Uwarunkowanie geopolityczne  Obecnie podzielono świat na Wschód i Zachód oraz Północ i Południe, a także rozpoczęto badania relacji między nimi, jako organizmu geograficznego i geopolitycznego. Dotyczy to grupy państw, sojuszy oraz świata globalnego.  Zwiększenie roli geopolityki, a w ślad za tym geografii politycznej nie nastąpiłoby gdyby nie redukcja wizji politycznej świata do jego wymiaru głównie militarnego. Po zakończeniu II wojny światowej zrodziło się prze-konanie, że o losie ludzkości na naszym globie zadecyduje broń absolutna, tj. broń nuklearna. To wcale nie oznacza, że w XXI wieku niektóre państwa mają przekonanie odmienne. Do nich należą takie kraje jak: Rosja, Iran, Syria, Izrael, Chiny, Indie, Pakistan, Korea Północna i inne. Liczba Państw dysponujących bronią nuklearną, bądź możliwością jej produkcji ciągle rośnie, nie maleje i w najbliższym czasie osiągnie liczbę około 20.

Uwarunkowanie ideologiczno – polityczne  Wiek XX charakteryzował się walką głównie pomiędzy radykalnymi ideologiami jakimi były przede wszystkim faszyzm i komunizm. Wiek XXI różni się tym, że te dwie ideologie obecnie zostały podmienione fundamentalizmem, zwłaszcza fundamentalizmem islamskim. To oznacza, że ta ideologia pragnie różnymi metodami i formami opanować świat. Staje się więc głównym zagrożeniem, które w przypadku dysponowania bronią jądrową może być zupełnie realne a nawet niebezpieczne, gdyż zdobycie uzbrojenia nuklearnego obecnie już nie jest takie trudne, w sytuacji posiadania go przez ponad 20 państw.  Po zniknięciu systemu bipolarnego, wydawało się, że świat wkroczył na drogę pokojowego rozwoju, bez konfliktów zbrojnych. Zniknęła raz na zawsze zimna wojna. Jednak bardzo szybko okazało się, że świat nie tylko skończył z zimną wojną, ale wkroczył, po wielkim wydarzeniu w Stanach Zjednoczonych 11 września 2001 roku, na drogę walki zbrojnej w Afganistanie i Iraku. W tym samym czasie i w kolejnych latach nie ma pokoju na Bliskim Wschodzie. Jak pokazują fakty w skali międzynarodowej, świat stoi aktualnie przed groźnym przeciwnikiem, jakim jest radykalny funda – mentalizm islamski. Okazuje się, że prowadzimy wojnę z silnym przeciwnikiem, który potrafi zastosować w walce nie tylko różne, ale nawet niespodziewane formy, metody, sposoby oraz środki w działaniu.  To już stało się faktem, wielokrotnie potwierdzonym. Mamy do czynienia z nowym podmiotem świata, który może być oceniany według innych kryteriów niż to było dotychczas. Głównym elementem w tym układzie sił jest radykalny fundamentalizm islamski.

Uwarunkowanie ekonomiczne  Ekonomiczny wymiar bezpieczeństwa międzynarodowego ma istotne znaczenie, ponieważ zachodzi ścisła zależność pomiędzy potencjałem gospodarczym a miejscem państw w hierarchii międzynarodowej. Najwięcej konfliktów w świecie wybuchało z przyczyn ekonomicznych, a nie społeczno -politycznych jeśli nie bezpośrednich, to pośrednich.  Również zakres i intensywność były uwarunkowane zasobami ekonomicznymi. W epoce zimnej wojny, w końcu XX wieku czynnik ekonomiczny był postrzegany instrumentalnie w myśl zasady - pieniądze dają władzę, a władza daje możliwości ich zdobywania (E. Haliżak). Rozpad systemu bipolarnego spowodował znaczne przystosowanie w hierarchii i strukturze czynników determinujących potęgę państw, gdyż ich aktywność poszerzyła się o nowe dziedziny życia. Wskutek procesów integracyjnych sfera międzynarodowych stosunków ekonomicznych nabrała priorytetowego znaczenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego.  Bezpieczeństwo ekonomiczne w swojej istocie zawiera się w stałym dostępie do rynków, zasobów naturalnych (głównie ropa i gaz) oraz środków finansowych w skali międzynarodowej, które gwarantują swobodny rozwój państw i utrzymanie ich silnej pozycji w środowisku międzynarodowym. Bezpieczeństwo ekonomiczne można rozpatrywać i badać na trzech płaszczyznach, a mianowicie: w aspekcie ludzkim, podmiotu gospodarczego i w aspekcie państwowym (grupy państw, sojuszy).  Uwarunkowanie ekonomiczne zawiera w sobie pojęcie bardziej współczesne - wojna ekonomiczna. Jest ona w zasadzie uważana za przejaw negatywny, wynikający z nacisku wywołanego przyczynami politycznymi co ją odróżnia od współzawodnictwa ekonomicznego. Stosowne instrumenty ekonomiczne są bronią służącą do załamania przeciwnika.

Uwarunkowanie prawno-instytucjonalne  Współcześnie z wielką dynamiką narasta świadomość, iż wszelkie działania w skali międzynarodowej w wielu dziedzinach są skuteczniejsze niż działania przy użyciu instrumentów dostępnych jednemu państwu. Proces rozszerzania się pól współpracy i umacniania międzynarodowych mechanizmów bezpieczeństwa międzynarodowego jest nieuchronny z wielu powodów. Istniejące organizacje międzynarodowe sprawiają, że stosunki pomiędzy państwami stają się bardziej stabilne i podatne na regulacje, dostarczając zarówno instrumentów w celu rozwiązywania sporów, jak też stanowią źródło gwarancji dla państw członkowskich. Takim gwarantem dziś w skali międzynarodowej jest Sojusz NATO.  Współcześnie wzrasta świadomość skuteczności działania państw w skali międzynarodowej w obszarze bezpieczeństwa. Zatem proces rozszerzania się pól współpracy i doskonalenie międzynarodowych instytucji oraz mechanizmów jest nieuchronny. Organizacje międzynarodowe sprawiają, że stosunki między państwami stają się bardziej wiarygodne i podatne na szybkie reakcje wobec wszelkich zmian i wyzwań.  Ważne miejsce w bezpieczeństwie międzynarodowym zajmuje uwarunkowanie prawne. W teorii i praktyce znaczenie prawa międzynarodowego w polityce światowej jest ogromne. Przestrzegając norm prawa narodów można pokojowo zażegnać powstające spory oraz kontrowersje, zbudować zaufanie, ułożyć współpracę, a także poszanowanie pomiędzy narodami. Dzięki prawu międzynarodowemu społeczność świata może skutecznie upowszechniać kulturę pokoju opartą na odpowiedzialności i solidarności. Istniejący porządek prawny sprzyja eliminowaniu napięć międzynarodowych, pokojowemu załatwianiu sporów oraz zapobiegania wybuchowi wojen o różnej skali. Jest to jednak proces bardzo wolny i skomplikowany.

Uwarunkowanie militarne  Na przestrzeni wielu lat wielkie wojny doprowadzały do rozpadu układów międzynarodowych i powstawania nowych, a celebrowane konferencje przez mocarstwa lub koalicje ustanawiały nowy porządek bezpieczeństwa.  Obecny etap charakteryzuje się różnorodnością zjawisk i czynników warunkujących stan bezpieczeństwa, z których wiele ma nieprzewidywalny charakter. Decentralizacja zagrożeń, w tym małe prawdopodobieństwo konfliktu zbrojnego międzymocarstwowego i możliwości rodzenia się wojen lokalnych, sprzyjają swoistemu punktowi ciężkości w definiowaniu sytuacji.  Dotychczasowy porządek międzynarodowy opierał się na systemie równowagi sił, którego podstawą było dążenie do zwiększenia siły państw, zakładające jednocześnie elastyczność sojuszy w celu równoważenia siły państw o przeciwstawnych interesach. Powszechnie uznaje się głównie przez historyków, że ten przyjęty system wywierał zasadniczy wpływ na całokształt stosunków międzynarodowych przez wiele stuleci, a zwłaszcza od pokoju wersalskiego (1648) do końca XX wieku.  Nieustanna gra interesów, przede wszystkim wielkich mocarstw, a także świadomość osiągalności zamierzonych celów politycznych i gospodarczych za pomocą wojny miało bardzo mały wpływ na stabilizację porządku międzynarodowego i kształtowanie się trwałego poczucia bezpieczeństwa. Jeśli obecna faza, mam nadzieję, przejściowa tworzenia się nowego porządku międzynarodowego będzie trwała dłuższy czas, to rola mocarstw i ich aktywność będzie coraz bardziej zależna od poparcia wszystkich państw biorących udział w tworzeniu bezpieczeństwa.  W dotychczasowym rozwoju stosunków międzynarodowych różnica sił militarnych stanowiła główną przyczynę zagrożenia niezależności i integralności terytorialnej państw. Aktualnie można zaobserwować wzrost znaczenia zróżnicowania sił w obszarach pozamilitarnych, a w tym gospodarczych, stabilności wewnętrznej, oddziaływań informacyjno-propagandowych, kulturowych i innych, np. religijnych. W ten właśnie sposób zwiększa się obszar zagrożeń skierowanych na nowe elementy niezależnego systemu bezpieczeństwa i to bardzo często bez konieczności interwencji militarnej. Mam przekonanie, że w miarę wyczerpująco udzieliłem odpowiedzi na pytanie dotyczące uwarunkowania militarnego.

Uwarunkowanie społeczne  Uwarunkowanie społeczne można rozpatrywać w różnych aspektach, zarówno socjologicznych, psychologicznych, prawnych jak i antologicznych. Ważne znaczenie odgrywa edukacja i kultura a także wychowanie obywatelskie i patriotyzm. Coraz częściej mówi się o społeczeństwie obywatelskim, jako osiągnięciu wielu pokoleń i zachodzących zmian w skali światowej. Niemałe znaczenie w tym obszarze ma globalizacja i demografia.  Wśród wartości najczęściej przywoływanych obecnie są: prawo do życia i wolności; podmiotowość i tożsamość jednostki; swobody obywatelskie; prawo do pokoju; demokratyczny porządek społeczny; pluralizm polityczny i światopoglądowy; tolerancja; prawo do prawdy i informacji; godziwy poziom socjalny i możliwość samorealizacji; rodzina; praca; ochrona zdrowia; edukacja i rozwój duchowy.  Kolejną kwestią społeczną bezpieczeństwa są procesy demograficzne i migracje. Eksplozja demograficzna oznacza szybkie tempo wzrostu liczby ludności w danym regionie i na kuli ziemskiej. Gwałtowny wzrost populacji ludzkiej wyczerpuje obecne możliwości żywnościowe Ziemi. To powoduje konieczność szerokiego wprowadzenia do gospodarki nowych technologii, zagospodarowywania nowych obszarów, czego skutkiem ubocznym z kolei będzie zatrucie środowiska. Migracjom zwykle towarzyszą negatywne zjawiska, takie jak: polityzacja, przestępstwa kryminalne a szczególnie nielegalny handel bronią, handel żywym towarem, handel narkotykami, albo transgraniczna działalność przestępcza. Należy przypuszczać, że proces migracji nie będzie dla świata ani krótkim ani łatwym, albowiem jego rozmiary z każdym rokiem będą większe.

Uwarunkowanie ekologiczne  Bezpieczeństwo ekologiczne stanowi poważny warunek istnienia skutecznego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego. To bezpieczeństwo oznacza ochronę ekosystemów i likwidację zagrożeń dla człowieka i zwierząt, co gwarantuje pewność rozwoju, zdrowia i życia w perspektywie czasowej.  Za najgroźniejsze zagrożenia ekologiczne uznaje się: zanieczyszczenia kraju na lądzie, zanieczyszczenia wód, wyczerpywanie się surowców nieodnowialnych, składowanie surowców niebezpiecznych, degradacja gleby, zagrożenia radioaktywne.  Światowym problemem staje się niedobór wody (H2O). Gospodarka wodna jest nieracjonalna. Międzynarodowe organizacje ekologiczne już teraz zgłaszają niepokój.