Porównanie fragmentów ,,Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej oraz ,,Cudzoziemki’’ Marii Kuncewiczowej ukazuje w konwencji realistycznej intensywny, silny i bezpośredni wpływ muzyki na odczucia postaci literackich, które grają na instrumencie- w tym wypadku skrzypcach. Muzyka silnie wpływa na ruchy, psychikę, uczucia bohaterów. U Elizy Orzeszkowej zobrazowany jest ojciec z córką, którzy na salonowym spotkaniu wspólnie muzykują by umilić czas obecnym tam gościom. Głównym bohater owego fragmentu- Orzelski jest emocjonalnie związany ze swoim instrumentem, na co wskazuje czułe prównanie ,, ujął je teraz powoli z lubością, jak najmilsze dziecię.’’. Granie na skrzypcach sprawia mu niebywałą rozkosz, czuje się on spełniony pomimo podejmowania się gry „pięknej, długiej i trudnej kompozycji”. Doznaje on silnej przemiany wewnętrznej- zmienia się pod wpływem nowo powstałych, muzycznych tonów. Z prostolinijnego, ogłupiałego przedstawiciela stanu ziemskiego, którego zachowania (obżarstwo, zainteresowanie flirtem z pannami, czy zezwalanie na drwiny z własnej osoby)-pospolite i głupie odchodzą w niepamięć kiedy przemienia się on w natchnionego artystę, uduchowionego człowieka. Ukazany zostaje kontrast pomiędzy dwoma stronami osobowości bohatera-tę istniejącą w życiu codziennym, która nie wyróżnia się niczym szczególnym oraz tę, która ukazuje się przy bezpośredniej interakcji ze sztuką muzyczną. Przy ukazaniu tej drugiej strony charakteru Orzelskiego mamy silną dominację funkcji ekspresywnej tekstu. Ojciec jest marzycielem, którego ponosi natchnienie wywołane melodią, na co wskazuje mowa jego ciała-pot, wygładzenie zmarszczek na czole, mimika twarzy, uczuciowość ruchów. Muzyka jest dla niego magią, która sprawia, że przeżywa ona silnie zarówno radości, jak i smutki, które zalewają go ogromnymi falami. Wywołane one są za pomocą czarodziejskiej różdżki-ukazanie metaforyczności wpływu muzyki na człowieka, który porusza go do natchnionych przemyśleń. Orzelski uszlachetnia się pod wpływem muzyki. Ukazana jest również skontrastowana z postacią swego ojca Justyna, która choć gra z zapałem i niesamowitą, wyćwiczoną precyzją pozostaje obojętna i sztywna wobec wpływu melodii. Nie doświadcza ona uszlachetnienia, czy nawet natchnienia- potwierdza to niezmienność wyrazu jej oczu, niedrgnięcie rysów jej twarzy. Jej ciało jest znużone i przygasłe przy graniu na instrumencie. Wzrok Orzelskiego jest „promienny” podczas gdy jego córka gra z przymkniętymi powiekami jakby nie sprawiało to jej radości. Zależność pomiędzy odczuciami postaci literackiej, a graną przez nią muzyką równie ciekawie ukazana jest we fragmencie „Cudzoziemki”, który jest retrospekcją bohaterki w odniesieniu do całego utworu. Bohaterką opisu jest skrzypaczka Róża, którą podobnie jak wcześniej opisywane osoby obserwujemy podczas gry na instrumencie. Róża jest niecierpliwa i rozgorączkowana „gorączkowo podkręciła korki, nastroiła instrument”, „runęła w rytm” i chce jak najszybciej przejść do aktu kreacyjnego muzyki. Porównuje ona dźwięki instrumentów do piękna przyrody- hiperbolizuje w ten sposób niesamowitość muzyki, która jest „jak szelest liści za szybą, plusk sadzawki i szkliste dzwonienie księżyca”. Na samym początku musi ona na nowo poczuć rytm muzyki „pierwsze takty skrzypcowego partu zawdzięczały blado”, lecz później wraca ona precyzyjnego stylu gry „palce sprawnie działały” -nie czuje ona nieśmiałości wobec instrumentu. Ma ona poczucie współistnienia ze swoim instrumentem przez co zatraca się w muzyce. Rozgrzewa ona jej duszę, przemienia ją i otwiera. Łączy ją z jej najgorliwszymi i najbardziej namiętnymi uczuciami. Oddaje się ona temu w całości. „Muzyka zdawała się powstawać w sposób niematerialny, bez udziału pracy, jedynie za pomocą zachwytu.”. Muzyka wynosi Róże poza prawa fizyki, bohaterka w ten sposób doświadcza pełni istnienia. Dla owej postaci literackiej, jako dla profesjonalistki, muzyka jest sferą sacrum, która sprawia, że następuje rozmycie sfery realnej, profanum. Poprzez granie Róża doświadcza silnych, ekspresywnych emocji, które dogłębnie ją poruszają i wywołują w niej falowe, „spoiście jak morze” skrajne emocje- od żaru zachwytu do zagubienia, smutku pojawiającego się przy tworzeniu muzyki. W danym fragmencie Kuncewiczowa opisuje przeobrażenia skrzypaczki pod wpływem muzyki. Drobiazgowo, szczegółowo ukazane są reakcje psychiczne Róży. Mamy również powiązanie przeżyć emocjonalnych z fizycznymi „Całą duszą wychyliła się poza siebie ku niknącej harmonii, szum krwi stawał się jednak głośniejszy niż melodia.”. Zarówno Róża jak i Orzelski poddani są uduchowionemu wpływowi muzyki. Oboje odrywają się od rzeczywistości podczas gry. Grają z pasją, która wprowadza ich w osobisty świat harmonii i przeżyć wewnętrznych. Muzyka ich uszlachetnia. Ich reakcje fizyczne i psychiczne warunkowane są przez sztukę. Różnicą jest tu kreacja opisywanych bohaterów. Orzeszkowa skupia się na wyglądzie zewnętrznym muzyków i subtelnie sygnalizuje analizę stanów psychicznych bohaterów c Kuncewiczowa u swojej zagubionej Róży silnie eksponuje.