motyw przemijania - analiza porównawcza wierszy

Motyw przemijania jest często poruszany w dziełach literackich od wielu epok. Kruchość, słabość i krótki czas ludzkiego życia jest zazwyczaj zestawiany z wieloletnim, niekiedy nieśmiertelnym czasem istnienia przedmiotów. Refleksjami na ten temat zajmowało się wielu światowych pisarzy, w tym polska poetka Wisława Szymborska i argentyński Jorge Luis Borges. W wierszu Szymborskiej „Muzeum“ podmiotem lirycznym jest kobieta przebywająca w tytułowym miejscu. Opisuje ona przedmioty niegdyś codziennego użytku, dziś już tylko pozostawione w gablotkach budynku, służące jedynie do ich podziwiania.

Motyw przemijania jest często poruszany w dziełach literackich od wielu epok. Kruchość, słabość i krótki czas ludzkiego życia jest zazwyczaj zestawiany z wieloletnim, niekiedy nieśmiertelnym czasem istnienia przedmiotów. Refleksjami na ten temat zajmowało się wielu światowych pisarzy, w tym polska poetka Wisława Szymborska i argentyński Jorge Luis Borges.

W wierszu Szymborskiej „Muzeum“ podmiotem lirycznym jest kobieta przebywająca w tytułowym miejscu. Opisuje ona przedmioty niegdyś codziennego użytku, dziś już tylko pozostawione w gablotkach budynku, służące jedynie do ich podziwiania. Poetka dzieli wiersz na sześć strof. W pierwszej i drugiej zestawia przedmioty wraz z ich funkcjami. Stosuje zaprzeczenia („Są talerze, ale nie ma apetytu”) i pytania (“Jest wachlarz - gdzie rumieńce?”), które służą do zaznaczenia, że owe przedmioty są bezużyteczne, lecz kiedyś dzięki nim wzbudzano uczucia, ludzkie potrzeby. W trzeciej zwrotce wiersza jest ukazany śpiący “omszały woźny”, który sam niedługo może stać się zakurzonym, niepotrzebnym już przedmiotem, a w czwartej i piątej strofie Szybmborska ironicznie i prześmiewczo przedstawia nieśmiertelność rzeczy i porównuje je do krótkiego ludzkiego życia (“Korona przeczekała głowę.”). W ostatniej zwrotce autorka prezentuje jednak postawę osoby pragnącej walczyć I za wszelką cenę pragnącej żyć I przeżyć czas przedmiotów. Cały wiersz pełen jest różnych środków stylistycznych i jest ekspresyjny.

W wierszu Borgesa “Rzeczy” podmiotem lirycznym jest mężczyzna, który prawdopodobnie siedzi w swoim domu i obserwuje otaczające go przedmioty. Egzemplifikuje je, wymienia te zwyczajne, nie mające wielkiego znaczenia (” pęk kluczy spinacz”), a także te, z którymi wiążą się wspomnienia i przeżycia (“książka i między jej stronicami fiołek zmięty”). Pisarz podkreśla przemijalność ludzkiego życia (“dni nielicznych, co mi zostały”), mówi również o towarzyszących mu przez cały czas rzeczach, które z pewnością go przeżyją, lecz nie będą świadome naszej nieuchronnej śmierci. Używa do tego uosobień (“małomówni”, “ślepi”). Cały wiersz, w przeciwieństwie do Szymborskiej, sprawia wrażenie stałego, melancholijnego, nostalgicznego.

Oba te utwory poruszają temat nieuchronnej śmierci, przemijania, którym towarzyszy wieczne życie przedmiotów martwych, lecz inna postawa każdego z autorów jest wyraźnie zaznaczona. Wisława Szymborska pragnie walczyć z przemijaniem, jest buntowniczką. Jorge Luis Borges wydaje się jednak pogodzić z nieuniknioną śmiercią i przyzwyczaić się do tej myśli. Oboje używają przeróżnych środków stylistycznych: uosobień, porównań, zestawień, metafor, pytań, wykrzykników, lecz różni ich sposób przedstawienia wiersza. U Szymborskiej są to ironiczne, żywe reflekcje na temat przemijania, u Borgesa zaś nastrój wiersza jest melancholijny, spokojny.

Wielu ludzi podejmowało się pisania o oczywistej śmierci, przemijaniu, zapomnieniu, jednak to, jak to przestawiają, zależy od postawy jaką przyjmą na początku. Czy jest to zwykłe pogodzenie, czy wola przeżycia? Każdy postrzega to inaczej i pisze o tym we własny sposób.