Wybaczenie jakiejkolwiek krzywdy jest zawsze trudne. Z pewnością wiąże się z bólem, cierpieniem i przypomnieniem sobie wyrządzonej krzywdy. Kiedy przyjrzymy się postawie wybranych bohaterów literackich, którzy wybaczyli wyrządzone im zło, możemy śmiało powiedzieć, że na tym także zasadza się człowieczeństwo – na wybaczeniu. Świadczy to także o szlachetności człowieka i jego sile wewnętrznej. Motyw przebaczenia jest widoczny w każdej epoce literackiej, to uniwersalny gest, na który jednak nie każdy potrafi się zdobyć. Nie zawsze to się jednak udaje, co postaram się udowodnić na konkretnych przykładach.

Przykłady bohaterów, którzy wybaczyli:

• Estera ze wspomnianego przez Ciebie opowiadania Zemsta niedokonana – Estera ratuje Niemca przed śmiercią z rąk polskich partyzantów, prosi także, aby nie zabierali mu butów. Pamiętajmy, że Estera była Żydówką i widziała, co Niemcy i Sowieci robili ludności żydowskiej na polskich ziemiach. To piękny gest wybaczenia oraz miłosierdzia.
• Biblia: przypowieść o synu marnotrawnym, który roztrwoniwszy cały majątek, powraca do ojca, skruszony i złamany doświadczeniami. Kochający ojciec wybacza swojemu dziecku jego zachowanie.
• postać św. Aleksego, który przez kilkanaście lat cierpiał męki pod schodami rodzinnego domu (wylewano na niego pomyje, obrażano). Wybaczył swoim oprawcom.
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz: Gerwazy przebacza ks. Robakowi, który (jako Jacek Soplica) zabił jego pana, Stolnika.

Przykłady bohaterów, którzy nie wybaczyli:

• Konrad Wallenrod – poświęcił całe swoje życie, aby ocalić ojczyznę przed niewolą krzyżacką, okrutnie zemścił się na zakonnikach, nie mogąc wybaczyć im krzywd wyrządzonych Polsce i Litwie.
• Justyna z „Granicy” Zofii Nałkowskiej, która została wykorzystana przez Zenona Ziembiewicza i okrutnie przez niego potraktowana. Nie wybacza mu krzywdy, mści się, oblewając byłego kochanka kwasem.
• bohaterowie „Gry o tron” – Arya Stark poprzysięga zemstę za krzywdy wyrządzone jej rodzinie i cele te powoli realizuje, nie potrafi przebaczyć Lannisterom, Freyom etc.

Wybaczenie to kunszt, na który nie każdego stać. Nie można jednak oceniać ludzi ich zachowania metodą zerojedynkową. Wybaczenie win jest szlachetne, jest pięknym gestem. Jednak nie zawsze jest to możliwe i powinniśmy starać się zrozumieć decyzje każdego człowieka. Tego uczy nas właśnie literatura.