CZĘŚĆ USTNA EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 ZBIÓR PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ Centralna Komisja Egzaminacyjna Warszawa 2014 2 Opracowanie zadań i dodatkowego materiału dla nauczycieli: Adam Brożek dr Joanna Dobkowska dr Katarzyna Kozłowska dr hab. Jakub Malik, prof. KUL dr hab. Jolanta Nocoń, prof. UO prof. dr hab. Sławomir J. Żurek Współpraca: Elżbieta Błachowicz Dorota Dąbrowska dr Beata Kapela-Bagińska prof. dr hab. Jerzy Podracki Anna Stachowicz Recenzenci: prof. dr hab. Halina Bułczyńska-Zgółka dr Adam Kalbarczyk prof. dr hab. Anna Pilch Redakcja: dr Wioletta Kozak dr Marcin Smolik Materiał opracowano w ramach projektu Pilotaż nowych egzaminów maturalnych, Działanie 3.2. Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych, Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty, Program Operacyjny Kapitał Ludzki. 3 Spis treści Wstęp …………………………………………………………………………………………………………………………… 4 Przebieg części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego …………………………………… 6 Część 1. Zadania z zakresu kształcenia kulturowo-literackiego oparte na tekstach literackich …………………………………………………………………………………………………………………….. 7 Część 2. Zadania z zakresu kształcenia językowego oparte na tekstach literackich, popularnonaukowych i publicystycznych …………………………………………………………………..…………. 91 Część 3. Zadania z zakresu kształcenia kulturowo-literackiego oparte na tekstach ikonicznych 161 Część 4. Dodatkowy materiał dla nauczycieli ………………………………………………………………………… 223 Komentarz do części 1. ……………………………………………………….……………………………… 223 Komentarz do części 2. ………………………….…………………………….…………………………….. 232 Komentarz do części 3. ………………………….………………………….……………………………….. 237 4 Część ustna egzaminu maturalnego z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 Wstęp Drogie Maturzystki, Drodzy Maturzyści, zbiór przykładowych zadań na część ustną egzaminu maturalnego z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 składa się z trzech części. Każda z nich obejmuje zadania innego typu: • część 1. – zadania literackie • część 2. – zadania językowe • część 3. – zadania ikoniczne. We wprowadzeniu do każdej części znajdziecie wskazówki na temat tego, jak analizować polecenia i tworzyć wypowiedź ustną. Każde zadanie, oprócz samego polecenia, zawiera również: • wykaz wymagań ogólnych i szczegółowych z podstawy programowej • zestaw pojęć i terminów z zakresu wiedzy o języku i literaturze, których znajomość będzie pomocna w rozwiązaniu danego zadania • krótki komentarz zawierający wskazówki służące realizacji zadania • dwa konspekty przedstawiające przykładowe (ale nie jedyne możliwe) realizacje zadania. Realizacje tego samego zadania mogą różnić się między sobą, np. stanowiskiem wobec problemu podanego w poleceniu, doborem przykładów literackich i kulturowych czy strukturą wypowiedzi. Zróżnicowany zapis konspektów podpowiada różne sposoby przygotowywania się do wypowiedzi. Możecie – spośród zaproponowanych form – wybrać tę, która jest najlepsza dla każdego z Was (niektórzy najchętniej notują w punktach, inni wolą zapis ciągły, schemat lub mapę mentalną), możecie również wypracować własną. Pisanie konspektów to szuka, którą również warto doskonalić. Zadania zamieszczone w zbiorze to materiał przykładowy. Zadanie, które wylosujecie podczas egzaminu ustnego, będzie miało podobną konstrukcję i posłuży sprawdzeniu podobnych umiejętności, na pewno jednak nie będzie kopią żadnego z zadań w tej publikacji. Nie należy zatem liczyć na to, że pamięciowe opanowanie przykładowych realizacji pozwoli uzyskać dobry wynik podczas egzaminu. Analiza materiału zawartego w zbiorze niech posłuży Wam do wypracowania najlepszych strategii przygotowywania się do ustnej części egzaminu maturalnego: rozumienia poleceń i sprawnego konstruowania wypowiedzi, których treść i kompozycja uwarunkowane są wskazówkami zawartymi w poleceniu. Jeśli opanujecie te dwie umiejętności, pozostanie Wam jedynie gromadzenie wiedzy i doświadczeń czytelniczokulturowych. Robicie to zresztą już od początku edukacji: czytając lektury, poznając filmy i spektakle teatralne, chodząc na koncerty i słuchając nagrań muzycznych, zwiedzając muzea i zabytki, a także oglądając telewizję i surfując po Internecie (blogi, fora internetowe oraz gry komputerowe to także teksty kultury, które można wykorzystać w realizacji zadań). Wstęp 5 Do egzaminacyjnego sukcesu konieczne jest oczywiście ciągłe poszerzanie wiedzy z zakresu historii i teorii literatury czy nauki o języku. Niezbędna jest także bardzo dobra znajomość lektur obowiązkowych, oznaczonych w podstawie programowej „gwiazdką” (więcej na ten temat znajdziecie w rozdziale dotyczącym zadań literackich). Koniecznie zapoznajcie się również z informacjami o egzaminie przedstawionymi w Informatorze o egzaminie maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 oraz z propozycjami zadań zamieszczonych w tej publikacji. W przygotowaniu do egzaminu ustnego bardzo istotne są również ćwiczenia praktyczne związane z wypowiadaniem się na określone tematy. O tym, jak stać się dobrym mówcą, możecie przeczytać w licznych publikacjach poświęconych retoryce. Możecie też analizować transmitowane w mediach wystąpienia osób publicznych i na podstawie reakcji słuchaczy oraz komentarzy obserwatorów wyciągać wnioski, które na pewno przydadzą się podczas egzaminu. Pamiętajcie jednak, że podstawą wypowiedzi jest zawsze to, co chcemy przekazać – bez odpowiedniej treści każde wystąpienie stanie się jedynie popisem aktorskim. Stworzenie poprawnej wypowiedzi retorycznej na ustnym egzaminie maturalnym z języka polskiego wymaga:

1. odczytania (interpretacji) dołączonego do zadania tekstu kultury pod kątem problemu wskazanego w poleceniu
2. odwołania się do innych tekstów kultury i problemów, które łączą się z tematem wypowiedzi
3. stosowania pojęć i terminów nazywających zjawiska teoretycznoliterackie i kulturowe
4. opracowania wypowiedzi pod względem kompozycyjnym i językowo-stylistycznym
5. wygłoszenia wypowiedzi zgodnie z zasadami kultury żywego słowa. Życzymy owocnych przygotowań do matury i trzymamy kciuki za doskonałe wystąpienia podczas egzaminu ustnego.