce stosuje się 2 metody pomiaru bezrobocia:

1. Metoda wykorzystywana w statystyce, urzędach pracy (bezrobocie rejestrowane) metoda podstawowa.

Wg tej metody osobami bezrobotnymi są:

1. zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy
2. pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach ( z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych)
3. rejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:

• ukończyły 18 lat - kobiety, które nie ukończyły 60 lat i mężczyźni 65 lat
• nie nabyły prawa do emerytury
• nie są właścicielami gospodarstwa rolnego
• nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej

2. Metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności (BAEL).

Według tej metody do bezrobocia zalicza się:

• W okresie badanego tygodnia badane osoby nie pracowały nawet przez okres 1 h. • Aktywnie poszukują pracy. • Są gotowi natychmiast podjąć pracę.

Ze względu na nieco odmienną definicję bezrobocia przyjęto dane o bezrobociu nieco się różnią. We wszystkich podawanych informacje o bezrobotnych podaje się adnotację wg GUS-u lub BAEL-u.

STOPA BEZROBOCIA- to procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo, szacowanej przez urzędy statystyczne pod koniec każdego prezentowanego okresu (m-ca, kwartału, roku).

STOPA BEZROBOCIA = Liczba bezrobotnych / liczba pracujących + liczba bezrobotnych

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

UJĘCIE KLASYCZNE – tu przyczyną bezrobocia jest ograniczenie w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego obok mechanizmu pracy na rynku pracy. Zatem bezrobocie ma charakter dobrowolny, ponieważ jest wynikiem świadomego braku akceptacji ze strony pracownika (zw. Zawodowych) wymogów mechanizmów rynkowych, a te mechanizmy rynkowe mówią o konieczności obniżenia płac. Zatem w ujęciu klasycznym ingerencja państwa w procesy gospodarcze nie jest potrzebna, aby zwalczyć bezrobocie.

UJĘCIE KEYNSOWSKIE – tu przyczyną bezrobocia jest niewystarczający popyt na towary. Jeżeli kształtuje się w gospodarce wolnorynkowej bezrobocie ma tu charakter przymusowy, ponieważ producenci są zmuszeni obniżyć produkcję, a tym samym zmniejszyć zatrudnienie. W ujęciu Keynsa potrzebna jest ingerencja państwa w procesy gospodarcze w zwalczaniu bezrobocia.

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z BEZROBOCIEM

Mimo, że umiarkowana stopa bezrobocia jest stanem naturalnym i może zmniejszać stopę inflacji to bezapelacyjnie jest to zjawisko co najmniej niepożądane. Wywołuje bowiem szereg negatywnych skutków, zarówno osobom nim dotkniętym jak i całemu organizmowi państwowemu. Przykładowo można wymienić:

Skutki ekonomiczne:

• spadek wartości Produktu Krajowego Brutto (PKB),

• obciążenie majątkowe państwa (zasiłki, szkolenia, renty),

• obniżenie standardu życia wszystkich obywateli,

Skutki pozaekonomiczne

• segmentacja: osoby podejmujące gorszą pracę w związku z widmem bezrobocia, najczęściej na długo pozostają przy jej wykonywaniu, choć w założeniu miała być ona przejściowa,

• dziedziczenie statusu bezrobotnego: zstępni bezrobotnego często przejmują wzorzec życia z zasiłku, nie wykazują motywacji do nauki, często tworząc swoiste regiony bezrobocia,

• bezrobocie długookresowe: przedłużający się status bezrobotnego implikuje wygaśnięcie uprawnień, utratę zdolności do wykonywania zawodu a w konsekwencji ugruntowanie statusu,

• występowanie patologii społecznych (bezdomność, alkoholizm, konflikty z prawem itd.),

• niezadowolenie społeczne i frustracje osobiste,

• pogorszenie stosunków w zakładach pracy (stres, ryzyko mobbingu),

• inne np. migracja, niechęć wobec władz, wycofywanie się z życia społecznego etc.

METODY WALKI Z BEZROBOCIEM

Do walki z bezrobociem powinno być zaangażowane państwo. Formy działania państwa mogą przyjąć postać aktywnych lub pasywnych:

Aktywne:

• Finansowanie szkoleń, szczególnie istotne przy bezrobociu strukturalnym.

• Udzielenie kredytów dla bezrobotnych.

• Dotowanie miejsc pracy w tym częściowe zwolnienia z podatków.

• Roboty publiczne, propozycje prac tymczasowych oraz telepracy (art. 675 – 6717 Kodeksu Pracy) oraz umożliwienie „spotkania się” pracodawców i pracowników przy pomocy pośrednictwa pracy. Na mocy przepisów pracy pracodawcy w Polsce są zobligowani do zgłaszania wolnych miejsc pracy właściwemu urzędowi pracy.

• Wspieranie inicjatyw bezrobotnych w tym w oparciu o europejskie fundusze spójności w ramach polskich programów operacyjnych: Innowacyjna Gospodarka czy Kapitał Ludzki.

Pasywne:

Udzielanie zasiłków - w Polsce za pośrednictwem powiatowych urzędów pracy. Nasz system prawny przewiduje, iż okres pobierania zasiłku może trwać 6, 12 bądź 18 miesięcy a jego wysokość zależy od stopy bezrobocia w miejscu zamieszkania bezrobotnego, jego stażu pracy i sytuacji rodzinnej. Aby nie pozbawiać motywacji do pracy osób otrzymujących zasiłek ma on charakter krótkotrwały.