Głównym bohaterem powieści Ludzi bezdomnych jest doktor Tomasz Judym, postać wyrastająca ponad przeciętność, typowy bohater Żeromskiego, altruista i nonkonformista. W czasie odczytu w sprawie higieny wygłoszonego na spotkaniu lekarzy poznajemy poglądy Judyma na prace lekarza. Judym jest zaskoczony negatywną reakcją kolegów na jego idee. Zwraca uwagę na wyjątkowość pozycji lekarza w społeczeństwie i przypisuje mu pewne posłannictwo. Analizując współczesny mu stan społeczeństwa zauważa, że lekarz jest sługą bogatych pacjentów, co nie powinno mieć miejsca. Zawód lekarza według Judyma jest posłannictwem, zadaniem lekarzy jest zmieniać rzeczywistość, troszczyć się o poprawę warunków życia i higieny najuboższych. Szczególnie ważna jest, zdaniem Judyma, profilaktyka i oświata medyczna. Uważa on, że lekarze powinni zwalczać przyczyny chorób, a nie tylko ich skutki. Słowa Judyma wywołują oburzenie lekarzy, dla których idealizm Tomasza jest chorobą mrzonką i zagrożeniem interesów środowiska lekarskiego.Po burzliwej dyskusji Judym jest przekonany, że nie znajdzie wśród warszawskich lekarzy żadnego poparcia.Na kształtowanie się poglądów doktora Tomasza Judyma niewątpliwy wpływ mało jego życia. Pochodził z ubogiej rodziny mieszkającej przy ul. Ciepłej w Warszawie. Jego ojciec, szewc, był alkoholikiem. W dzieciństwie zajęła się ciotka, kobieta lekkich obyczajów, w zamian za możliwość chodzenia do szkoły, musiał pełnić u niej funkcję służącego. Warunki życia u ciotki były bardzo ciężkie. Ale Judym był wytrwały, chciał studiować. Znosił pogardę ciotki i bywających u niej mężczyzn, zarabiał korepetycjami, skończył studia medyczne i wyjechał na praktykę do Paryża. W czasie pobytu w Paryżu Judym interesuje się warunkami życia najbiedniejszych. Zwiedza domy noclegowe, przytułki. Obserwuje, jak radzą sobie z nędzą instytucje za granicą, by zdobyte doświadczenia wykorzystać później w kraju. Po powrocie do Warszawy Judym zostaje asystentem w klinice chirurgicznej. Otwiera praktykę lekarską, nie ma jednak żadnych pacjentów. Pragnie nie tylko leczyć, ale zapobiegać chorobom, chce podnieść poziom higieny i spłacić dług grupie społecznej, z której wyszedł. Do swoich celów usiłuje przekonać warszawskich lekarzy. Na spotkaniu u dr Czernisza prezentuje referat, w którym przedstawia fatalny stan zdrowia i higieny najuboższych grup społecznych, a także nakreśla dla lekarzy ideowy program działania – nie znajduje jednak zrozumienia. Judym jawi się jako nonkonformista, nie ulega naciskom otoczenia. Broni swoich ideałów, podejmuje bezowocową praktykę. Tomasz pragnie poświęcić się dla pracy społecznej, chce uzdrowić społeczeństwo polskie – te idee próbuje realizować także jako lekarz w sanatorium w Cisach. Konflikt z Krzywosądem, który nie chce osuszenia stawów, z powodu których okoliczni chłopi masowo zapadają na malarię, zawsze Judyma do wyjazdu. Zamiast działania opartego na kompromisach, filantropii i powolnym realizowaniu celów. Judym znów wybiera postawę radykalną. Nie godzi się z istniejącym stanem rzeczy i samotnie postanawia z nim walczyć. Znowu ponosi klęskę. Po wyjeździe z Cisów Judym wraz z Korzeckim jedzie do Zagłębia, największego wówczas w Królestwie ( po Warszawie) ośrodka przemysłowego. W Sosnowcu Korzecki oprowadza Tomasz po kopalni. Judym poznaje warunki życia robotników. Podejmuje dwie decyzje : postanawia zostać w Sosnowcu i poświęcić się pracy dla polepszenia warunków życia robotników, rezygnuje także z zamiaru poślubienia Joasi. Uważa, że musi walczyć sam. Twierdzi, że życie rodzinne w każdym człowieku budzi dorobkiewicza. Judym boi się , że po założeniu rodziny zacząłby taktować swój zawód jedynie jako źródło dochodu. Joasia rozumie jego życiowe ideały, chce mu pomagać. Jej argumenty nie przekonują jednak Judyma i nie zmienia swojej decyzji. Judym ma poczucie odpowiedzialności za los tych ludzi. Uważa, że jego obowiązkiem jest spłacić dług wobec swojej grupy społecznej . W rozmowie z Joasią broni swoich racji, starając się przekonać nie tyle Joannę, co samego siebie. Symbolem wewnętrznych rozterek Judyma jest rozdarta sosna. Judym nie umie się pogodzić dwóch wartości : szczęścia osobistego i idei poświęcenia się dla polepszenia warunków życia najbiedniejszych. Judym to nonkonformista i społecznik. Działa samotnie, jest wyobcowany ze społeczeństwa, wierny ideałom, nie godzi się na żadne kompromisy. Wierzy w posłannictwo zawodu lekarza i chce poświęcić się dla szczęścia ludzkości, dlatego też rezygnuje z życia osobistego na rzecz realizowania wyższych celów. Zbuntowany wobec rzeczywistości, wielokrotnie wchodzi w konflikt ze społeczeństwem. Wierzy w naukę jako narzędzie polepszenia losów społeczeństwa, czuje się odpowiedzialny za innych, i w imię tego podejmuje walkę ze złem i niesprawiedliwością społeczną. Judym nie godzi się na społeczną krzywdę, wierny swoim ideałom podejmuje walkę z panującym porządkiem społecznym. Jego nonkonformizm i altruizm skazują go na samotne działanie i wyobcowanie.