Bezpieczeństwo ekonomiczne kraju wyraża się w zdolności gospodarki do suwerennego przezwyciężania skutków wynikających z ekspansji napięć w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych. Bezpieczeństwo ekonomiczne wyraża stopień podatności danego kraju na przeniesienie przez płaszczyznę gospodarczą, głównie przez transmisję kanałami i mechanizmami zależności ekonomicznych, działań gospodarczych o charakterze politycznym, skierowanych na osłabienie bezpieczeństwa kraju. Wg Krzysztofa Księżopolskiego: Bezpieczeństwo ekonomiczne to niezakłócone funkcjonowanie gospodarek, to znaczy utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw. Definicja ta łączy w sobie element ekonomiczny i politologiczny. Istnieją 4 wymiary bezpieczeństwa ekonomicznego, które są ze sobą logiczne powiązane i zależne:

• wymiar finansowy,
• surowcowo-energetyczny,
• żywnościowy,
• dostępu do czystej wody. Czynnik wpływający na bezpieczeństwo ekonomiczne:
• wielkość inwestycji zagranicznych
• Inflacja (0-3%) – bezpieczna. Deflacja – ceny maleją, w długiej perspektywie gospodarka traci, ponieważ tracą producenci, może pojawić się bezrobocie.
• Bezrobocie – naturalna stopa bezrobocia (4/7%)
• Wzrost PKB – rozwój gospodarki między 3 a 6% rocznie. Najlepszy stały równomierny.
• Deficyt budżetowy – państwo więcej wydaje niż ma dochody. Dozwolone/dopuszczalne 3% PKB.
• Dług publiczny – wieloletnie zadłużenie państwa wynikające z istnienia deficytu budżetowego. 60% PKB – możliwy dług publiczny.
• wartość eksportu i importu, państwom zależy głównie na eksporcie, ponieważ wtedy zarabiamy Sposoby na łatanie dziury budżetowej – obligacje, podatki, kredyty. Bezpieczeństwo ekonomiczne to nie tylko zabezpieczenie narodowych interesów, ale również gotowość i zdolności instytucji władzy do stwarzania mechanizmów realizacji i obrony interesów rozwoju krajowej gospodarki, utrzymywania społeczno-politycznej stabilności wśród ludności (Rosja). Zagrożenia a agresja ekonomiczna • Zagrożenia mogą wynikać z ukierunkowanego działania w postaci agresji ekonomicznej, wojny gospodarczej, uzależnienia, a także z oddziaływań pośrednich, czyli z działań nieukierunkowanych, zamierzonych i niezamierzonych, • Mechanizm agresji ekonomicznej dotyczy ukierunkowanego, zamierzonego działania na inne państwa, • Agresja ekonomiczna może mieć charakter otwartego działania, czyli wojny gospodarczej lub działań zmierzających do uzależnienia, • Agresja jest celową działalnością ukierunkowaną na destabilizację gospodarki danego państwa, a uzależnienie gospodarcze to stan relacji między państwami, który ogranicza swobodę korzystania z własnych zasobów, czyli odnoszenia korzyści. Agresja może polegać na: • Narzuceniu jednostronnie korzystnych umów, • Świadomym tworzeniu stanu uzależnienia gospodarczego i technologicznego poprzez ograniczony dostęp do technologii lub wykup firm posiadających technologie celem wstrzymania jej rozwoju, • Manipulowaniu, dzięki wpływowi na gospodarkę danego państwa, jego wskaźnikami ekonomicznymi (agencje ratingowe, prywatne instytucje; można wpływać na wielkość wzrostu PKB, inwestycje w danym kraju) • Wstrzymaniu przepływów handlu, usług i kapitału. Uzależnienie ekonomiczne • To uzależnienie od eksportu do danego kraju w takim stopniu, iż zmiana taryfowych lub parataryfowych (środki wpływające na wielkość importu i eksportu, które nie są cłami) środków ochrony rynku w tym państwie może doprowadzić do załamani gospodarczego, • To uzależnienie od importu z danego kraju w takim stopniu, iż przerwanie lub ograniczenie dostaw może doprowadzić do załamania gospodarczego, • To uzależnienie sektora finansowego od systemu danego państwa w takim stopniu, iż przerwanie lub ograniczenie dostaw nie znajdując w podaży rynku krajowego może doprowadzić do załamania gospodarczego, • To uzależnienie sektora kapitałowego. Agresja ma charakter działań otwartych, natomiast uzależnienie jest działaniem wieloletnim Narzędzia agresji: ekonomiczne • Embargo na dobra strategiczne, technologie, inwestycje • Presja finansowa wywierana na waluty słabsze • Zawieranie umów handlowych z klauzulą wyłączności lub prawa pierwokupu • Skupowanie lub sprzedawanie nadwyżek dóbr strategicznych w celu wywołania wahań cenowych • Wprowadzenie ceł, opłat wyrównawczych lub innych barier • Pomoc ekonomiczna • Wprowadzenie licencji importowych • Dokonywanie zmian w formach i warunkach kredytowania • Ograniczenia dewizowe Narzędzia agresji: administracyjno-prawne • Zakaz współpracy naukowej, • Zamykanie lub otwieranie granic dla migracji siły roboczej i turystyki, • Zamykanie lub ograniczenie dostępu do dróg lądowych, portów i lotnisk, • Ogłaszanie czarnej listy firm i osób • Ogłoszenie blokady gospodarczej bez użycia sił zbrojnych- tzw. Blokada papierowa lub gabinetowa – cel moralno-propagandowy Narzędzia agresji: dyplomatyczne • Zmniejszenie zaufania do firm, rządów, krajów • Antyreklama i inspirowanie bojkotu towarów • Penetracja polityczno-ekonomiczna obszarów i firm – WYWIAD GOSPODARCZY • Szantaż – wywieranie nacisku dyplomatycznego z użyciem groźby nieformalnych sankcji gospodarczych Sytuacja konfliktowa • Występuje, gdy strony formują sprzeczne cele i dysponują możliwościami ich osiągnięcia, ale nie podejmują działań zmierzających do ich realizacji Wchodzenie przez państwo w sytuację konfliktową zależy od wielu czynników • Wola wchodzenia w konflikty gospodarcze – czynnik polityczny – może ona podwyższać lub obniżać prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktów • Charakter przedmiotu sprzeczności • Wielkość środków możliwych do zastosowania • Stosunek potencjałów gospodarczych stron konfliktu • Rachunek korzyści i kosztów • Wzajemne znaczenie powiązań gospodarczych stron konfliktu • Ograniczenie prawnomiędzynarodowe i instytucjonalne • Dotychczasowe częstotliwości, skuteczności stosowania określonego przedmiotu w rozstrzyganiu sporów