Z pewnością literatura i sztuka są dużą częścią przekazu, który dociera do człowieka. Czy jednak znaczy to, że mogą być pomocne w sztuce rozumienia świata i samego siebie? Tak, w podobnym stopniu jak wszystko, co widzimy, słyszymy i o czym czytamy. Różnorodne teksty kultury zawsze przekazują odbiorcy jakąś cząstkę wiedzy na temat rzeczywistości, nawet biorąc po uwagę, że jest to wiedza z punktu widzenia autora. Często w literaturze zawarto odpowiedzi na przeróżne pytania, które kiedyś nurtowały człowieka lub nawet takie, które zadajemy sobie dzisiaj. Sztuka działa podobnie, lecz drogą wizualizacji. Sztukę można z grubsza podzielić na dwie odmiany - sztukę dla sztuki, w której całym sensem jest samo dzieło, oraz sztukę o jakimś stopniu utylitarności.

Sztuka, nawet najbardziej awangardowa, nigdy nie była całkiem oderwana od rzeczywistości. Gdyby usunąć ze sztuki człowieka i świat, nie miałaby ona żadnego sensu - była odczłowieczona a przez to niepotrzebna. Podstawowym zadaniem sztuki było przecież zawsze uzewnętrznianie człowieka - jego emocji, pragnień, tęsknot, dążeń, marzeń i przemyśleń. Część dzieł sztuki porusza także tematykę polityczną lub społeczną.

W literaturze polskiej szczególne miejsce należy się literaturze patriotycznej, dlatego warto bliżej przyjrzeć się jej korzeniom i rozwojowi. Za pierwszego poetę patriotycznego uznaje się greckiego twórcę Tyrtajosa (VII wiek p. n. e.), który pisał:

“Rzecz to piękna zaprawdę,

gdy krocząc w pierwszym szeregu,

ginie człowiek odważny,

walcząc w obronie ojczyzny.”

Oczywiście nawet literatura patriotyczna podporządkowana była warunkom polityczno - społecznym panującym w państwie autora oraz ich zmianom, stąd coraz bardziej zbliżała się do tematyki społecznej. Przesłania zmieniały się zależnie od poglądów autora, wydawcy oraz porządku obowiązującego w danym kraju.

Nowoczesna literatura, z której czerpać można wiedzę o świecie pojawiła się w oświeceniu. Podstawowym hasłem literatury oświeceniowej było “bawiąc uczyć i wychowywać”. Franciszek Karpiński napisał w “Na dzień trzeciego maja”: “Rzucajmy kwiat po drodze, tędy przechodzić mają szczęścia narodu wodze, co nowy rząd składają”. Zawarł tu wszystkie powinności nowoczesnej literatury - intelektualną (kształcenie), dydaktyczną (wychowywanie) oraz estetyczną (zachwycanie). Karpinski jest przykładem twórcy związanego i starającego się wpłynąć na losy ojczyzny i narodu. Wielu jemu podobnych służyło swą sztuka i literaturą nie tylko estetyce, ale i ważniejszym z punktu widzenia społecznego celom. Tacy właśnie autorzy byli w trudnych czasach ambasadorami kultury oraz uznawali się za sumienie narodu. Podobni im twórcy pojawiali się zresztą już w czasach starożytnych. Później, w romantyzmie, czuwanie nad narodem artyści, a zwłaszcza literaci, uznali za swoja główną misję. W końcu jednak każdy autor może wybrać, w jaki sposób będzie starał się wyrazić wrażenia powodowane przez otaczającą go rzeczywistość. Dzisiejsi czytelnicy mogą dowiedzieć się, jak kiedyś wyglądał (lub raczej jak powinien wyglądać) patriotyzm.