Ernest Hemingway w swoim najsłynniejszym opowiadaniu „Stary człowiek i morze”, zawarł wiele cennych myśli. Jedna z nich brzmi: „człowieka można zniszczyć, ale nie można pokonać”. To ciekawe stwierdzenie można tłumaczyć na wiele sposobów, jako dowód na niezniszczalnego ducha człowieczego, jako argument mocy, jaka tkwi w ludziach, jako nadzieję, że nawet w najgorszej sytuacji trzeba podnosić się i wciąż stawać do walki, póki wystarczy sił. W niniejszej pracy postaram się udowodnić, że dzieje się tak nie tylko w dziele Hemingwaya. Poruszający fragment wspomnień syberyjskich Edwarda Toczka przesiąknięty jest bólem i niezawinionym cierpieniem polskich rodzin zesłanych do obcego, mroźnego i śmiercionośnego kraju. Wszystko jest przeciw nim. Pogoda, temperatura, głód, choroby i pustka to aż nadto, by poddać się i powiedzieć „to nie ma moje siły”. Mimo to, grupa Polaków ze wszystkich sił próbuje cokolwiek zorganizować, jakkolwiek żyć w tej mroźnej pustce. Są niewątpliwie zniszczeni przez radziecki reżim, jednak nie poddają się. Wielu z nich udaje się przeżyć i są tym silniejsi, im więcej są w stanie przeżyć. Wyniszczenie ciała nie powoduje pokonania ducha, tylko dzięki niemu są w stanie przetrwać. Wspomnienia Edwarda Toczka budzą skojarzenia m.in. z polską produkcją filmową sprzed kilku lat, mianowicie „Syberiadą polską” w reżyserii Janusza Zaorskiego. Tam również poznajemy losy kilku wybranych rodzin, które w podobnych okolicznościach zostały zesłane na Sybir. W filmie tym nie ma typowej, polskiej martyrologii, która każe ginąć za ojczyznę, z radością iść na śmierć. Nie – bohaterowie „Syberiady…” za wszelką cenę próbują przeżyć. Są doskonałą ilustracją słów „człowieka można zniszczyć, ale nie można pokonać”. Są prawdziwymi, polskimi bohaterami i chociażby z tego powodu należy im się nasza pamięć o ich trudnym, niezawinionym losie. Oprócz typowo wojennych doświadczeń, ludzie również stykają się z cierpieniem, nieszczęściem i złem. Za każdym razem jednak mogą się umocnić. Ponadczasowym przykładem takiej postawy jest biblijny Hiob. Niewątpliwie człowiek doszczętnie zniszczony, któremu Bóg odebrał wszystko, co miał i kochał. Doświadczony cierpieniem, które trudno sobie nawet wyobrazić, nie poddaje się, czemu zawdzięcza boże błogosławieństwo. Jego historia uczy nas, że trzeba ufać i wierzyć, nie dać się złamać przeciwnościom. Że tylko taka niezłomność może zostać wynagrodzona. Przedstawione historie ludzi niezłomnych dowodzą niezbicie, że człowieka można zniszczyć, ale nie można pokonać. Nie są ważne: dorobek, największe bogactwa, osiągnięcia. Ważne, jak człowiek radzi sobie ze sobą w chwili próby. Bo jeśli cokolwiek może rzeczywiście ostatecznie pokonać człowieka, to tym czymś jest jego własna słabość.