Temat: Zaprezentuj funkcjonowanie motywu przyjaźni w wybranych utworach literackich.

Motto: „By zapragnąć przyjaźni nie potrzebujesz wiele czasu, lecz sama przyjaźń jest owocem, który dojrzewa powoli.” Arystoteles Słowa te oddają wspaniale pojęcie przyjaźni, porównanej do owocu. Każdy z nas chciałyby mieć przyjaciela. Niektórzy doświadczyli, bądź doświadczają tego pięknego uczucia jakim jest przyjaźń. Różni ludzie w różny sposób definiują to pojęcie. Jednak „Słownik języka polskiego” dokładnie sprecyzował czym ona jest. Według niego to bliskie, serdeczne stosunki z kimś, oparte na wzajemnej życzliwości, szczerości, zaufaniu, możliwości liczenia na kogoś w każdej sytuacji. Warto tutaj także przez chwilę zastanowić się nad epitetami, którymi można określić przyjaźń na przykład: przyjaźń prawdziwa, dozgonna, szczera, bezinteresowna, krótkotrwała, nieszczera. Zwykły przymiotnik może w niezwykły sposób nadać słowu „przyjaźń” nowe znaczenia. Dzięki niemu możemy dowiedzieć się co w danym momencie czujemy do drugiej osoby. Na przykład, gdy używamy przymiotnika szczera to mamy na myśli coś bliskiego naszemu sercu, natomiast gdy używamy przymiotnika fałszywa chcemy podkreślić że coś jest dla nas nieprzyjemne, a wręcz odpychające. Wydaje się, że każdy człowiek mógłby wypowiedzieć się na temat tej więzi międzyludzkiej, oceniając ją różnie, w zależności od indywidualnych doświadczeń. Autorzy utworów literackich również nie pozostają wobec tego zjawiska obojętni, dzięki czemu motyw przyjaźni jest obecny na polu literatury, gdzie można znaleźć różne oblicza tego uczucia. Jedni autorzy piszą o przyjaźni do grobowej deski, drudzy o nieszczerej, a jeszcze inni twierdzą że przyjaźń jest w stanie przezwyciężyć wszystko. Są bohaterowie literatury, którzy nigdy nie zasmakowali prawdziwej przyjaźni, ale są i tacy, dla których los był łaskawszy. Takim szczęściarzem niewątpliwie był Stanisław Wokulski, główny bohater „Lalki” Bolesława Prusa. Był to romantyk, nieszczęśliwie zakochany w kobiecie, która jak tytułowa lalka, była bezduszna i oschła na jego uczucia. Jednak miał on bowiem okazję poznać i zaprzyjaźnić się z dwoma osobami. Najpiękniejszą taką przyjaźnią jest długoletnia znajomość z Ignacym Rzeckim. Na ich przykładnie widzimy, iż przyjaciel jest również przewodnikiem po życiowych meandrach. Prawdziwy druh roztacza nie tylko fizyczną opiekę, ale również i psychiczną nad swoim przyjacielem. Oto, w jaki sposób wyraża się łącząca ich przyjaźń: Ignacy dba o interesy sklepu Wokulskiego jak o własne , jest pracowity, zapobiegliwie i naiwnie stara się też wyswatać Stanisława z panią Heleną Stawską. Niepokoi się z powodu szalonych pomysłów przyjaciela, martwią go przypuszczenia o miłości Wokulskiego do Izabeli Łęckiej. Z kolei Wokulski ceni oddanie Rzeckiego. Ma do niego bezgraniczne zaufanie w sprawach finansowych i nie tylko. Bez obawy powierza mu sklep. Jego pierwszego odwiedza po powrocie z wojny, na której zbił majątek. Drugim przyjacielem Wokulskiego był doktor Szuman. Ich przyjaźń zasadniczo różni się od poprzedniej, ponieważ doktor nie był aż takim idealistą jak Rzecki. Szuman był człowiekiem sceptycznym, trzeźwo myślącym. Z nieufnością obserwował rodzące się w sercu Wokulskiego uczucie do Izabeli. Jednak uszanował jego decyzję na związek z fatalną kobietą. Na tym właśnie polega prawdziwa przyjaźń, iż potrafi pozostać niezachwiana przez niewłaściwe decyzje lub nawet przez takie silne uczucie jakim jest miłość. Jednakże przyjaźń to nie tylko zaufanie, wysłuchiwanie kogoś, ale także uczenie się drugiego człowieka. Gdzie uczymy się rozpoznawać kiedy przyjacielowi jest przykro, smutno, a kiedy tryska radością i jest pełen energii. Kiedy wymaga abyśmy go wysłuchali, a kiedy pragnie abyśmy milczeli razem z nim. Tą naukę ukazał w swojej książce Antoine de Sant- Exupery pod tytułem „Mały Książę”. Główny, a zarazem tytułowy bohater był niejako uczniem lisa. Lis, występujący w roli reprezentanta życiowego doświadczenia i mądrości, tłumaczy Małemu Księciu istotę przyjaźni, która polega na oswojeniu drugiego człowieka, tworzeniu więzi między ludźmi. Ponadto przekonuje, że konsekwencją oswojenia jest odpowiedzialność za przyjaciela; uczy, że w życiu najlepiej kierować się sercem, ponieważ najważniejsze jest to, co niewidoczne dla oczu. Ta prawda, choć często powtarzana przy różnych okazjach, niestety wciąż w dużej mierze pozostaje wyłącznie w sferze abstrakcji, niezbyt często jest realizowana w rzeczywistości, a szkoda, bo mieści się w niej głęboki sens. Wcielenie jej w życie wymaga wysiłku, ale kto powiedział, że przyjaźń jest czymś, co przychodzi bez trudu…? Jednakże nie zawsze możemy nacieszyć oczy pięknymi oraz modelowymi przykładami przyjaźni, bowiem przyjaźń w literaturze czasem poddawana jest większym lub mniejszym próbom. Egzamin taki przeszła również niewątpliwie przyjaźń dwóch druhów, Mieszek i Leszek, bohaterowie wiersza Adama Mickiewicza pt. „Przyjaciele”. To był związek „z tych, co to: gdzie ty, tam ja,- co moje, to twoje”. Wydawać by się mogło na pierwszy rzut oka, że był to przykład idealnej przyjaźni, jednak opartej jedynie na słownych deklaracjach. Wszystko rozstrzygnęło się w ciągu jednego dnia kiedy serdeczni przyjaciele wybrali się na przechadzkę i niespodziewanie na swojej drodze spotkali niedźwiedzia. W tejże sytuacji przerażony Leszek czmychnął na drzewo ratując jedynie swoje życie, a swego przyjaciela zostawił na pastwę losu. Natomiast Mieszko ze strachu zemdlał co uratowało go przed pożarciem. Nie do podważenia jest wiec stare przysłowie niedźwiedzie: „że prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie”. Prawdziwą przyjaźnią jest taki związek, który przetrzyma wszystko i nie jest określona mianem przyjaźni „na pokaz”. Wielu ludzi zawiera takie znajomości, ponieważ według ich mylnych założeń przyjaźń polega głównie na braniu a nie na dawaniu. Starają się oni w fałszywy sposób okazać, że zależy im na drugiej osobie, jednocześnie czerpiąc od tego jak najwięcej korzyści. Jednak gdy przyjaciel ma własne problemy odwracają się od niego. W literaturze przykład takiego zachowania możemy odnaleźć w bajce Ignacego Krasickiego pod tytułem „Przyjaciele”. Na przykładzie zwierząt ukazana jest tu obojętność na cierpienie innych jak i brak pomocy z ich strony. Głównym bohaterem w utworze jest zajączek, który szukał schronienia przed psami ,aby ratować własne życie. Skierował swoją pomoc do swoich domniemanych, jak się później okazało, przyjaciół. Gdy szukał u każdego schronienia, ten kierował go do następnego zwierzęcia, twierdząc iż ten mu na pewno pomoże. I tak oto w prosty sposób zajączek przekonał się że jego przyjaciele to zwykli oszuści. Niestety nauka ta kosztowała go życie, Zwierzęta ukazane w bajce są alegorią ludzkich postaw. Czasami człowiek czuje się takim zającem i szuka pomocy u innych. I wtedy okazuje się że otoczony był takimi kozłami i wołami na których nie może liczyć. Traci zaufanie do świata i przestaje wierzyć , że prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie. Kolejny przykład przyjaźni możemy znaleźć w książce Johanna Wolfganga Goethego pod tytułem „Cierpienia młodego Wertera”. W tym utworze w roli przyjaciół występują: bohater tytułowy – Werter oraz adresat jego listów – Wilhelm. Ujęcie motywu przyjaźni jest tutaj o tyle interesujące, że autor sytuuje jednego z bohaterów w roli powiernika, natomiast drugi wykreowany został jako powierzający przyjacielowi swoje najskrytsze pragnienia, rozterki i prawdę o swoich uczuciach. Można wręcz stwierdzić, że Werter „obnaża” przed Wilhelmem swoją duszę. Właściwie wprowadzenie postaci Wilhelma służy ujawnieniu prawdy o osobowości Wertera. To naturalne, że tylko z przyjacielem człowiek dzieli się swoimi rozterkami, radzi się go, ponieważ wie, że może liczyć na jego zrozumienie. Należy także zaznaczyć, że fakt wprowadzenia przyjaciela w przestrzeń swoich uczuć, wrażeń, radości i smutków wynika zapewne z zaufania, bez którego – według mnie – o prawdziwej przyjaźni nie może być nawet mowy. Werter z pewnością ufa Wilhelmowi, skoro nie waha się nawet wspominać mu o myślach samobójczych. Na podstawie powyższych przykładów można wysnuć wniosek, iż motyw przyjaźni bywa obecny w literaturze w różnych kontekstach. Jedni tak jak Bolesław Prus w swojej książce pt. „Lalka” ukazuje nam idealne, przyjacielskie stosunki między mężczyznami oparte na zaufaniu, dozgonnej pomocy. Jeszcze inaczej przyjaźń ukazał Antoine de Sant- Exupery w książce „Mały Książę”. Była to przyjaźń na zasadzie nauczyciel- uczeń. Nauka przyjaźni nie jest rzeczą prostą, dlatego też powinniśmy uczyć się jej oraz starać się ją zrozumieć, aby w pełni cieszyć się jej zaletami. Są i tacy twórcy , którzy pokazują drugie oblicze przyjaźni, są to nasi narodowi wieszcze Ignacy Krasicki i Adam Mickiewicz, którzy napisali utwory o takim samym ironicznym tytule „Przyjaciele”. Mam tutaj na myśli przyjaźń fałszywą , ponieważ czasami w trudnych sytuacjach okazuje się, że nie zawsze można liczyć na drugiego człowieka.