W literaturze polskiej można znaleźć wiele powtarzających się motywów. Mimo upływu lat, przemijania kolejnych epok literackich motyw domu jest wszechobecny. Zmienia się jego znaczenie i wymiar, ale jedno pozostaje bez zmian: waga jaką przywiązuje do tego miejsca człowiek. W „Panu Tadeuszu” dom jest symbolem patriotyzmu, polskości, jedności narodu. Uosabiając dom w epopei Adama Mickiewicza można powiedzieć, że jest on prekursorem i kultywatorem narodowych tradycji. W „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego dom jest przedstawiony na wielu płaszczyznach. Jawi się jako ostoja dla samotnika, człowieka nie rozumianego przez świat czy emigranta, który pod przymusem musiał opuścić ojczyznę. Zasadnicza różnica polega na tym, że w powieści Żeromskiego prawdziwy dom jest marzeniem, rzeczą ciężką do zdobycia. Pierwszy fragment stanowi część I księgi „Pana Tadeusza”. Bohaterem jest Tadeusz, który powraca ze studiów i wchodzi do swojej komnaty, która wygląda tak samo jak za dawnych lat. Poprzez epitety takie jak „starodawne”, „znajome” autor pokazuje nam, że to miejsce jest nadal bliskie sercu bohatera. Tadeusz wzrusza się na widok swojego pokoju, zauważa, że nic z niego nie zginęło, wszystko znajduje się na tym samym miejscu, jednak bohater dostrzega, że teraz wszystkie te rzeczy nie są mu tak niezbędne jak za młodych lat. Oznaką wcześniej wspomnianego patriotyzmu są obrazy wiszące w pokoju, takiej osobowości jak Kościuszko, po którym imię odziedziczył tytułowy bohater. Dworek w Soplicowie obrazuje wielką tęsknotę za wolną Polską, dowodem na to jest wiszący zegar wygrywający Mazurek Dąbrowskiego. Niezwykła moc tradycji dworu w Soplicowie łączy i wytwarza wspólną więź wśród domowników. We fragmencie II ukazana jest rozmowa Joasi z Tomaszem Judymem. Młodzi zamierzali się pobrać i planowali swoją przyszłość. Joasia chciała być razem z ukochanym nawet wtedy, kiedy rzucił on dobrze płatną posadę w Cisach i zamieszkał w okolicy kopalni, lecząc górników i innych mieszkańców za bardzo niską cenę. Dla bohaterki nieważną sprawę stanowił dom, w którym po ślubie miałaby gospodarować. W rozmowie z Tomaszem cieszyła się, kiedy opowiadała o prostym i skromnym życiu. Potrzebowała ona miłości, której w dzieciństwie zaznała niewiele, dlatego wyrzekała się dóbr materialnych na rzecz uczuć, którymi obdarzał ją Judym. Dom był tylko miejscem zamieszkania szczęśliwych, kochających się ludzi, którzy wspólnie pokonywali trudności.

             W przypadku Tomasza sprawa domu rodzinnego wyglądała całkowicie inaczej. W odróżnieniu od swojej narzeczonej, która spędziła dzieciństwo w podupadającym dworku szlacheckim, a później pracowała jako guwernantka bogatych panienek z „ dobrego domu”, Judym przez długie lata żył w niedostatku. Już w pierwszej rozmowie z Joasią przyznał się, że najmłodsze lata spędził w Warszawie w dzielnicy robotniczej. Dzieciństwo było dla niego niezbyt miłe, ponieważ całymi dniami bawił się na ulicy, odziany w strzępy ubrania i głodny. Pewnym wybawieniem od nieciekawej przyszłości stanowiło pojawienie się w ubogim mieszkaniu bogatej, nieznanej ciotki, która chciała zabrać do siebie jednego z siostrzeńców. Wybrała ona Tomasza, który był przystojniejszy od Wiktora. Od momentu, w którym główny bohater wyprowadził się od rodziców, jego życie nie polepszyło się- dalej musiał pracować i mieszkać w trudnych warunkach. Tylko dzięki pomocy lokatora swej ciotki zdołał zdobyć wykształcenie- zawód lekarza.