Autoportret jest to malarski, rzeźbiarski, graficzny lub fotograficzny portret artysty wykonany przez niego samego. Najwcześniejszy znany autoportret powstał w Egipcie ok. 2650 roku p.n.e., jednak był rzadki w starożytności. W średniowieczu powstawały autoportrety idealizowane, często autor malował siebie jako asystującego w scenie religijnej. Samodzielny autoportret pojawił się w renesansie wskutek podniesienia prestiżu artysty i nacisku na osobowość człowieka. Temat autoportretu popularny jest do dziś. Malowali je najwybitniejsi malarze, tacy jak: Rafael Santi czy Peter Paul Rubens. Często pełnił on funkcje narzędzia samopoznania i autorefleksji czy malarskiego pamiętnika życia duchowego. Pod względem ilości namalowanych autoportretów przodują barokowy malarz Rembrandt oraz współczesny artysta Jacek Malczewski.

Rembrandt w przeciągu kilku lat stał się członkiem elity, zdobył majątek oraz sławę. Najlepszym sposobem wyrażenia tego było namalowanie autoportretu, który ukazywałby, kim tak naprawdę jest. Na obrazie „Autoportret w futrzanym płaszczu” z 1634 roku ma na sobie typowe dla artysty nakrycie głowy, założone na bakier, kaftan podbity futrem znamionuje osiągnięcie znacznej zamożności. Dzięki umiejętnemu nakładaniu świateł i cieni ujmuje sobie kilka lat, możliwe, iż ze względu na młodą żonę. Artysta operuje światłem w stylu caravaggionistów, czyli światłocieniowego, kontrastowego i dramatycznego stylu. Mimo to, widać, że wypracował swoje własne podejście, światło jest delikatne i rozproszone.

„Autoportret na tle Wisły” Jacka Malczewskiego z roku 1901 rozpoczyna serię portretów Malczewskiego o charakterystycznej kompozycji, przedstawiających modela en pied, czyli w całej postaci albo w półpostaci na tle krajobrazu lub integralnie wpisanych w pejzaż. Artysta wykorzystuje w nich, zazwyczaj, znane od czasów renesansu ujęcie ukazujące portretowaną osobę tuż przy dolnej krawędzi obrazu, na tle rozległego widoku. Tłem dla omawianego wizerunku jest najbliższe Malczewskiemu otoczenie – Wisła przepływająca nieopodal jego domu na Zwierzyńcu – wielokrotnie przedstawiane w studiach pejzażowych z lat 1904–1913. Zamyślenie i nieco melancholijny wyraz twarzy artysty kontrastuje z letnim, pełnym uroku krajobrazem. Choć Malczewski prezentuje się w przeróżnych strojach i otoczeniu, jego charakterystyczna twarz o wysokim czole, ciężkich powiekach, odstających uszach i spiczastej bródce jest niemal wszędzie taka sama, nie zmienia jej upływ czasu, niczym miałby na sobie maskę.

Rembrandt na obrazach ukazywał się w zupełnie inny sposób niż Malczewski. Obaj malarze mieli spore doświadczenie w malowaniu własnych wizerunków. Pierwszy z nich namalował ponad sześćdziesiąt autoportretów, natomiast drugi niemal sto. Rembrandt wielokrotnie stawał przed lustrem, aby studiować własną twarz. Był cierpliwym i zawsze dostępnym modelem. Jego portery to przede wszystkim studia świateł, cieni oraz delikatnych półtonów. Autoportrety Rembrandta przedstawiają niezbyt przystojną, ale ciekawą, a z biegiem lat coraz bardziej zniszczoną pobrużdżoną zmarszczkami twarz. Malczewski ukazuje siebie przeważnie w tej samej roli: artysty wyniesionego przez teoretyków modernizmu na zawrotne wyżyny. Jego postawa jest sztywna, wyniosła, nieprzystępna, o czym świadczą jego gesty – uroczyste, pełne afektacji i namaszczenia. Na jego obliczu maluje się zazwyczaj wyraz zadumy, bolesnego zdziwienia, jakby wstrząsu odczuwanego wobec zagadkowości świata.