POECI WSPÓŁCZEŚNI WOBEC TRADYCJI LITERACKIEJ. OMÓW, W JAKI SPOSÓB MARIA PAWLIKOWSKA – JASNORZEWSKA I KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI WYKORZYSTALI W SWOICH UTWORACH XVIII- WIECZNY WIERSZ FRANCISZKA KARPIŃSKIEGO. Home /EPOKI LITERACKIE/ Poeci współcześni wobec tradycji literackiej. Omów, w jaki sposób Maria Pawlikowska – Jasnorzewska i Konstanty Ildefons Gałczyński wykorzystali w swoich utworach XVIII- wieczny wiersz Franciszka Karpińskiego. Poeci współcześni wobec tradycji literackiej. Omów, w jaki sposób Maria Pawlikowska – Jasnorzewska i Konstanty Ildefons Gałczyński wykorzystali w swoich utworach XVIII- wieczny wiersz Franciszka Karpińskiego.

               Poeci współcześni często nawiązują do utworów powstałych w innych epokach literackich. Sielanka Franciszka Karpińskiego jest lubianym pretekstem do powstania współczesnych parafraz. Do takich należą utwory Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej oraz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego ,,Filon i Laura”. Konstanty Ildefons Gałczyński podejmuje dyskusję z sielanką sentymentalną pod tytułem,, Laura i Filon ‘’ Franciszka Karpińskiego. Sygnałem, że utwór to parafrazą, jest zamierzona zmiana kolejności imion bohaterów oraz wprowadzenie kolejnej postaci – Dobrze poinformowanego faceta. Głównymi narzędziami literackiego przekazu, którymi posługuje się Gałczyński jest drwina i ironia.

Świadome zabiegi artystyczne, takie jak zachowane podobieństwo do oświeceniowego oryginału, świadczą o znaczącym wpływie pierwowzoru. Stał się inspiracją do powstania utwory współczesnego, poeta zastosował w swoim utworze wersy dziesięcio- i ośmiozgłoskowymi oraz rymy krzyżowe. W utworze zaskakuje gradacja uczuć oraz ciekawie stworzona atmosfera. Poeta na początku zadbał o stworzenie romantycznej atmosfery charakterystycznej dla sielanek, aby po chwili brutalnie zburzyć ten nastrój naturalistycznych opisem. Utwór Franciszka Karpińskiego to przykład popularnej w oświeceniu sielanki, gdzie miłość łącząca dwojga ludzi przedstawiona jest w pięknej scenerii natury. To ona sprawia, że uczucie jest czyste i wzniosłe. Gałczyński pozbawia bohaterów niewinności : Filon okazuje się być wiarołomnym mężem, który dał się namówić na randkę z Laurą. W sielance Karpińskiego natura sprawiała, że miłość dwojga kochanków jest piękna, wpisana w sielankowe krajobrazy przyrody. Laura Karpińskiego czeka na ukochanego pod jaworem, symbolem ich wspólnej miłości. U Gałczyńskiego jawor staje się miejscem schadzki, jest obserwatorem zdrady Filona, natura staje się świadkiem wiarołomstwa męża. Sielanka wywodziła się jako gatunek literacki z poezji greckiej, pokazywała codzienne perypetie miłosne mieszkańców wsi; w utworze Karpińskiego bohaterka jest pasterką. Wiodą oni beztroskie życie na łonie sprzyjającej im natury. W oświeceniu sielanka budziła uczucie tęsknoty za pięknym uczuciem, sprzyjała powstaniu marzeń o miłości czystej i głębokiej. W utworze Gałczyńskiego pasterka – Laura została pozbawiona niewinności, staje się przebiegłą uwodzicielką, która czeka na męża innej kobiety. Miłość łącząca przedstawionych we współczesnej wersji Gałczyńskiego bohaterów nie budzi zazdrości, ale raczej wydaje się godna potępienia. Sam poeta drwi ze współczesnych : Laury i Filona, dowodem kpiny staje się puenta, czyli dziwne dźwięki, okazujące się odgłosem uderzeń,, a to klaskanie, co się rozlega, to żona go ( Filona) w gębę wali ‘’.Filon został ukarany za swoją zdradę, a Laura okazała się pozbawioną zasad moralnych kusicielką. W utworze Gałczyńskiego miłość traci swoją niewinność, prawdopodobnie poeta chciał podkreślić, że współcześnie miłość dwojga ludzi przestaje być niewinna. Często jest naznaczona zdradą, cierpieniem bliskich, strachem przed karą za wiarołomstwo.

        Maria Pawlikowska Jasnorzewska w wierszu ,, Lara i Filon ’’rezygnuje z nawiązania do operowej budowy utworu. Utwór Karpińskiego w swojej kompozycji przypominał oświeceniową operę, sielankę rozpoczynała aria Laury, kończył dialog kochanków. W wierszu poetki nie można odnaleźć podobieństw w budowie wiersza, najważniejszy jest temat miłości oraz przemijania. Sielanka stał się dla poetki wprowadzeniem do smutnej refleksji nas kruchością życia, ale też przemijaniem uczuć. W wierszu Pawlikowskiej nie ma miejsca na czułość i wzruszenie charakterystyczne dla oświeceniowej sielanki. Przeciwnie poetka podkreśla groteskowość postaci, Filon wygląda jak pasikonik w zielonym fraczku, a Laura chudą dłoń opierała na biodrze. Postaci bohaterki tylko z pozoru przypomina przepiękne, pełne wdzięku pasterki; modra opaska staje się symbolem złego gustu, poetka wyraźnie drwi z Lary. W przeciwieństwie do oświeceniowej pięknej, sielankowej przyrody będącej świadkiem miłości zakochanych, poetka tworzy karykaturę sielankowej natury – ,, A jawor był szumiący, smutny i siny ’’. Pawlikowska mówi o miłości w sposób smutny, odbiera jej piękno i wzniosłość, bohaterowie są groteskowi, przyroda brzydka, a najsmutniejsza jest puenta. Życie człowieka jest kruche, szybko przemija, uczucie też nie jest stałe, z pewnością minie – ,, Przyszli w proch się rozsypać ’’.

Utwory poetów współczesnych : ,, Filon i Laura ’’ Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i ,, Laura i Filon ’’ Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej zmuszają do refleksji, niosą głęboką myśl. Sielanka Franciszka Karpińskiego staje się tylko pretekstem do przekazania smutnych spostrzeżeń na temat otaczającego nas świata oraz tworzących go wartości. Współczesna miłość przestała być czysta i piękną, a życie szybko mija razem z uczuciami łączącymi dwojga zakochanych. Różny jest się sposób przekazania spostrzeżeń. Gałczyński posługuje się ironią i groteską, zmusza do śmiechu, Pawlikowską chociaż drwi z Filona i Laury, jej komentarz jest bardzo smutny.