ANALIZA KRYTYCZNA OBOWIĄZUJĄCEJ STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA ROSJI

12 maja 2009 prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew podpisał nową strategię bezpieczeństwa narodowego Federacji. Zastąpiła ona podpisaną przez Władimira Putina w 2000 roku koncepcję. Zmiana spowodowana była sytuacją międzynarodową, jak i przeobrażeniem wewnętrznym kraju – m. in. w polityce zagranicznej, wojsku. Można było podejrzewać, że sytuacja na świecie spowodowała zmianę sposobu myślenia Rosji na obecne problemy. Niestety po przeczytaniu tekstu można stwierdzić, że nie jest on do końca spójny. Ciężko jest również jednoznacznie zinterpretować niektóre zagadnienia dotyczące przede wszystkim polityki zagranicznej. W całym dekrecie zawarto różne aspekty bezpieczeństwa takie jak obrona narodowa, polityka zdrowotna, wzrost gospodarczy, ekologia, kultura, edukacja.

Opisując ten dekret powinno się rozpocząć od polityki wewnętrznej. Głównym „hasłem” tego dokumentu jest bezpieczeństwo poprzez rozwój. Na pierwszy plan wysuwa się przede wszystkim bezpieczeństwo związane z bezrobociem, rozwojem ekonomicznym (zacofaniem rosyjskiej gospodarki), wpływem globalizacji na Rosjan. Da się również zauważyć oddźwięki poprzedniego ustroju. Najbardziej zauważalnym aspektem zagrożenia dla Federacji jest nadal działalność wywiadowcza innych krajów. Bardzo duży nacisk kładzie się na przeciwdziałaniu obcym wywiadom. W części dotyczącej bezpieczeństwa wewnętrznego opisano zagrożenia jakimi są korupcja i zorganizowana przestępczość. W planach strategii bezpieczeństwa narodowego jest przeciwdziałanie tym niebezpieczeństwom poprzez podniesienie poziomu życia obywateli poprzez lepszy dostęp do opieki medycznej, poprawienie jakości wykształcenia ludności. Dekret przedstawia również podtrzymanie obowiązujących umów gospodarczych RIC i BRIC.

Polityka zewnętrzna Federacji Rosyjskiej została bardzo obszernie przedstawiona. Obraz Rosji przedstawiony w tym dokumencie pokazuje nam państwo, które otwiera się politykę zagraniczną oraz na pokojowe rozwiązywanie konfliktów. Pierwsze zdania dekretu prezentują Federację Rosyjską jako państwo stabilizujące się i odnawiające swoją potęgę na arenie międzynarodowej. Przykładem owego „obrazu” jest przezwyciężenie kryzysu ekonomicznego oraz zwalczanie terroryzmu i separatyzmu. Jednak nie jest to do końca zgodne z prawdą , ponieważ na Północnym Kaukazie cały czas dochodzi do zamachów, a przez spadek cen surowców spowodowanych kryzysem Rosja bardzo ucierpiała finansowo. W obecnej strategii Rosja bardzo dużą uwagę skupia na Sojuszu Północnoatlantyckim. Federacja jest zdania, że NATO nie jest dostosowane do obecnych zagrożeń. Rosja proponuje nową strategię Starego Kontynentu nie opierającą się na Pakcie. Podkreślane jest również, choć nie dosłownie, zagrożenie Rosji płynące ze strony Stanów Zjednoczonych i właśnie NATO. Dekret opisuje również dążenia niektórych państw do uzyskania statusu potęgi militarnej na świecie poprzez programy nuklearne. Kolejnym ukrytym zarzutem w stronę USA jest m. in. militaryzacja przestrzeni kosmicznej oraz budowa ochrony przeciw rakietowej na terenie Europy.

Miara zagrożeń wymienionych w najnowszej strategii jest bardzo duża - poczynając od proliferacji broni masowego rażenia poprzez cyber- i bioterroryzm, pandemie, działalność terrorystyczna Rosja pokazuje wielokierunkowość zagrożeń. Wymienia się również walki surowcowe toczące się w pobliżu granicy Rosji jako potencjalne niebezpieczeństwo zewnętrzne. Powolna strata dominacji energetycznej w Azji Centralnej przedstawiona jest jako groźba utraty hegemonii surowcowej i została oznaczona w strategii bezpieczeństwa narodowego jako „wojny surowcowe”. Wspomniano również o problemie Arktyki jako źródła surowców, ponieważ prawdopodobnie w najbliższym czasie rozpocznie się geopolityczna walka o te tereny.

W dekrecie o strategii narodowego bezpieczeństwa poświęcono nie mniej obszerną, w stosunku do polityki wewnętrznej i zewnętrznej, część dotyczącą pozycji Rosji na arenie międzynarodowej. Każda strategia odzwierciedla prowadzoną przez dane państwo politykę. Wyznaczono takie cele, które są fundamentalne dla działań politycznych Federacji. Jak już wcześniej zostało wspomniane Rosja dąży do osiągnięcia miana mocarstwa światowego, jak i do uzyskania statusu hegemona na polu energetycznym – autokraty surowców i tranzytu.

Strategia narodowego bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej przedstawia nie zmienione od paru lat cele tego kraju jednak nie opisuje jasno w jaki sposób Rosja zamierza je osiągnąć. Po zapoznaniu się z tekstem można jedynie spekulować na temat polityki zagranicznej. Prawdopodobnie Federacja zamierza odzyskać wpływy na Ukrainie oraz zapełnić niszę bezpieczeństwa w rejonie Morza Kaspijskiego i Czarnego oraz obszaru Azji Centralnej. Będzie również chciała zablokować wszelką liberalizację rynku energetycznego (surowcowego).

Patrząc z punktu widzenia Rosji strategia ta jest dobrym posunięciem, ponieważ próbuje zapewnić krajowi dominującą pozycję na świecie. Skupia się ona na rozwoju Federacji poprzez m. in. kształcenie, postęp gospodarczy oraz pomoc przeciętnym Rosjanom – jest to główny aspekt tego dekretu. Jednak pomimo zapewnień, że „Rosja pokonała następstwa systemowego, politycznego i socjalno-ekonomicznego kryzysu końca XX wieku - zatrzymała upadek poziomu i jakości życia rosyjskich obywateli, wytrwała pod naporem nacjonalizmu, separatyzmu i międzynarodowego terroryzmu, zapobiegła dyskredytacji konstytucyjnej budowy, zachowała suwerenność i terytorialną całość, przywróciła możliwości po zwiększaniu swojej konkurencyjności i wystawaniu narodowych interesów do zalety kluczowego podmiotu tworzących się wielobiegunowych międzynarodowych stosunków”1 zwraca uwagę fakt nacisków na wojsko, charakteryzujące poglądy poprzedniego ustroju. Strategia ta stara się zapewnić bezpieczeństwo obywatelom w każdej dziedzinie życia.

Według mnie założenia i cele strategii narodowego bezpieczeństwa Federacji Rosji są odpowiednie do zagrożeń, sytuacji panującej na arenie międzynarodowej, jak i wewnątrz kraju. Uważam jednak, że wprowadzenie w życie wszystkich koncepcji może stworzyć problemy wynikające z ograniczeń państwa i uwarunkowań międzynarodowych.

1Tłumaczenie własne z wersji oryginalnej Dekretu prezydenta Rosyjskiej Federacji o strategii narodowego bezpieczeństwa Rosyjskiej Federacji do 2020 roku; oryginał zaczerpnięty ze strony internetowej www.koziej.pl