Odkąd człowiek stworzył pierwszy system wartości, zaczął też mieć przemyślenia na temat swojego zachowania. Łatwo jest ocenić czy ktoś zachował się dobrze albo, czy też źle w sytuacjach z życia codziennego dzięki systemowi moralnemu, a co oceniać zachowania ludzi w sytuacjach nadzwyczajnych? Według mnie człowieka nie można zawsze oceniać według tych samych kryteriów moralnych, ponieważ istnieją sytuacje, w których zachowanie moralnie odpowiednie jest niemożliwe.

W przytoczonym fragmencie książki Hanny Krall pt.: “Zdążyć przed Panem Bogiem” przedstawiono dwa ważne wydarzenia z perspektywy tematu tej pracy: historię Poli Lifszyc i Frani. Narrator, w tym przypadku Marek Edelman, wspomina jak uratował Polę z Umschlagplatz przed pewną śmiercią. Następnego dnia na wyżej wymieniony plac Niemcy pędzili jak bydło kolejnych Żydów do transportu a wśród nich znalazła się matka Poli. Kiedy młoda dziewczyna dowiedziała się o tym zajściu, natychmiast pobiegła, ruszyła w pościg za kolumną skazańców, aby zdążyć na czas poprosiła swojego narzeczonego o podwiezienie jej rikszą. Pola w ostatnim momencie dobrowolnie dołączyła do swojej matki i poszła wraz z nią na śmierć. Wydaje mi się, że w tej sytuacji nie można oceniać tej młodej dziewczyny według nam znanych zasad moralnych, nie wiem czy w ogóle istnieją takie normy, które pozwoliłby jakoś ocenić jej czyn. Z jednej strony było to zachowanie szlachetne, ponieważ nie chciała opuścić matki w tych strasznych chwilach. Z drugiej strony to co zrobiła ta młoda dziewczyna całkowicie przekreśliło sukces Edelmana. Gdyby Pola nie poszła razem z matką to mogłaby coś zdziałać, pomóc innym, uratować swoje a może i czyjeś inne życie. Nieważne w jaki sposób będziemy patrzeć na zachowanie Żydówki nie możemy go jednoznacznie ocenić według nam znanych kryteriów moralnych ponieważ sytuacja, w której znalazła się Pola była ekstremalna i nie mieściła się w naszych normach.

Historia Frani przedstawia się w opozycji do historii Poli. Kiedy w getcie zaczęto rozdawać numerki, które pozwalały pozostać w getcie nasza bohaterka otrzymała właśnie taki numerek. Niemcy rozpoczęli akcje likwidacyjną getta. Ludzie z numerkami ustawiali się w szeregu natomiast cała reszta była kierowana na Umschlagplatz w celu przetransportowania do obozów koncentracyjnych. Matka Frani wyciągała do córki rękę ale Frania odpowiadała tylko “Mamo, no idź już.”. Niektórzy zarzucić mogą tej dziewczynie okrucieństwo.