Ubezpieczenia społeczne, jedna z podstawowych dziedzin ubezpieczeń, która ma na celu prewencyjną i ubezpieczeniową ochronę zdrowia, zdolności do wykonywania pracy oraz życia ludności. System ten ma zabezpieczać pracowników oraz ich rodzinę przed czasowym (macierzyństwo, choroba) lub stałym (inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy) brakiem możliwości zarobkowania. Współcześnie w Polsce wszyscy pracownicy (z wyjątkiem prokuratorów) zatrudnieni na terenie Rzeczpospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, do którego zalicza się (zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych) ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni, czyli pracownicy oraz pracodawcy. Obowiązek zgłoszenia pracowników do tych ubezpieczeń spoczywa na pracodawcy. Ubezpieczenia społeczne realizowane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i obejmują wszystkich pracowników oraz ich rodziny. Ponadto istnieje możliwość wykupienia dodatkowych polis ubezpieczenia na życie (z funduszem emerytalno-rentowym) zarówno w formie grupowej, jak i indywidualne.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – państwowa instytucja publicznoprawna realizująca zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce.

System emerytalny stanowi autonomiczny, wyodrębniony i dominujący podsystem w ramach ubezpieczeń społecznych, który ma za zadanie zapewnić określony poziom bezpieczeństwa finansowego po zakończeniu aktywności zawodowej. Polski system emerytalny dzieli się na tzw. 3 filary: I filar – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych obsługiwany przez ZUS, II filar – Otwarty fundusz emerytalny (w skrócie OFE), III filar – np. Indywidualne konto emerytalne (w skrócie IKE). O ile I i II filar są obowiązkowe, o tyle III filar jest dobrowolny.

Ubezpieczenie rentowe gwarantuje świadczenia pieniężne, w przypadku utraty dochodów pieniężnych związanej z wystąpieniem ryzyka inwalidztwa (niezdolność do pracy lub śmierć żywiciela). W takiej sytuacji osoby opłacające składki na ubezpieczenie rentowe otrzymują rentę, która zastępuje im utracone wynagrodzenie lub dochód a w przypadku śmierci ubezpieczonego żywiciela wypłacane są renty rodzinne. W polskim systemie ubezpieczeń społecznych renta rodzinna przysługuje wówczas, gdy ubezpieczona osoba zmarła miała w chwili śmierci prawo do emerytury lub świadczeń przedemerytalnych. Spełnione muszą być także inne warunki:

• wdowa lub wdowiec)otrzymać może rentę rodzinnąpo zmarłym współmałżonku], jeśli w chwili jego śmierci miała ukończone 50 lat lub była niezdolna do pracy; uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje także wdowom przed 50. rokiem życia i zdolnym do pracy, jeśli wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym małżonku; istnieje także możliwość przyznania okresowej renty ,dzieci własne ubezpieczonej osoby zmarłej oraz dzieci drugiego małżonka tej osoby, a także dzieci przysposobione mogą uzyskać rentę rodzinną do ukończenia 16. roku życia (lub 25. roku życia - jeśli się uczą) albo bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy, samodzielnej egzystencji w tych okresach
• wnuki oraz rodzeństwo ubezpieczonej osoby zmarłej mogą otrzymać rentę rodzinną na zasadach analogicznych, jak dzieci własne, jeśli co najmniej przez rok przed śmiercią tej osoby zostały przyjęte przez nią na wychowanie, a rodzice nie mogą im zapewnić utrzymania, bądź - jeśli nie żyją - brak uprawnień do renty po tych rodzicach;
• rodzice ubezpieczonej osoby zmarłej także mogą otrzymać rentę rodzinną, o ile spełniają opisane w punkcie 1. warunki dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania małoletnich.

Ubezpieczenia chorobowe – polegają na wypłacie określonej kwoty w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie. Ubezpieczenia wypadkowe – polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (w skrócie KRUS) - instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie społeczne rolników, Realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zobowiązując ją do prowadzenia zadań wyodrębnionych z systemu powszechnego, w tym m.in. obsługi rolników w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie, przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, prowadzenia działalności prewencyjnej na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy i życia rolników, prowadzenia dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych doświadczeń KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy, bądź trwale lub okresowo całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia: ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników; ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.