Dwa portrety władców. Analizując podane fragmenty „Faraona” Bolesława Prusa oraz „Szewców” Stanisława Ignacego Witkiewicza, przedstaw i porównaj kreacje bohaterów.

Wielu znakomitych pisarzy niemalże we wszystkich epokach częstokroć opisywało wygląd, charakter, zachowania oraz politykę władców różnych państw, władających na różne sposoby jak również posiadających większy bądź mniejszy zakres władzy a tym samym autorytet wśród poddanych. W przytoczonych powyżej fragmentach dzieł, pochodzących z zupełnie różnych epok literackich występują dwa portrety władców, zestawionych ze sobą na zasadzie kontrastu.
Pierwszy fragment słynnej powieści historycznej Bolesława Prusa pt. „Faraon” pochodzi z epoki pozytywizmu. Jest to jedyna powieść historyczna Bolesława Prusa, który przedstawił w niej na tle fragmentu historii starożytnego Egiptu, mechanizmy władzy, państwa i społeczeństwa. W powieści tej występują dwa rodzaje narracji – oprócz narracji obiektywnej, występuje również stylizacja narracji na język opisywanej epoki, czyli starożytności. Narrator jest trzecioosobowy, obiektywny oraz wszechwiedzący i nie należy do świata przedstawionego. We fragmencie tym występuje bezpośrednia jak i pośrednia charakterystyka władcy. Opisane jest poszanowanie władcy egipskiego, którym był faraon. Posiadał on władzę absolutną i wszyscy byli mu podporządkowani – Prus zastosował powtórzenie: „On rządził, on chciał, on myślał za wszystkich”, które podkreśla, że władca ten był niczym bóstwo. Dowiadujemy się, że faraon – Ramzes XII umiera, zaś jego syn Ramzes XIII obejmuje władzę w państwie. Narrator idealizuje następcę tronu, zaś jego poddani odznaczają się panegiryzmem wobec swego władcy. Ukazane jest wielkie przywiązanie Egipcjan do odprawianych tradycyjnych obrządków np. symboliczne golenie głowy i zarostu. Oprócz tego całe państwo w jednaj chwili znało słowa młodego władcy wieszczące, iż nie uznaje się on za kapłana lecz za żołnierza gotowego bronić swego państwa, by poddany mu lud był szczęśliwy. Przez to zaczął narastać konflikt między władcą a kapłanami. Ramzes XIII był jednak nieugięty a przy tym odznaczał się wielką odwagą i walecznością. Władza była dla niego smutnym obowiązkiem lecz szanował wolę zmarłego ojca i był gotów ją spełnić. Pełen był również dostojeństwa i majestatyczności – występują podkreślające te cechy onomatopeje, czyli towarzyszące wstąpieniu Ramzesa na salę audiencjonalną „chrzęst” oraz „brzęk”. Nowy władca deklaruje że będzie dbał o swe państwo, a dla poddanych będzie niczym ojciec. Bolesław Prus wyidealizował władcę za pomocą wielu środków stylistycznych min. poprzez użycie epitetów: „władca świata”, „boskie włosy”, „jego świątobliwość”. Wykrzyknieniami podkreśla zaś szacunek i poddaństwo wobec faraona. W powieści tej widoczna jest także konwencja realistyczna, gdyż opisywane wydarzenia są wydarzeniami historycznymi, a przede wszystkim podkreśla ją szczegółowość opisu.
Dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza pt. „Szewcy” opatrzony został przez pisarza podtytułem „Naukowa sztuka ze śpiewkami w trzech aktach”, który odgrywa ważną rolę, ponieważ Witkiewicz skupia się w nim głównie nie na estetyce utworu lecz na zdiagnozowaniu zjawisk społecznych. Jest to dramat awangardowy, z okresu dwudziestolecia międzywojennego, ukazujący ówczesną sytuację, w której znalazło się społeczeństwo. Występuje w nim katastrofizm oraz teoria Czystej Formy, zakładająca zerwanie z realizmem i naturalizmem, jest to tzw. przerost formy nad treścią. W powyższym fragmencie również występuje charakterystyka władcy – jest to charakterystyka pośrednia. Występuje pierwszoosobowy narrator, którym jest prokurator Scurvy, sprawujący władzę. Didaskalia wprowadzają czytelnika w przygnębiający nastrój, ponieważ dowiadujemy się, że akcja rozgrywa się w więzieniu. Główny bohater – prokurator Scurvy sprawuje władzę urzędniczą, którą zdobył przy pomocy „Dziarskich Chłopców”. Obalił on ustrój kapitalistyczny i wprowadził faszyzm. Scurvy wypowiada się bardzo emocjonalnie. Zastanawia się kim tak naprawdę jest i rozmyśla nad sensem egzystencji oraz zjawiskami zachodzącymi w otaczającym go społeczeństwie. Rozmyśla także na temat swej władzy i dochodzi do wniosku, że nuży go jej posiadanie i wbrew stereotypom nie daje ona szczęścia. Rodzą się w nim wątpliwości, ponieważ odkąd posiada władzę, cierpi. Z drugiej strony jednak pragnie władzy dyktatorskiej i chce sobie wszystkich całkowicie podporządkować. Stawia pytania retoryczne zastanawiając się kim on sam tak właściwie jest. Zdania wykrzyknikowe podkreślają emocjonalność jego monologu. Nawołuje do Boga o pomoc, gdyż sam nie wie jak ma żyć. Gardzi on liberalizmem i uznaje go za fałsz. Władza według niego daje wiele przywilejów ale także deprawuje , natomiast człowiek sprawujący władzę różni się od innych – zwykłych ludzi i gardzi nimi. Prokurator jest rozerwany wewnętrznie, przyznaje też że „kłamie jako minister” i „wiesza bez przekonania” a nawet musi kłamać. Powołuje się na statystyki by ukazać, że większość ludzi z jego klasy czyni tak samo. W efekcie dyktatura prokuratora doprowadziła do kolejnego przewrotu, w wyniku którego władzę objęli szewcy. Stanisław Ignacy Witkiewicz wykreował w „Szewcach” groteskowy portret władcy określony przez zachowanie i wypowiedzi prokuratora. Jest to karykatura władcy, którą podkreśla m.in. wymieszanie stylu wysokiego i niskiego w jego wypowiedziach - neologizmy i terminy naukowe np. „metafizyka monadologiczna” , „wąparsje” oraz częste deformacje językowe, dzięki czemu autor osiąga większą ekspresję wypowiedzi, szokuje czytelnika. Witkiewicz zgodnie z wyznawaną przez niego teorią Czystej Formy przełamuje realizm, zaś za pomocą groteski wprowadza do utworu pewien rodzaj absurdu w kreowaniu postaci i charakteru władcy okresu międzywojnia.
Oba teksty ukazują więc diametralnie różne portrety władców, dwa sposoby ich kreowania oraz dwa różne spojrzenia na władzę. Prus ukazuje władcę w konwencji realistycznej, natomiast Witkacy, za pomocą groteski. Nowy faraon Egiptu – Ramzes XIII traktuje władzę głównie jako obowiązek, zaś należycie go wypełniając przyniesie chwałę swemu państwu oraz zapewni szczęście poddanym. Ma świadomość jak ważną funkcję pełni i jak duża ciąży na nim odpowiedzialność lecz odważnie i dumnie stawia temu czoła jak przystało na honorowego żołnierza i absolutnego władcę. Zupełnie inaczej wygląda władza w ręku prokuratora Scurvy z dramatu Witkacego – dla niego liczą się jedynie korzyści osobiste czerpane z przywilejów, jakie daje władza, mimo że różne są konsekwencje zajmowanej przez niego pozycji. Chce on absolutnej władzy wyłącznie dla siebie tak, by inni byli mu w pełni podporządkowani. Główną różnicą między Ramzesem XIII a prokuratorem Scurvy'm jest to, że faraon ma na uwadze przede wszystkim dobro całego państwa i swych poddanych, zaś prokurator skupia się tylko i wyłącznie na sobie.